Thuyết minh viên du lịch tại các di tích ở Quảng Ninh: Cần mà chưa có

Bất cứ một du khách khi đặt chân đến một điểm du lịch xa lạ nào đó thì đều có nhu cầu khám phá những nét độc đáo của truyền thống văn hoá, phong tục tập quán ở các điểm đến. Chính vì vậy, bên cạnh hướng dẫn viên du lịch của các công ty lữ hành, đội ngũ những người làm công tác thuyết minh tại chỗ là vô cùng cần thiết giúp du khách có thêm hiểu biết sâu hơn về những giá trị văn hoá lịch sử của mỗi một địa danh, mỗi di tích. Quảng Ninh là tỉnh có nhiều các danh lam, thắng cảnh du lịch nổi tiếng, thế nhưng, thật đáng tiếc là việc đào tạo, bố trí đội ngũ thuyết minh viên ở nhiều nơi lại đang bỏ ngỏ...

Theo số liệu thống kê của Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch, Quảng Ninh hiện có tổng số 330 hướng dẫn viên được cấp thẻ, trong đó có 258 hướng dẫn viên quốc tế, còn lại là hướng dẫn viên nội địa. Thực tế cho thấy, lực lượng hướng dẫn viên này chủ yếu làm cho các hãng lữ hành chuyên tổ chức tour, tuyến cho khách Trung Quốc; còn hầu hết các điểm di tích lịch sử văn hoá, các danh lam thắng cảnh du lịch trên địa bàn tỉnh đều chưa có lực lượng thuyết minh viên. Riêng ở trên Vịnh Hạ Long, đội ngũ thuyết minh viên tuy chưa nhiều, nhưng phần nào cũng đã đáp ứng được nhu cầu khách tham quan Vịnh. Chủ yếu đội ngũ này là các hướng dẫn viên của Ban Quản lý Vịnh Hạ Long, hiện cũng có khoảng trên 30 người, trực thuộc các trung tâm bảo tồn di sản, trong đó tập trung chủ yếu ở các trung tâm Bảo tồn công viên Vạn Cảnh, trung tâm bảo tồn công viên hang động và trung tâm bảo tồn văn hoá biển. Đội ngũ hướng dẫn viên công tác tại một số địa điểm chính như: Cảng tàu du lịch Bãi Cháy, Động Thiên Cung, hang Đầu Gỗ, Sửng Sốt, trung tâm Văn hoá nổi Cửa Vạn v.v.. tập trung vào 2 loại hình phục vụ hướng dẫn cho khách tham quan trên các chuyến tàu tham quan Vịnh và tại các điểm hang động.

Hướng dẫn viên du lịch đang hướng dẫn khách tại Công viên quốc tế Hoàng Gia.

Nếu so với lượng khách đến tham quan Vịnh Hạ Long thì số lượng thuyết minh viên tại điểm trên Vịnh Hạ Long quả là con số ít ỏi. Theo tìm hiểu của chúng tôi, hiện nay phần lớn các đoàn khách du lịch quốc tế đến tham quan Vịnh Hạ Long thường mua tour của các công ty lữ hành. Vì vậy, họ đã có hướng dẫn viên của công ty du lịch đi cùng suốt tuyến và đảm đương luôn nhiệm vụ hướng dẫn về địa điểm tham quan trong suốt cuộc hành trình. Có thể nhận thấy rằng, trong số những hướng dẫn viên đó, có những người rất am hiểu về Hạ Long, nhưng cũng có không ít hướng dẫn viên chưa có hiểu biết nhiều về Vịnh Hạ Long nói riêng, Quảng Ninh nói chung. Từ đó, chưa nói tới việc không làm thoả mãn được nhu cầu khám phá vùng đất mới của khách mà đôi khi còn có thể khiến cho khách du lịch có những nhận thức lệch lạc, không đúng, không chính xác về Di sản - Kỳ quan Vịnh Hạ Long…  

Tại một số quốc gia có ngành du lịch phát triển, thường thì đều có những quy định cụ thể về vấn đề này. Như ở Thái Lan có quy định hướng dẫn viên du lịch không có thẻ hướng dẫn tại một số điểm di tích lịch sử quan trọng thì không được quyền tác nghiệp tại đó. Hay ở Trung Quốc, nhằm khuyến khích phát triển hướng dẫn viên bản địa, thuyết minh viên tại điểm, Trung Quốc có chính sách khách du lịch đến địa phương nào cho dù có hướng dẫn viên suốt tuyến đi cùng cũng đều phải sử dụng hướng dẫn viên tại địa phương đó. Điều đó, không chỉ giúp cho du khách có những thông tin chuẩn của vùng điểm đến mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho công tác đào tạo hướng dẫn viên ngay tại chính địa phương mà họ đến tham quan du lịch.

