Chào mừng Ngày Khoa học và Công nghệ Việt Nam 18/5 Khơi dậy khát vọng, kiến tạo tương lai

"Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo - Khơi dậy khát vọng, kiến tạo tương lai" được lấy làm chủ đề cho Ngày Khoa học và công nghệ (KH&CN) Việt Nam (18/5) năm nay. Đây là ngày hội tôn vinh những người làm khoa học, đồng thời giới thiệu các kết quả nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ, thúc đẩy ứng dụng KH&CN vào đời sống, sản xuất.

Sự kiện này cũng là dịp để nâng cao nhận thức và khơi dậy niềm đam mê lao động sáng tạo trong các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là thế hệ trẻ. Liên quan đến nội dung chủ đề Ngày KH&CN Việt Nam năm 2021, phóng viên Trung tâm Truyền thông tỉnh có cuộc trao đổi với ông Hoàng Bá Nam, Giám đốc Sở KH&CN.

- Ông đánh giá thế nào về vai trò, vị trí của KH&CN và đổi mới sáng tạo đối với sự phát triển KT-XH của Quảng Ninh?

+ Nhận định rõ vai trò của KH&CN đối với sự phát triển của đất nước, sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn nhấn mạnh tầm quan trọng của KH&CN, vai trò của đội ngũ làm công tác quản lý và nghiên cứu khoa học. Tinh thần đó đã được Bác chuyển tải đầy đủ, rõ ràng tại Hội nghị đại biểu toàn quốc lần thứ I, Hội Phổ biến KH&KT Việt Nam ngày 18/5/1963. Từ đó ngày 18/5 hằng năm được chọn là ngày kỷ niệm KH&CN Việt Nam. Đây là dịp để nêu cao tinh thần, trách nhiệm của cộng đồng xã hội đối với sự nghiệp KH&CN nói chung, tôn vinh quá trình lao động, sáng tạo, cống hiến của đội ngũ trí thức KH&CN nước nhà.

Nhìn lại chặng đường vừa qua, có thể thấy vai trò của KH&CN và đổi mới sáng tạo đã đóng góp tích cực vào sự phát triển toàn diện KT-XH của đất nước. Tại Quảng Ninh cũng vậy, đặc biệt là trong 2 nhiệm kỳ gần đây, với quan điểm chuyển đổi phương thức phát triển từ “nâu” sang “xanh”, theo hướng bền vững thì KH&CN ngày càng được xem trọng và hiện diện sâu sắc, đậm nét trên khắp các lĩnh vực, với hàm lượng KH&CN ngày càng gia tăng. Qua đó đã tạo nên những thành tựu bứt phá trong nhiều lĩnh vực…

Đó chính là nông nghiệp công nghệ cao, y tế thông minh, giáo dục thông minh, giao thông thông minh, chính quyền điện tử… Nhiều công nghệ mới, hiện đại đã được các doanh nghiệp lựa chọn áp dụng vào quá trình sản xuất kinh doanh để nâng cao năng suất, chất lượng, sức cạnh tranh. Chất lượng tăng trưởng của tỉnh được cải thiện, năng suất lao động nâng lên rõ rệt với mức tăng bình quân 13%, gấp 1,73 lần so với năm 2015 và gấp 2 lần so với mức tăng bình quân chung của cả nước. Tỷ trọng sản phẩm công nghệ cao của tỉnh tăng lên 45,2%. Với một địa phương phát triển năng động như Quảng Ninh thì đây cũng là xu hướng tất yếu.

- Tỉnh Quảng Ninh và ngành KH&CN đã triển khai những giải pháp gì để thúc đẩy hoạt động KH&CN nói chung và hoạt động đổi mới sáng tạo, thưa ông?

+ Để KH&CN lan tỏa đến khắp các ngành, lĩnh vực và thể hiện được tính ưu việt là cả một chặng đường dài. Đầu tiên là đổi mới quan điểm, tư duy, nhất là của người đứng đầu, cũng như nhận thức của cán bộ, công chức, người dân, cộng đồng doanh nghiệp về vai trò của KH&CN. Thông qua những nghị quyết gần đây về phát triển KH&CN như Nghị quyết 04-NQ/TU ngày 5/5/2012, Nghị quyết 07-NQ/TU ngày 3/3/2017 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh và sự vào cuộc mạnh mẽ của truyền thông thì “trăn trở” này cơ bản đã được khắc phục; tỉnh đã dành 5,03% ngân sách chi thường xuyên, 2,8% GRDP chi cho KH&CN.

