Chi ngân sách cho sự nghiệp môi trường: Những kết quả bước đầu

Thực hiện Nghị quyết số 41/NQ-TW của Bộ Chính trị về bảo vệ môi trường trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá, từ năm 2009 đến nay hàng năm tỉnh dành tối thiểu 1% tổng chi ngân sách địa phương cho sự nghiệp môi trường.

Theo đánh giá của Sở Tài nguyên và Môi trường, hầu hết số kinh phí được giao cho các địa phương sử dụng vào việc mua sắm tài sản phục vụ công tác quản lý, bảo vệ môi trường và xây dựng các công trình bảo vệ môi trường. Trong năm 2011 ngân sách tỉnh đã chi trên 315 tỷ đồng, trong đó chi về huyện trên 313 tỷ đồng và chi về tỉnh là gần 1.500 tỷ đồng. Cụ thể, ở cấp tỉnh đã hỗ trợ kinh phí xây dựng kế hoạch hành động đa dạng sinh học tỉnh Quảng Ninh năm 2020; đề án điều tra, thống kê, phân loại và đề xuất giải pháp quản lý chất thải nguy hại trên địa bàn tỉnh; lập báo cáo hiện trạng môi trường tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2006-2010; quan trắc hiện trạng môi trường năm 2010... Trong năm 2011, Sở Tài nguyên và Môi trường đã thẩm định và trình UBND tỉnh phê duyệt 56 báo cáo đánh giá tác động môi trường; 40 dự án cải tạo phục hồi môi trường; 139 sổ đăng ký chủ nguồn thải chất thải nguy hại. Đồng thời triển khai quy hoạch bảo vệ môi trường tổng thể và một số vùng trọng điểm tỉnh Quảng Ninh đến năm 2020. Ngoài ra, báo cáo UBND tỉnh xin chủ trương lập Quy hoạch BVMT TP Móng Cái, huyện Đông Triều và Tiên Yên đến năm 2020 và định hướng đến năm 2030; xin chủ trương đầu tư dự án Quan trắc tự động môi trường nước thải, khí thải tại các nhà máy xi măng, nhiệt điện và dự án xây dựng 2 nhà máy xử lý rác thải trên địa bàn TP Hạ Long. Ở cấp huyện, đã hỗ trợ kinh phí mua sắm thùng rác, xe vận chuyển, thu gom xử lý chất thải; hỗ trợ xử lý các điểm ô nhiễm môi trường; xây dựng khu xử lý tập trung góp phần cải thiện môi trường ở khu dân cư.

Xe tưới nước rửa đường của Công ty CP Môi trường Indevco làm sạch đường phố Hạ Long.

Cùng với việc sử dụng 1% tổng chi ngân sách địa phương cho sự nghiệp môi trường, tỉnh cũng dành nhiều tỷ đồng nguồn phí bảo vệ môi trường từ hoạt động khai thác khoáng sản để đầu tư các công trình bảo vệ môi trường. Đối với nguồn thu từ hoạt động khai thác khoáng sản (ngoài than) được điều tiết 100% về ngân sách các huyện theo tỷ lệ 100% đối với các huyện Đông Triều và Hoành Bồ; 70% đối với TX Cẩm Phả, TP Hạ Long và TP Uông Bí 50%. Từ nguồn vốn này các địa phương đã chủ động bố trí đảm bảo vệ sinh môi trường. Năm 2010 đã chi trên 227 tỷ đồng; năm 2011 chi gần 280 tỷ đồng. Các công trình bảo vệ môi trường được đầu tư từ nguồn phí bảo vệ môi trường đối với hoạt động khai thác khoáng sản như: Cải tạo, nạo vét suối Khe Dè; cải tạo, nâng cấp đường ra cảng Vũng Đục (TX Cẩm Phả); xây dựng bãi rác Vàng Danh; nạo vét, xây kè chống xói lở bờ sông Sinh (TP Uông Bí); xây dựng hồ Khe Cá (TP Hạ Long)... Bên cạnh đó, tỉnh đã hỗ trợ cho hoạt động thị chính công cộng của nhiều địa phương, do đó tình hình thu gom, vận chuyển, xử lý rác thải ở các địa phương đã có nhiều chuyển biến tích cực, các thiết bị, phương tiện thu gom vận chuyển được mua sắm đã đưa vào sử dụng có hiệu quả. Đặc biệt, ở các khu, cụm dân cư đã hình thành nhiều tổ tự quản thu gom rác hạn chế tình trạng rác thải ứ đọng lâu ngày, bước đầu đã hình thành thói quen thu gom và xử lý rác thải, vệ sinh môi trường cho cộng đồng. Mặt khác, nhiều đơn vị, cá nhân cũng tham gia hoạt động thu gom rác thải góp phần làm sạch môi trường như: Hợp tác xã Hải Yến (Đông Triều), Hợp tác xã Đồng Tâm (Ba Chẽ), Công ty CP Môi trường đô thị Indevco... Không chỉ trên đất liền, hiện nay tỉnh đã thiết lập được hệ thống thu gom và xử lý rác thải trên biển (khu vực Vịnh Hạ Long, ven bờ biển từ Bãi Cháy đến Hòn Gai). Tỷ lệ thu gom và xử lý lượng rác thải hàng ngày tại các trung tâm đô thị, đạt tiêu chuẩn môi trường khoảng 80%. Tuy nhiên, dù đã bỏ ra khá nhiều tiền cho công tác tuyên truyền, nhưng ý thức người dân trong vấn đề bảo vệ môi trường vẫn còn thấp. Tình trạng người dân vứt rác bừa bãi không đúng nơi quy định gây ô nhiễm môi trường vẫn còn xảy ra ở nhiều nơi. Các điểm tập kết, trung chuyển rác được quy hoạch chưa hợp lý nên việc thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn chưa phát huy hiệu quả.

Có thể thấy, từ khi thực hiện việc dành 1% tổng chi ngân sách cho sự nghiệp môi trường đến nay, những điểm nóng, bức xúc về môi trường đã cơ bản được giải quyết.  Để làm tốt hơn nữa nhiệm vụ xử lý môi trường, cũng như sử dụng hiệu quả vốn sự nghiệp bảo vệ môi trường, theo đánh giá của Sở Tài nguyên và Môi trường, các huyện phải xây dựng kế hoạch bảo vệ môi trường ngắn hạn, trung hạn và dài hạn. Trong đó phải có kế hoạch vốn cụ thể, đồng thời phải đề ra lộ trình xử lý. Đặc biệt, phải thay đổi quan điểm đầu tư nguồn lực cho môi trường. Có vậy mới giải quyết được bài toán môi trường, mới tạo đà phát triển bền vững.

Hiểu Trân