Tháng Tư ở Đồng Văn

Tháng Tư ở Đồng Văn (Bình Liêu), thơm ngát hương quế, hồi. Hương hồi, hương quế nồng nàn trên rừng, len lỏi trong những ngôi nhà và vương vấn trong cả những con đường xuống xuôi. Chúng tôi men theo con đường từ chợ Đồng Văn, xuyên suốt đến bản Sông Moóc A, thỉnh thoảng lại gặp người chạy xe máy, hay người đi bộ trên vai nặng trĩu vỏ quế, hoa hồi. Thời gian này, bà con chủ yếu đi thu hoạch quế, vì chưa vào vụ chính của hồi, nhưng mới đầu mùa sản lượng hồi cả xã đã đạt được khoảng 40 tấn. Đồng chí Giáp Văn Ngôn, Chủ tịch UBND xã Đồng Văn cho hay: “Năm 2011, sản lượng hồi của xã ước tính khoảng 400 tấn, quế khoảng 10-11 tấn. Năm nay sản lượng quế hồi cũng đạt được chừng như vậy”. Mặc dù xã Đồng Văn là xã vùng sâu, vùng xa của huyện, nằm giáp biên giới Việt - Trung, nhưng Đồng Văn lại có kinh tế khá hơn nhiều xã khác trong huyện từ việc phát triển trồng cây hồi, một loại cây thu hoạch quả dùng để làm thuốc, và chế biến một số gia vị.

Hơn 100 hộ dân ở Đồng Văn đã mua được máy cày để cơ giới hoá trong khâu làm đất.

Mùa thu hoạch hồi vào khoảng tháng 4, 5 và tháng 8, 9 hàng năm. Vào những ngày đó, nếu ai có dịp đến thăm Đồng Văn mà không hẹn trước thì đến xã khó mà gặp được người ở nhà, vì mọi người đều lên rừng thu hoạch hồi. Nhiều gia đình trồng hồi ở xa nhà, phải dựng lán, nấu ăn ở trên rừng. Buổi trưa các con đường xuống xã đều vắng tanh, nhưng buổi chiều lại tấp nập một cách lạ thường, người gánh, kẻ gồng, người thồ hồi bằng xe máy, lại thêm những người từ Bắc Giang, Lạng Sơn đến Đồng Văn mua hồi, làm cho không khí ở đây càng thêm tấp nập. Trước đây Đồng Văn nghèo lắm, xã chỉ có 250ha đất ruộng cấy lúa, ruộng không đủ chia cho hơn 600 hộ dân, các thửa ruộng lại nằm manh mún rải rác khiến cho hệ thống tưới tiêu đầu tư vào đây rất khó khăn. Thế nhưng người Đồng Văn đã không chịu cảnh đói nghèo, xã có vài nghìn ha rừng, bà con cùng chung sức phát huy thế mạnh của rừng. Thế là từ vài trăm ha rừng hồi của cha ông để lại, bà con phát triển thêm hàng ngàn ha. Chỉ tính riêng năm 2011, Đồng Văn đã trồng xen vào diện tích rừng cũ được 12.000 cây hồi, 30.000 cây quế. Mấy tháng đầu năm 2012, bà con trồng được hơn 11.200 cây hồi, 17.100 cây quế, gần bằng số lượng của cả năm trước. Hiện nay diện tích quế hồi của xã khoảng gần 3.000ha.

