Mua bảo hiểm thuyền viên, tàu cá: Vì sao ngư dân không mặn mà?

Khai thác thuỷ sản (KTTS) là nghề truyền thống cho hiệu quả kinh tế cao, nhưng lại là nghề lao động vất vả với tỷ lệ rủi ro cao. Bình quân mỗi năm, tỉnh ta xảy ra hàng trăm vụ tai nạn tàu cá với tổng thiệt hại lên tới hàng chục tỷ đồng. Do vậy, bảo hiểm thuyền viên và tàu cá là giải pháp hữu hiệu để hỗ trợ, giảm thiểu mất mát cho ngư dân khi xảy ra sự cố. Tuy nhiên, những năm gần đây, các chủ tàu trên địa bàn tỉnh tỏ ra không mấy mặn mà với việc tham gia hai loại bảo hiểm này.

Các tàu cá khai thác thuỷ sản xa bờ của ngư dân xã Hạ Long (Vân Đồn) tập trung bảo dưỡng lại phương tiện để yên tâm ra khơi mùa mưa bão.

Thờ ơ với bảo hiểm

Đã gần 1 năm trôi qua kể từ ngày tàu cá của ông Nguyễn Văn Công (thôn Đông Tiến, xã Đông Xá, huyện Vân Đồn) bị cơn bão Haiyan đánh chìm, nhưng khi nhắc đến, ông vẫn không nén nổi tiếng thở dài. Ông kể: “Lúc nghe tin sắp có bão, tàu chúng tôi đang đánh cá ở khu vực Cửa Đối, xã Minh Châu. Vì chủ quan là tâm bão không vào Quảng Ninh, sức ảnh hưởng không lớn, nên tôi không cho tàu vào khu neo đậu tránh, trú bão. Khi bão đổ bộ vào vùng biển kéo theo mưa to, gió giật mạnh, tôi mới tính đến chuyện tìm nơi an toàn để trú thì đã quá muộn. Chỉ trong tích tắc, cả con tàu công suất 215CV đã bị sóng đánh chìm”. Mặc dù không có thiệt hại về người, nhưng toàn bộ trang thiết bị máy móc, vật dụng lẫn tàu đều hư hại nghiêm trọng. Chưa kể đến tiền sửa chữa tàu, trang sắm mới đồ nghề, chỉ riêng số tiền thiệt hại đã trên 650 triệu đồng. Chính vì thế, sau vụ đắm tàu, gia đình ông Công rơi vào cảnh vay mượn, nợ nần với mong muốn khôi phục, bám trụ lại với nghề…

Gần đây nhất, tháng 6 vừa qua, khi đánh bắt cá tại khu vực đảo Long Châu (TP Hải Phòng), tàu cá QN-0381TS của ông Dương Văn Tuệ (khu Cẩm Hồng, phường Phương Nam, TP Uông Bí) bị che khuất tầm nhìn đã va chạm với tàu cá khác, khiến tàu bị đắm. May mắn là ông Tuệ cùng các thuyền viên được tàu bạn đến cứu nên thoát nạn, nhưng tàu của ông đã chìm sâu dưới đáy biển. Vụ đắm tàu khiến gia đình ông thiệt hại hơn 700 triệu đồng.

Không chỉ gia đình ông Công, ông Tuệ, thời gian qua, trên địa bàn tỉnh còn xảy ra rất nhiều trường hợp tai nạn tàu cá gây thiệt hại nghiêm trọng. Điều đáng nói là hầu hết các chủ tàu không đóng bảo hiểm cho thuyền viên và thân tàu nên họ không nhận được bất kỳ sự hỗ trợ nào khi xảy ra tai nạn.

Ông Hà Văn Giang, Chi cục phó Chi cục Khai thác và Bảo vệ nguồn lợi thuỷ sản tỉnh cho biết: Năm 2008, Thủ tướng Chính phủ có Quyết định 289 về việc hỗ trợ mua bảo hiểm thân tàu và thuyền viên cho ngư dân với mức hỗ trợ chi phí khá cao. Kể từ khi quyết định này có hiệu lực, số người tham gia bảo hiểm đã tăng mạnh. Cụ thể, từ năm 2008-2010, tỉnh đã hỗ trợ bảo hiểm thân tàu cho 113 phương tiện với số tiền hơn 1,2 tỷ đồng; hỗ trợ bảo hiểm thuyền viên cho 618 người với số tiền trên 23 triệu đồng. Tuy nhiên, khi chính sách này hết hiệu lực, số tàu cá mua bảo hiểm lại giảm sâu; thậm chí là chỉ đếm trên đầu ngón tay.