Quảng Ninh có danh thắng Yên Tử và hơn 600 di tích lịch sử danh lam thắng cảnh. Đây là tài nguyên vô giá và tiềm năng lớn để Quảng Ninh phát triển các loại hình du lịch, hướng đến phát triển ngành công nghiệp văn hoá - giải trí. Hàng năm, số lượng du khách đến các điểm di tích lịch sử này cũng khá đông. Chỉ tính riêng 6 tháng đầu năm nay, trong tổng số gần 4,7 triệu lượt khách đến Quảng Ninh, đã có đến hơn 2,6 triệu lượt khách đến tham quan các di tích, lịch sử văn hoá. Thế nhưng, hiện tại các điểm di tích, văn hoá lịch sử thu hút đông du khách vẫn phần lớn là chưa có đội ngũ thuyết minh viên tại điểm du lịch. Ngay cả khu danh lam thắng cảnh Yên Tử nổi tiếng, mỗi năm thu hút hàng triệu lượt khách đến tham quan, đến thời điểm này số lượng hướng dẫn viên tại Yên Tử cũng chỉ đếm trên đầu ngón tay. Giải thích điều này, một cán bộ phụ trách du lịch TP Uông Bí cho rằng, khách đến Yên Tử chủ yếu là khách hành hương, nên nhu cầu thuyết minh không cao, những đoàn đi theo tour thì hầu hết họ đã có hướng dẫn viên đi cùng đảm nhiệm công việc này(!). Điều này hơi thiếu sức thuyết phục, bởi trên thực tế, hướng dẫn viên du lịch của các Công ty lữ hành khó có thể đáp ứng được nhu cầu của du khách khi họ muốn khám phá, tìm hiểu sâu về những giá trị lịch sử, văn hoá, hay phong tục tập quán của một địa danh, di tích... Ông Trịnh Đăng Thanh, Phó Giám đốc Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch cho rằng, không phải người hướng dẫn viên nào cũng hiểu sâu sắc giá trị lịch sử, truyền thống và những giá trị văn hoá truyền thống tại các điểm đến. Chính vì vậy, du lịch Quảng Ninh cần phải có một đội ngũ thuyết minh viên được đào tạo bài bản, chuyên nghiệp để hướng dẫn du khách. Đối với các điểm du lịch, di tích v.v.. việc thuyết minh, cung cấp và truyền đạt những thông tin đầy đủ, chính xác đến với khách tham quan sẽ có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với chất lượng sản phẩm du lịch nói chung. Nếu công tác thuyết minh, giới thiệu không tốt sẽ không chuyển tải được các thông tin về di tích một cách đầy đủ tới du khách, như vậy các giá trị, ý nghĩa, nội dung của di tích sẽ không được hiểu hết, có những trường hợp còn bị hiểu sai lệch, méo mó, ảnh hưởng không nhỏ đến việc phát huy những giá trị của từng điểm di tích.

Để nâng cao chất lượng dịch vụ du lịch, khắc phục tình trạng bỏ trống thuyết minh viên tại các điểm di tích lịch sử văn hoá quốc gia, được biết, ngành Du lịch Quảng Ninh đang xây dựng các đề án, phối hợp với Dự án EU để đào tạo hướng dẫn viên trên cơ sở chuẩn mực của EU, dựa trên các giá trị truyền thống, văn hoá, lịch sử nhân văn của địa phương.

Đối với Khu danh thắng Yên Tử, mới đây UBND tỉnh đã giao cho Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch phối hợp với Công ty CP Đầu tư phát triển Tùng Lâm, UBND TP Uông Bí để xây dựng và triển khai kế hoạch đào tạo đội ngũ hướng dẫn viên du lịch, ưu tiên sử dụng người địa phương để có đội ngũ hướng dẫn viên chuyên nghiệp về Khu di tích lịch sử quốc gia đặc biệt này. Trong thời gian tới, ngành Du lịch cũng sẽ tiếp tục đào tạo đội ngũ thuyết minh viên du lịch tại một số điểm di tích, văn hoá lịch sử quốc gia trên địa bàn tỉnh...

Thu Nguyên