Xây dựng và phát triển thương hiệu nông sản Quảng Ninh: Mở đường ra “biển lớn”

Ngày 13-2-2012, UBND tỉnh đã ban hành quyết định phê duyệt chương trình Xây dựng và phát triển thương hiệu nông sản Quảng Ninh tới năm 2015. Với kinh phí đầu tư khoảng 100 tỷ đồng, chương trình đặt ra mục tiêu đến năm 2015 sẽ xây dựng và phát triển chỉ dẫn địa lý, nhãn hiệu chứng nhận, nhãn hiệu tập thể cho khoảng 20-25 nông sản của tỉnh và từ 25-30 HTX, làng nghề truyền thống. Điều này đã mở ra một tương lai đầy hứa hẹn cho nông sản Quảng Ninh.

Chưa ra khỏi “ao làng”

Là một tỉnh phát triển về công nghiệp, dịch vụ nhưng Quảng Ninh cũng là một vùng nguyên liệu phong phú, đa dạng với các mặt hàng nông sản, lâm sản, thuỷ hải sản, gia súc, gia cầm, thực phẩm tươi sống, thực phẩm chế biến… Trong đó, nhóm sản phẩm là hàng nông sản rau, củ quả các loại được tập trung ở các huyện Đông Triều, Vân Đồn, Hải Hà, Đầm Hà, Bình Liêu, TX Quảng Yên... Nhóm sản phẩm là hàng thuỷ sản tập trung ở các huyện Yên Hưng, Vân Đồn, Đầm Hà, Hải Hà, Móng Cái… Nhóm sản phẩm là hàng thực phẩm thịt lợn siêu nạc, thịt gà, sản phẩm trứng gia cầm được tập trung ở Hạ Long, Cẩm Phả, Quảng Yên, Uông Bí, Hoành Bồ, Tiên Yên…

Nghề sản xuất miến dong ở Bình Liêu sẽ có cơ hội phát triển tốt hơn sau khi sản phẩm miến dong Bình Liêu được xây dựng và phát triển thương hiệu.

Mặc dù có nhiều nông sản đặc trưng cho từng khu vực, vùng miền nhưng đến nay Quảng Ninh mới chỉ có sản phẩm hoa của huyện Hoành Bồ được chứng nhận nhãn hiệu tập thể. Trong khi đó, theo thống kê, hiện nay trên địa bàn tỉnh có khoảng 45-50 nông phẩm, đặc sản cần được xây dựng thương hiệu dưới hình thức nhãn hiệu tập thể, nhãn hiệu chứng nhận hoặc chỉ dẫn địa lý. Tiêu biểu như các sản phẩm: Chả mực Hạ Long; sá sùng Vân Đồn, gà Tiên Yên, rượu ba kích Ba Chẽ, miến dong Bình Liêu, chè Hải Hà, ngọc trai Vân Đồn, rau sạch Quảng Yên… Đây đều là những sản phẩm có giá trị nhưng mới chỉ được biết đến dưới góc độ địa phương, chưa khẳng định được giá trị rộng hơn bởi chưa có thương hiệu riêng. Điều này đồng nghĩa với việc thị phần cạnh tranh của các sản phẩm trên thị trường tiêu thụ khó khăn, giá bán không đồng nhất và thấp hơn so với chất lượng sản phẩm, gây thất thu cho bà con nông dân. Điều này đã được minh chứng rất rõ ràng bằng việc nông sản Quảng Ninh vắng bóng trên các kệ hàng của Metro Hạ Long. Siêu thị này có danh mục hàng hoá rất phong phú với trên 25.000 sản phẩm thực phẩm và phi thực phẩm, được coi là “địa chỉ vàng” để người nông dân, doanh nghiệp sản xuất hàng hoá trên địa bàn tỉnh quan hệ hợp tác tiêu thụ sản phẩm. Tuy nhiên, tiêu chí Metro Hạ Long đưa ra đối với các mặt hàng có thể hợp tác cung ứng tiêu thụ trong hệ thống siêu thị này là: Sản phẩm đó phải phù hợp với những khách hàng mục tiêu; không ngừng thay đổi mẫu mã, đáp ứng được nhu cầu về nhãn mác; chất lượng sản phẩm cũng như quy trình bảo quản phải tốt và phải cam kết lượng hàng cung cấp đầy đủ theo hợp đồng… Trong khi đó, hầu hết các nông sản của Quảng Ninh lại chưa đáp ứng được yêu cầu về mẫu mã, nhãn mác, chưa có các cơ quan chứng nhận về chất lượng sản phẩm...

