Phát huy giá trị di sản văn hóa để phát triển du lịch

Di sản văn hóa luôn đóng vai trò quan trọng trong lịch sử hình thành, phát triển của mỗi quốc gia, dân tộc, vùng miền. Và ngày nay, di sản văn hóa còn trở thành tài nguyên quý để phát triển du lịch ở mỗi địa phương. Với hệ thống di sản văn hóa vật thể, phi vật thể khá đa dạng, phong phú, Quảng Ninh đã và đang khai thác hiệu quả vốn quý này để phát triển du lịch. Qua đó, tạo nên nhiều sản phẩm du lịch độc đáo, khác biệt, trở thành thương hiệu đặc trưng cho du lịch Quảng Ninh nói riêng và Việt Nam nói chung.

Sức hút của tài nguyên di sản văn hóa

Theo số liệu của Sở Văn hoá và Thể thao, toàn tỉnh hiện có trên 630 di tích lịch sử văn hóa và danh lam thắng cảnh. Trong đó có rất nhiều di tích, danh thắng đã trở thành những điểm đến du lịch hấp dẫn, thu hút đông đảo du khách mỗi năm. Tiêu biểu như: Di tích lịch sử nhà Trần (TX Đông Triều), quần thể di tích danh thắng Yên Tử (TP Uông Bí), di tích lịch sử chiến thắng Bạch Đằng (TX Quảng Yên), di tích đền Cửa Ông (TP Cẩm Phả)...

Di tích quốc gia đặc biệt đền Cửa Ông.

Theo báo cáo của Sở Du lịch, hiện khoảng 120 di tích, di sản của Quảng Ninh đã nằm trong các tour, tuyến du lịch cố định của Quảng Ninh, trong đó có những di tích được các đơn vị lữ hành lựa chọn để thiết kế nhiều sản phẩm riêng, trọn gói để đưa vào khai thác.

Vào dịp Tết Nguyên đán mỗi năm (từ mồng 1 - 6/1 Âm lịch), Quảng Ninh đón khoảng 70 - 100 vạn du khách, thì 70% trong đó là lượng du khách có mặt tại các di tích, di sản trên địa bàn. Điều này cho thấy di sản đã và đang là thành tố rất quan trọng của du lịch Quảng Ninh.

Là mảnh đất có trên 96% là đồng bào dân tộc thiểu số, Bình Liêu mang trong mình những nét văn hóa truyền thống độc đáo. Thông qua việc đầu tư xây dựng các làng, bản văn hóa, phục dựng một số sinh hoạt văn hóa dân gian như hát Then - đàn Tính của dân tộc Tày, hát Soóng Cọ của dân tộc Sán Chỉ, lễ hội đình Lục Nà... đã trở thành lợi thế quan trọng để Bình Liêu tạo nên những sản phẩm du lịch hấp dẫn, khẳng định dấu ấn, hình ảnh du lịch đặc trưng trong những năm qua.

Đặc biệt, vừa qua, tại lễ khai mạc Tuần Văn hóa - Du lịch và Hội Mùa vàng huyện Bình Liêu năm 2020, UBND tỉnh đã ban hành quyết định công nhận ruộng bậc thang Lục Hồn là Di tích - danh thắng cấp tỉnh.

Đây là cơ sở để huyện Bình Liêu giới thiệu những vốn văn hóa truyền thống độc đáo của đồng bào với đông đảo bạn bè, du khách bốn phương trong tỉnh và khu vực. Đồng thời, mở ra cơ hội trong việc khai thác tiềm năng du lịch phục vụ cho sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Ruộng bậc thang Lục Hồn (Bình Liêu) được công nhận là di tích - danh thắng cấp tỉnh. Ảnh: Đỗ Phương

Đồng chí Hoàng Huy Trọng, Trưởng Phòng Văn hóa và Thông tin huyện Bình Liêu, cho biết: Bình Liêu đã xác định chính những di tích lịch sử, những lễ hội truyền thống, nghệ thuật trình diễn dân gian... là một trong những thế mạnh của huyện trong phát triển du lịch.

