Du lịch nông nghiệp - Hướng phát triển bền vững

Bên cạnh lợi thế về cảnh quan thiên nhiên, di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh, Quảng Ninh có tiềm năng để phát triển nông nghiệp gắn với du lịch sinh thái. Thời gian qua, tỉnh, các sở, ngành, địa phương và người dân trên địa bàn đã bắt đầu khai thác tài nguyên này, coi đây là hướng đi mới để phát triển bền vững ngành Du lịch gắn với xây dựng nông thôn mới. Qua đó, từng bước đưa Quảng Ninh trở thành điểm đến hấp dẫn với đa dạng các loại hình du lịch, đáp ứng nhu cầu tham quan, nghỉ dưỡng của du khách trong và ngoài nước.

Những mô hình “du lịch xanh”

Từ một làng quê đơn thuần, người dân chủ yếu sống nhờ nông nghiệp, năm 2011 chính quyền xã Yên Đức (TX Đông Triều) cùng Tổng Công ty Du lịch Sen Á Đông phát triển loại hình du lịch trải nghiệm, biến làng quê nơi đây thành một điểm du lịch hấp dẫn. Những nông dân vốn chỉ quen chân lấm tay bùn, bình dị thường ngày đã bắt đầu thay đổi tư duy, biết khai thác những nét đẹp về văn hóa, cảnh vật đặc trưng của vùng thôn quê thành những sản phẩm du lịch đặc biệt, thu hút du khách.

Hơn 10 năm triển khai và phát triển mô hình này, làng quê Yên Đức đã không còn xa lạ với nhiều du khách. Nhờ đó, làng quê Yên Đức luôn là một trong những lựa chọn hàng đầu của du khách quốc tế khi muốn trải nghiệm du lịch cộng đồng tại Quảng Ninh. Trước khi bị ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19, tính trung bình mỗi năm Yên Đức đón khoảng 20.000-30.000 lượt khách, chủ yếu là khách châu Âu. Cũng từ mô hình này, đời sống của người dân nông thôn làng quê Yên Đức cũng thay đổi nhiều, khấm khá hơn. Đây cũng là một trong số ít những sản phẩm OCOP được xuất phát từ du lịch đang được ghi nhận trên cả nước.

Từ mô hình đầu tiên tại làng quê Yên Đức (TX Đông Triều), những bản làng, trang trại, cánh đồng để phát triển du lịch sinh thái ngày càng xuất hiện nhiều hơn tại khắp các địa phương trên địa bàn tỉnh.

Với lợi thế là vùng trồng cam lâu năm trên địa bàn huyện Vân Đồn, ngoài việc đưa quả cam đến thị trường thông qua các kênh tiêu thụ truyền thống, nhiều chủ vườn cam xã Vạn Yên cũng tranh thủ tận dụng trang trại để phát triển du lịch trải nghiệm. Mỗi năm vào dịp tháng 11, tháng 12, vùng cam Vạn Yên lại đông như trẩy hội, bởi lượng người đến tham quan, ngắm cảnh, dã ngoại.

Người đi đầu mô hình du lịch nông nghiệp này tại Vạn Yên phải kể đến anh Trần Văn Hậu, Giám đốc HTX Nông trang Vạn Yên. Anh Hậu cho biết: Vườn cam từ lâu đã mang lại nguồn thu nhập chính của gia đình. Thời gian qua, do ảnh hưởng của dịch Covid-19, việc tiêu thụ cam có giảm, nhưng thay vì bán cam thông thường, gia đình tôi đã mở cửa đón du khách đến tham quan. Mỗi ngày vườn nhà tôi đón gần 1.000 khách tới tham quan, chụp ảnh và mua cam mang về, đem lại thu nhập hàng chục triệu đồng.

Tương tự như vùng cam Vạn Yên, nhiều hộ dân trên địa bàn xã Sơn Dương (TP Hạ Long) cũng bắt đầu tiếp cận mô hình kinh tế mới dựa trên khai thác lợi thế vườn ổi, cam, bưởi sẵn có. Năm 2017, thực hiện chủ trương của xã Sơn Dương về đăng ký và xây dựng vườn mẫu, gia đình anh Nguyễn Ngọc Trung (thôn Đồng Đặng, xã Sơn Dương) đầu tư mở rộng quy mô vườn trồng lên đến gần 10.000m2 với 100 cây bưởi, 100 cây hồng xiêm, 100 cây mận, 1.000 cây ổi và 2.000 cây trà hoa vàng. Từ vườn cây này, trừ chi phí mỗi năm gia đình anh thu nhập khoảng 100 triệu đồng.