Mở đường ra “biển lớn”

Nhận thức được tầm quan trọng của việc xúc tiến xây dựng và phát triển thương hiệu nông sản đặc sản là việc làm hết sức cần thiết và quan trọng, Quảng Ninh đã xây dựng chương trình này. Theo đó, mục tiêu của chương trình nhằm nâng cao nhận thức cá nhân, tổ chức về sở hữu trí tuệ, tạo dựng, quản lý và phát triển thương hiệu (gồm: Chỉ dẫn địa lý, nhãn hiệu chứng nhận, nhãn hiệu tập thể) nhằm phát triển sản xuất kinh doanh. Chương trình cũng góp phần xác định các sản phẩm nông nghiệp đặc thù của tỉnh cần xây dựng thương hiệu đến năm 2015 để tập trung hỗ trợ xác lập, khai thác, quản lý, bảo vệ và phát triển quyền sở hữu trí tuệ đối với nhãn hiệu tập thể, nhãn hiệu chứng nhận, chỉ dẫn địa lý; hình thành những thương hiệu sản phẩm nông nghiệp của tỉnh có năng lực cạnh tranh, nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm.

Theo đánh giá, đây sẽ là bước quan trọng nhằm mở rộng thị trường tiêu thụ, đáp ứng nhu cầu, thị hiếu của thị trường trong và ngoài nước, góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh đề ra. Đồng thời hỗ trợ các hợp tác xã, hội làng nghề, làng nghề, trong tỉnh xác lập và phát triển tài sản trí tuệ để tạo điều kiện phát triển sản xuất, bảo vệ lợi ích chính đáng của nhà sản xuất và người tiêu dùng. Bên cạnh đó, việc đăng ký thương hiệu cho các nông sản phẩm là điều rất cần thiết. Thực tế cho thấy, các sản phẩm sau khi có thương hiệu, giá bán thường tăng từ 15-20%, thị trường được mở rộng thông qua hoạt động quảng bá thương hiệu, xúc tiến thương mại. Mặt khác, công tác quản lý chất lượng sản phẩm, quản lý thương hiệu được chặt chẽ hơn thông qua việc hình thành các tổ chức đại diện cho các tổ chức, hộ gia đình cùng tham gia sản xuất kinh doanh (các hợp tác xã, hiệp hội ngành nghề...). Qua đó huy động được sức mạnh tổng hợp của các thành viên cùng có lợi ích chung, xoá đói giảm nghèo và xây dựng các hình thức tổ chức sản xuất cho các hộ nông dân. Bên cạnh đó, khi thực hiện triển khai và nhân rộng các mô hình sản xuất nông sản cần có quy hoạch và tính toán chặt chẽ để đảm bảo sự ổn định sản xuất, nguồn cung ứng cho thị trường cũng như thị trường tiêu thụ cho các sản phẩm đó. Trước mắt, ngay trong năm 2012, tỉnh hỗ trợ đăng ký thương hiệu cho 15 sản phẩm, như: Chả mực Hạ Long, rượu mơ Yên Tử, gà Tiên Yên, ngán Quảng Ninh, tu hài Vân Đồn, mực ống Cô Tô... Hiện nay, các cấp, các ngành đang tích cực triển khai các nội dung chương trình. Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã tiến hành quy hoạch 6 vùng sản xuất nông sản tập trung, quy mô lớn, gắn với thương hiệu sản phẩm. Cụ thể, vùng trồng rau an toàn Tiền An, Cộng Hoà (Quảng Yên); vùng hoa, rau huyện Hoành Bồ, Đông Triều; chuyển đổi cơ cấu kinh tế xã Yên Đức (Đông Triều); vùng rau xã Quảng Minh (Hải Hà); vùng nuôi trồng thuỷ sản Đông Quảng Yên; vùng cây dược liệu tại Yên Tử (Uông Bí). Sở cũng đang tích cực phối hợp với các địa phương triển khai từng công việc như quy hoạch vùng, chuyển giao giống mới, hướng dẫn bà con nông dân trong áp dụng các biện pháp khoa học kỹ thuật… Huyện Bình Liêu cũng đã tiến hành quy hoạch vùng trồng dong riềng phục vụ chế biến miến dong và quy hoạch vùng trồng rau, vùng nuôi mật ong để từng bước xây dựng thương hiệu mật ong và rau Bình Liêu. Còn huyện Ba Chẽ đang tích cực lập quy hoạch vùng nguyên liệu đến năm 2015. Theo đó, dự kiến huyện sẽ có 7 sản phẩm được xây dựng mang thương hiệu Ba Chẽ, gồm: Thanh long, quế vỏ, nhựa thông, ba kích tím, nấm linh chi, măng mai và mía tím. Các sản phẩm này sẽ được phát triển, nhân rộng trên các vùng đất có điều kiện, tiềm năng thuộc địa bàn các xã, thị trấn của huyện...

Thực tế cho thấy, xúc tiến xây dựng và phát triển thương hiệu nông sản đặc sản là việc làm hết sức cần thiết và quan trọng trong tiến trình hội nhập kinh tế thế giới hiện nay. Bởi lẽ, xây dựng và đăng ký bảo hộ tên gọi xuất xứ hàng hoá nông sản đặc sản sẽ giúp cho nông dân sản xuất ra được những sản phẩm hàng hoá đặc chủng, mang tính cạnh tranh cao, góp phần vào chương trình xoá đói giảm nghèo, từng bước giúp người nông dân làm giàu, tham gia vào tiến trình hội nhập kinh tế khu vực và thế giới.

Hà Chi