Vì vậy, thời gian tới, huyện sẽ tập trung vào việc phát triển mô hình làng văn hoá - du lịch với hình thái cấu trúc không gian, xây dựng cơ chế, chính sách phù hợp có thể gắn kết hài hoà giữa văn hoá và du lịch, giữa bảo tồn và phát triển. Đồng thời, khai thác hiệu quả giá trị những di tích, danh thắng trên địa bàn kết nối với các tour du lịch tại Bình Liêu hiện nay nhằm tạo nên nhiều sản phẩm du lịch hấp dẫn, riêng có của Bình Liêu.

Không chỉ riêng Bình Liêu, hiện nay các địa phương trên địa bàn tỉnh đều dành nguồn lực thỏa đáng cho công tác đầu tư, bảo tồn, tôn tạo các di tích, danh thắng; đầu tư hạ tầng, dịch vụ, nhất là giao thông kết nối nhằm phát huy giá trị các di sản văn hoá gắn với phát triển du lịch và đều đang mang đến những kết quả tích cực.

Du khách trải nghiệm ngồi thiền ở Yên Tử. Ảnh:Phạm Học

Thời điểm này, tỉnh Quảng Ninh đang đẩy mạnh phối hợp với tỉnh Bắc Giang và tỉnh Hải Dương lập hồ sơ trình UNESCO công nhận di tích, danh thắng Yên Tử là di sản văn hóa thế giới. Chắc chắn khi được công nhận, di tích, danh thắng Yên Tử cùng với di sản thiên nhiên thế giới Vịnh Hạ Long sẽ tạo nên sức hút mạnh mẽ của loại hình du lịch văn hóa ở Quảng Ninh, trở thành lực đẩy đưa Quảng Ninh vươn xa hơn nữa trên bản đồ du lịch thế giới. 

Định vị thương hiệu điểm đến hấp dẫn

Bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa và phát triển du lịch có mối quan hệ chặt chẽ và tương hỗ, thúc đẩy nhau cùng phát triển. Hệ thống các di sản văn hóa là tài nguyên để phát triển du lịch. Và ngược lại, khi du lịch phát triển sẽ tạo điều kiện quảng bá, cho du khách tiếp cận với các giá trị văn hoá ở mỗi địa phương, tạo ra nguồn lực đầu tư cho công tác bảo tồn, phát huy giá trị của di sản văn hóa.

Theo thống kê của Sở Văn hóa và Thể thao, số di tích lịch sử văn hóa, di sản văn hóa phi vật thể đã được đưa vào điểm, tour, tuyến du lịch cố định của tỉnh mới chiếm chưa đến 20% tổng số di tích lịch sử văn hóa, di sản văn hóa phi vật thể mà tỉnh có.

Điều này cho thấy dư địa của di tích, di sản dành cho phát triển du lịch còn rất lớn. Đáng nói một số di tích, di sản có tính chất, giá trị to lớn, hiện còn giữ được những hiện vật, lễ hội, nghi thức tín ngưỡng gốc… song chưa được phát huy một cách đúng mức, chưa biến nó trở thành tài nguyên du lịch.

Du khách và đồng bào dân tộc cùng hoà mình vào trò chơi dân gian tại bản Ngàn Pạt (Lục Hồn, Bình Liêu) tại Hội mùa vàng Bình Liêu năm 2020. Ảnh: Hà Phong

Vì vậy, để khai thác hiệu quả nguồn tài nguyên di sản văn hóa trên địa bàn tỉnh, đáp ứng yêu cầu phát triển du lịch, kinh tế, xã hội, trong thời gian tới, tỉnh sẽ tiếp tục đẩy mạnh công tác xúc tiến, quảng bá điểm đến di sản văn hóa.