Song song với đó là vấn đề cơ chế, thời gian qua tỉnh Quảng Ninh đã ban hành hàng loạt quyết sách để hỗ trợ, tiếp sức cho các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp trong hoạt động KH&CN. Qua đó, tạo môi trường và động lực để KH&CN và đổi mới sáng tạo bứt phá, thúc đẩy phát triển KT-XH của tỉnh. Công tác quản lý nhà nước liên quan đến KH&CN cũng được tăng cường. Cải cách TTHC được quan tâm, tạo môi trường pháp lý thuận lợi cho doanh nghiệp trong quá trình sản xuất kinh doanh, chuyển giao, ứng dụng, đổi mới công nghệ; hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo được phát triển; kết nối cung - cầu công nghệ, phát triển thị trường và doanh nghiệp KH&CN; nâng cao năng lực tiếp cận cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4...

- Để KH&CN thực sự là “chìa khóa” thành công, những cơ chế, chính sách vượt trội nào sẽ được tập trung thực hiện trong thời gian tới nhằm khích lệ và khai thác tốt tiềm năng về đổi mới sáng tạo, thưa ông?

+ Mục tiêu trong Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh khóa XV, nhiệm kỳ 2020-2025 đã xác định rõ: Xây dựng Quảng Ninh trở thành tỉnh dịch vụ, công nghiệp hiện đại, là một trong những trung tâm phát triển năng động, toàn diện của phía Bắc. Có 3 điểm đột phá mà ngành KH&CN sẽ phải tập trung tham mưu với tỉnh để tăng cường hơn nữa vai trò của KH&CN và đổi mới sáng tạo, đó là: Xây dựng cơ chế; tạo sự đột phá về hạ tầng công nghệ; nguồn nhân lực KH&CN. Trong đó, cơ chế, chính sách thì ngành sẽ tham mưu cho tỉnh xây dựng cơ chế quản lý, cơ chế tài chính, cơ chế hợp tác công - tư, cơ chế đặt hàng giao nhiệm vụ KH&CN... nhất là các cơ chế, chính sách vượt trội để tháo gỡ những điểm nghẽn, rào cản hỗ trợ các bên trên con đường tiếp cận KH&CN.

Với hạ tầng, sẽ tham mưu cho tỉnh tập trung vào hạ tầng mềm, gồm: CNTT và chuyển đổi số. Đây được xem là yếu tố cốt lõi tạo nên sự thành công của chính quyền số, kinh tế số, xã hội số, đô thị thông minh trong tương lai. Đặc biệt là tham mưu phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đi sâu vào phát triển nhân lực KH&CN, có nghĩa là được đào tạo bài bản hơn, chuyên sâu hơn theo quan điểm “Nhập cư lao động, đào tạo tại chỗ và hợp tác chuyên gia”; làm sao để vừa nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, vừa gắn với tăng nhanh quy mô và chất lượng dân số.

Ngoài ra, ngành cũng sẽ tận dụng triệt để các kênh tuyên truyền tăng cường truyền thông về KH&CN, nâng cao nhận thức cho người dân, doanh nghiệp, nhà khoa học, nhà nước để khẩn trương chuyển giao, đưa các công nghệ mới vào sản xuất. Nói cách khác là đưa công nghệ tiên tiến đến với người dân, doanh nghiệp theo mô hình “nhà nước, nhà khoa học, người dân, doanh nghiệp”. Xây dựng hệ sinh thái cho hoạt động KH&CN và đổi mới sáng tạo, tạo ra môi trường khích lệ người dân, doanh nghiệp, nhất là thế hệ trẻ tham gia vào KH&CN, từ đó khơi dậy khát vọng kiến tạo tương lai. Cuối cùng là nâng cao vai trò của quản lý nhà nước về KH&CN và tăng cường hợp tác chuyên gia, hợp tác quốc tế về KH&CN.

- Xin cảm ơn ông!