2 năm nay, trước xu hướng du lịch trải nghiệm sinh thái ngày càng phát triển, anh Trung mạnh dạn cải tạo vườn tược, đào ao, thả cá, trồng hoa, tạo khuôn viên vườn mẫu xanh, sạch đẹp. Nhờ đó, vườn nhà anh đã trở thành một trong những điểm du lịch trải nghiệm sinh thái hấp dẫn của xã. Du khách đến đây có thể trực tiếp hái ổi, câu cá và ăn uống tại vườn. “Dù là hướng đi mới, nhưng mô hình phát triển du lịch trải nghiệm như thế này mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn. Một mặt vẫn khai thác được lợi thế từ vườn, thông qua bán nông sản, đồng thời, vừa quảng bá, giới thiệu được những nét văn hóa tốt đẹp của làng quê” - Anh Nguyễn Ngọc Trung cho hay.

Ngoài ra còn rất nhiều mô hình du lịch nông nghiệp khác cũng là điểm đến của du khách trong và ngoài tỉnh mỗi dịp cuối tuần, lễ, tết. Tiêu biểu như: Đồi chè xã Quảng Long (huyện Hải Hà); trang trại hoa lan Đồng Ho, khu trồng cây ăn quả chất lượng cao xã Dân Chủ, xã Thống Nhất, cánh đồng rau, hoa chất lượng cao xã Lê Lợi (TP Hạ Long); trang trại rau an toàn của Công ty CP Đầu tư Song Hành (TX Quảng Yên); Công ty CP Đầu tư Xây dựng và Thương mại 188 (TX Đông Triều)...

Đánh thức tiềm năng

Theo số liệu thống kê của Sở NN&PTNT, diện tích đất tự nhiên toàn tỉnh đạt trên 610.000 ha, trong đó diện tích đất nông nghiệp đang sử dụng vào mục đích sản xuất, kinh doanh là trên 461.280 ha, chiếm 75,5% đất tự nhiên.

Đặc biệt, các khu vực nông thôn, miền núi của tỉnh đều có thế mạnh về thiên nhiên, cảnh quan môi trường, khí hậu, cùng với đó là những nét đẹp về văn hóa, tinh thần của cộng đồng các dân tộc được lưu giữ, phát huy. Đây chính là những tiềm năng sẵn có để Quảng Ninh phát triển du lịch nông nghiệp, du lịch cộng đồng, sinh thái. Hướng đi này cũng góp phần quan trọng phát huy những giá trị văn hóa địa phương, thúc đẩy phát triển bền vững ngành du lịch của tỉnh, đồng thời giải quyết việc làm, giảm nghèo cho người dân bản địa. Dù vậy, hiện các mô hình du lịch dựa trên khai thác thế mạnh của nông nghiệp hầu hết đang ở dạng tự phát, còn nhỏ lẻ, trùng lặp, chưa có sự đầu tư bài bản, chuyên sâu, nên lượng khách du lịch còn ít.

Với sự cạnh tranh ngày càng lớn trên thị trường du lịch trong và ngoài nước, ngành Du lịch Quảng Ninh đang đối mặt với nhiều thách thức, đặc biệt là sản phẩm du lịch, nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường. Vì vậy, việc đầu tư phát triển du lịch nông nghiệp ở Quảng Ninh là hết sức cần thiết, góp phần nâng cao chất lượng và tính hấp dẫn của chương trình du lịch, nâng cao đời sống người dân và tạo ra những sản phẩm du lịch đặc sắc để thu hút khách.

Quảng Ninh đang thực hiện lộ trình mở lại các hoạt động du lịch quốc tế sau một thời gian dài đóng băng vì đại dịch Covid-19. Việc phát triển và nhân rộng các mô hình du lịch nông nghiệp, du lịch sinh thái, cộng đồng… hứa hẹn tạo ra thị trường du lịch đa dạng cho du khách khi đến với Quảng Ninh.

Tuy nhiên, về lâu dài cần có sự phối hợp đồng bộ giữa các sở, ban, ngành của tỉnh, chính quyền các địa phương và sự hưởng ứng tích cực của tổ chức doanh nghiệp du lịch, đơn vị lữ hành, các cơ sở canh tác và cộng đồng dân cư… để các mô hình này mang tính chuyên nghiệp hơn. Qua đó, góp phần thúc đẩy ngành du lịch tỉnh nhà tăng trưởng bền vững hơn trong tương lai.