Đồng thời, đa dạng hóa sản phẩm du lịch để khai thác đầy đủ giá trị di sản thông qua việc đầu tư nâng cấp các điểm đến thành các khu du lịch tham quan nghỉ dưỡng, khu du lịch sinh thái, vui chơi giải trí gắn kết các hoạt động tín ngưỡng, lễ hội; quan tâm thúc đẩy sản xuất các sản phẩm thủ công truyền thống, các sản vật quý của từng vùng để phục vụ nhu cầu tham quan du lịch của du khách.

Cùng với đó, tiếp tục nâng cao công tác giáo dục ý thức bảo vệ di sản cho du khách và cộng đồng địa phương; dành nguồn lực thỏa đáng từ ngân sách, xã hội hóa cho công tác bảo tồn các giá trị của di sản để tăng tính hấp dẫn của điểm đến; tăng cường các biện pháp bảo vệ môi trường trong khu di tích, di sản; nâng cao về chất lượng và số lượng nguồn nhân lực phục vụ du lịch cũng được tỉnh tiếp tục chú trọng.

Với những tiềm năng, lợi thế to lớn về cảnh quan, văn hóa, Quảng Ninh có đủ điều kiện để phát triển các loại hình du lịch tổng hợp. Song với nguồn tài nguyên di sản văn hóa phong phú, đa dạng sẽ là điểm nhấn ấn tượng giúp Quảng Ninh định vị thương hiệu điểm đến hấp dẫn, khác biệt.

Nguyễn Dung

Ông Lương Văn Cầu, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hải Dương: "Tăng cường sự kết nối các di tích của 3 tỉnh Hải Dương, Quảng Ninh và Bắc Giang"

Chúng tôi sẽ quyết tâm tăng cường sự kết nối các di tích của 3 tỉnh Hải Dương, Quảng Ninh và Bắc Giang. Đây có thể coi là bước quan trọng để phát triển kinh tế, đặc biệt là kinh tế du lịch, tạo ra sự bùng nổ của phát triển du lịch. Vì thế khi Chính phủ, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch giao lập hồ sơ di sản thế giới cho Yên Tử, chúng tôi đã quyết tâm phối hợp cùng 2 tỉnh Quảng Ninh và Bắc Giang để tiến hành. Chúng tôi cũng tin tưởng vào sự thành công của hồ sơ Yên Tử. Người dân Hải Dương và Bắc Giang cùng với Quảng Ninh luôn tự hào khi sở hữu những di tích quan trọng, độc đáo gắn với nhà Trần. Chúng tôi thấy việc lập hồ sơ là hết sức cần thiết. Hải Dương hoàn toàn đồng tình với hai tỉnh còn lại và cũng đánh giá cao kết quả làm việc của 2 tỉnh. Chúng tôi suy tôn Quảng Ninh với kinh nghiệm của mình sẽ là tỉnh lĩnh xướng tiên phong để làm địa phương chủ trì. Chúng tôi tin tưởng rằng, khi Yên Tử được công nhận là di sản thế giới thì chẳng những du lịch ở mỗi tỉnh phát triển mà du lịch trong vùng cũng được kết nối, có sự phát triển đột biến. 

Ông Phạm Văn Hoài, Phó Chủ tịch UBND huyện Tiên Yên: "Tiên Yên luôn chào đón du khách đến khám phá văn hóa các dân tộc"

Tiên Yên là huyện cửa ngõ miền Đông tỉnh Quảng Ninh, là vùng đất vốn được thiên nhiên ưu đãi với núi đồi xen kẽ sông ngòi, biển cả, thời tiết khí hậu mát mẻ bốn mùa. Với 35km bờ biển và hàng trăm héc ta rừng ngập mặn trải dài rất hấp dẫn du lịch. Trong thời gian tới, huyện sẽ tiếp tục nỗ lực xây dựng, phát triển, nhất là đầu tư kết cấu hạ tầng để có điều kiện tốt hơn phục vụ du khách gần xa. Huyện sẽ tiếp tục phối hợp với các địa phương trong và ngoài tỉnh Quảng Ninh nghiên cứu, sưu tầm, phục dựng và làm dày thêm những nét văn hóa các dân tộc khu vực Đông Bắc. Đến với Tiên Yên, du khách sẽ được chào đón bởi sự thân thiện, gần gũi và giàu lòng mến khách của những con người nơi đây. Đồng thời, du khách cũng được hòa mình vào thiên nhiên tươi đẹp, cùng đón bình minh với những chú “gà bay” mang trong mình huyền thoại vua gà và được thăng hoa với những làn điệu soóng cọ, hát đối, hát then mượt mà, da diết. “Tiên Yên, điểm đến An toàn - thân thiện- bản sắc” đó là thông điệp mà chúng tôi luôn chào đón du khách gần xa đến tham quan và trải nghiệm, khám phá bản sắc văn hoá các dân tộc.