Cái khó bó cái khôn

Khi được hỏi nguyên nhân không tham gia bảo hiểm, ông Công cho biết: “Lợi ích của bảo hiểm thì rõ rồi. Nếu tham gia bảo hiểm thuyền viên hay thân tàu thì tiền thanh toán bảo hiểm khi xảy ra tai nạn sẽ rất lớn. Nếu tôi mua bảo hiểm thì vụ đắm tàu năm ngoái đã không khiến gia đình kiệt quệ như bây giờ. Nhưng thực tế không phải cứ muốn là được. Nghề cá đòi hỏi chi phí đầu tư cao, trong khi ngư dân lại thường không có nhiều vốn. Hầu hết những người làm nghề này đều thế chấp nhà cửa để vay mượn, làm ăn. Một đôi trăm triệu vay được có chăng cũng chỉ đủ mua lại một chiếc tàu cũ và sắm thêm những trang thiết bị cần thiết. Thế thì tiền đâu nữa mà mua bảo hiểm”. Bên cạnh đó, hiện chi phí mua bảo hiểm lại khá cao. Bảo hiểm thuyền viên thường chỉ dao động ở mức vài trăm ngàn đồng, nhưng bảo hiểm tàu cá lại lên đến hàng trăm triệu đồng mỗi năm. Mức chi phí cao như vậy đối với những người làm nghề cá như ông Công thì dù biết rõ cái “được” cũng đành “bó tay”.

Hiện Nghiệp đoàn nghề cá Hạ Long (Vân Đồn) có đến 105 hội viên với 16 chiếc tàu cá công suất từ 120CV trở lên. Tuy nhiên, nhiều năm qua, không một hội viên nào trong Nghiệp đoàn mặn mà với việc mua bảo hiểm. Theo ông Nguyễn Thế Phương, Chủ tịch Nghiệp đoàn nghề cá Hạ Long, từ thực tế cho thấy, việc tham gia mua bảo hiểm đối với ngư dân nghề cá bị hạn chế bởi rất nhiều cái khó. Ông nói: “Cái khó lớn nhất là về nguồn vốn, thủ tục thanh toán bảo hiểm phức tạp và rắc rối trong khi trình độ hiểu biết, nhận thức của người đi biển thường không cao nên việc thanh toán được bảo hiểm để lấy tiền bồi thường là điều còn gây nhiều phiền toái. Ngoài ra, tình trạng công nhân lao động làm việc không ổn định, nay đây mai đó cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến việc người dân tỏ ra thờ ơ với việc mua bảo hiểm thuyền viên, tàu cá”.

Trao đổi với chúng tôi, ông Đỗ Quang Vinh, Giám đốc Công ty Bảo hiểm Bảo Minh Quảng Ninh, nhận định: Đối với các vụ tai nạn, sự cố xảy ra ngoài khơi, việc xác định nguyên nhân tai nạn là rất khó bởi công ty bảo hiểm chủ yếu dựa vào lời khai của thuyền viên trên tàu và xác nhận của biên phòng hay chính quyền địa phương… đối với việc khai báo tai nạn của người đóng bảo hiểm. Bên cạnh đó, một số tàu cá gặp tai nạn được ngư dân sửa chữa tại các cơ sở sữa chữa nhỏ lẻ, không có hoá đơn tài chính phù hợp dẫn đến khó khăn trong việc giải quyết bồi thường.

Để đáp ứng nhu cầu bức thiết của người dân, giải quyết khó khăn trong nghề cá đồng thời tạo niềm tin đối với ngư dân, vừa qua, Thủ tướng Chính phủ đã có Nghị định số 67/2014 về một số chính sách phát triển thuỷ sản. Theo đó, ngư dân sẽ được hỗ trợ kinh phí mua bảo hiểm cho tàu khai thác thuỷ sản xa bờ, có công suất máy chính 90CV trở lên với mức hỗ trợ 100% đối với bảo hiểm thuyền viên, 70% bảo hiểm đối với tàu từ 90CV đến dưới 400CV và 90% bảo hiểm đối với tàu từ 400CV trở lên. Hy vọng rằng, chính sách ưu đãi này sẽ góp phần gỡ khó cho người dân trong vấn đề tham gia và thanh toán bảo hiểm; đồng thời phát huy tốt vai trò “áo phao” cứu cánh cho người dân tham gia đóng bảo hiểm nói riêng và ngư dân làm nghề khai thác thuỷ sản nói chung.

Hoàng Anh