Chúng tôi đến thăm cơ sở mua bán của anh Hoàng Văn Nghiệp, thôn Đồng Thắng. Gia đình anh Nghiệp là 1 trong 4 hộ chuyên bao tiêu sản phẩm quế hồi cho bà con. Anh Nghiệp cho hay: “Hàng năm tôi cũng thu mua vài trăm tấn hồi, gần trăm tấn quế. Mấy năm gần đây, quế, hồi được giá, giá mua vào dao động từ 10-25 ngàn đồng/kg hoa hồi tươi, 10-11 ngàn đồng/kg vỏ quế tươi. Bà con dân gốc ở Đồng Văn đều được chia rừng để trồng quế hồi”. Từ quế và hồi, nhiều người đã tự xoá được nghèo và sắm sửa được nhiều đồ dùng đắt tiền trong nhà. Đặc biệt là từ khi phong trào xây dựng nông thôn mới được triển khai ở Đồng Văn đã có nhiều hộ mua được máy cày bừa, giải phóng được sức người, sức trâu. Năm 2011, cả xã mới có 8 hộ sắm được máy cày, thì bước sang tháng 4-2012, Đồng Văn đã có thêm 97 hộ mua máy cày. Số hộ mua máy cày sẽ ngày càng tăng, vì mọi người đều hồ hởi mong muốn được đưa cơ giới hoá vào đồng ruộng. Trên cánh đồng thôn Khu Chợ, giữa tiếng máy cày bừa ì ì, bà con đang hối hả cày bừa, gieo trồng vụ mùa. Anh Lương Ngọc Thắng, là hộ dân thôn Khu Chợ mới sắm được máy cày, cho biết: “Bây giờ bà con trong xã đã có ý thức tự lực cánh sinh lên nhiều rồi, không còn trông chờ vào ai mua sắm cho mình nữa. Ai cũng muốn mua máy cày, người không có tiền thì cố gắng đi vay mượn. Cày máy vừa khoẻ vừa nhanh, lại không phải chăn dắt, lo lắng dịch bệnh như lo cho trâu cày. Tương lai, số chuồng trâu mất vệ sinh ở xã cũng bớt đi thôi”.

Tháng 4, cũng là dịp Đồng Văn tưng bừng lễ hội. Đồng Văn có 9 thôn bản, nhưng có tới 7 thôn bản 100% là người Dao. Cứ vào ngày 4-4 âm lịch hàng năm, người Dao ở Đồng Văn lại tổ chức ngày hội Kiêng Gió. Trước đây, đây là ngày hội riêng của người Dao, từ năm 2007, huyện Bình Liêu đã giúp bà con tổ chức thành ngày lễ hội chung cho bà con các dân tộc trong huyện. Vào ngày hội, có cả người Tày, người Sán Chỉ cũng đến hò hát chung vui. Người Dao ở khắp nơi, không chỉ riêng Bình Liêu mà cả ở Hải Hà, Đầm Hà, thậm chí cả những vùng xa hơn như Hoành Bồ, Đông Triều v.v.., cũng đều kéo đến Đồng Văn. Bà con diện bộ quần áo mới nhất của dân tộc mình để đi đến lễ hội. Anh Hoàng Trọng Kiên, Trưởng Ban quản lý chợ Đồng Văn cho hay: “Hôm đó người Dao dễ có đến hàng vạn người từ khắp nơi đổ về, lấy chợ Đồng Văn làm điểm vui chơi. Họ hát đối, thổi khèn, uống rượu, vui chơi. Buổi tối, các đôi nam nữ kéo nhau lên rừng hò hẹn tâm sự, tiếng khèn gọi bạn réo rắt suốt đêm”. Hội “Kiêng gió” của người Dao ở Đồng Văn cũng có nét tương tự như Chợ tình Khau Vai ở Mèo Vạc (Hà Giang). Các đôi trai gái kể cả đã có gia đình riêng cũng thoải mái gặp bạn cũ của mình hò hẹn tâm sự.

Đồng Văn cũng đang hứa hẹn trở thành một điểm nhấn quan trọng về phát triển kinh tế của huyện Bình Liêu và của tỉnh Quảng Ninh. Ngày 30-6-2011, Thủ tướng Chính phủ đã ký quyết định quy hoạch Khu kinh tế cửa khẩu Hoành Mô - Đồng Văn đến năm 2030, trên tổng diện tích 14.236ha. Trong tương lai Đồng Văn và xã Hoành Mô sẽ là khu kinh tế, văn hoá, du lịch, dịch vụ vùng biên phía Bắc và là cửa ngõ giao lưu hoạt động trung chuyển thương mại quốc tế, đầu mối giao thông quan trọng của vành đai kinh tế Bắc Bộ.

Công Thành