Ông Phạm Thanh Tùng, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Đầu tư Havaco: "Kết nối các di sản để khai thác du lịch biển của Quảng Ninh"

Việc đưa tàu Tuần Châu Express vào khai thác đã giúp trải nghiệm của khách hàng lên một tầm cao mới, khi chất lượng dịch vụ đảm bảo tiêu chuẩn, đẳng cấp 5 sao. Hai tàu cao tốc 5 sao là sản phẩm mới được đưa vào phục vụ du lịch đúng dịp tỉnh Quảng Ninh thực hiện kích cầu du lịch hậu Covid-19. Việc duy trì ổn định hoạt động của những phương tiện chất lượng cao cũng là tiền đề để du khách an tâm và thêm yêu mến khi tham quan khám phá tuyến du lịch biển đảo tỉnh Quảng Ninh. Đồng hành cùng tỉnh trong đẩy mạnh kích cầu du lịch, đơn vị đã nghiên cứu, tập trung vào giải quyết những điểm nghẽn trong quá trình kết nối các điểm du lịch biển. Từ đó tạo ra được sản phẩm du lịch mới của Quảng Ninh, không chỉ kết nối 2 di sản là Vịnh Hạ Long và Bái Tử Long trong một hành trình mà còn đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng dịch vụ, phục vụ du lịch tốt hơn cho du khách. Đồng thời, giải quyết được những rào cản trước đây đó là di chuyển được du khách về đất liền ngay cả trong những ngày mưa bão; phù hợp với định hướng đưa ngành dịch vụ - du lịch trở thành mũi nhọn trong cơ cấu ngành kinh tế của tỉnh.

Bà Dương Thị Mến, Phó Giám đốc Công ty TNHH Du lịch Làng quê Yên Đức: "Du lịch trải nghiệm văn hóa ở làng quê Yên Đức làm thay đổi bộ mặt nông thôn"

Cơ chế chính sách kích cầu của tỉnh đã hỗ trợ các doanh nghiệp du lịch chúng tôi rất nhiều. Trước đó, trong thời gian dừng đón khách do dịch bệnh, chúng tôi đã tranh thủ thời gian nâng cấp cơ sở hạ tầng, nâng cao chất lượng các gói sản phẩm. Chúng tôi mong muốn khi du khách đến với Yên Đức sẽ có trải nghiệm làm nông dân thực thụ. Sự phát triển của du lịch cũng đã làm cho bộ mặt nông thôn Yên Đức đổi thay từng ngày. Du lịch gắn với người nông dân, đi đến đâu là người dân được hưởng lợi đến đó. Các khu múa rối nước đều là của nhà người dân, người ta nhượng lại cho mình thì bên cạnh việc được nhận tiền rồi, người ta vẫn được lao động ở đây. Hay như một ngôi nhà cổ có tuổi gần 200 năm, đến đấy du khách được giao lưu với người dân, mình chia sẻ lợi ích cho người ta, dù có khách hay không thì họ vẫn được hưởng trung bình 3,5 triệu đồng/tháng…Doanh nghiệp còn chia sẻ với cộng đồng trong các hoạt động an sinh xã hội giống như một thành viên ở đây.

Phạm Học (Thực hiện)