Báo động ô nhiễm môi trường tại các chợ: Những nguy cơ tiềm ẩn...

Với 132 chợ (21 chợ hạng I; 23 chợ hạng II và 88 chợ hạng III); trong đó, nhiều chợ đã xây dựng từ cách đây ba, bốn chục năm; thậm chí, nhiều chợ vẫn chỉ là tạm bợ... đã khiến cho vấn đề môi trường tại các chợ trên địa bàn tỉnh ở mức báo động. Điều này đang ảnh hưởng rất lớn đến cuộc sống của người dân cũng như chiến lược phát triển các ngành kinh tế, đặc biệt là ngành du lịch, thương mại của tỉnh...

Khu bán hàng hải sản ở chợ Hạ Long 1 (TP Hạ Long) lúc nào cũng ướt nhẹp, hàng hóa đặt ngay sát rãnh thoát nước.

Ô nhiễm từ nước thải chợ

Chợ Trung tâm Km9 vốn đã cũ kỹ, xập xệ lại càng trở nên tồi tàn, xuống cấp hơn kể từ sau khi tuyến đường Hạ Long - Mông Dương được cải tạo, nâng cấp. Cả khu chợ nằm lọt thỏm giữa một bên là đường, một bên là công trình xây dựng đang thi công. Chính bởi thế, trận mưa ngày 9-9-2017 vừa diễn ra, cả khu chợ đã bị ngập trong bể nước. Chị Phạm Thị Thu, tiểu thương tại chợ cho biết: “Chỉ sau 1 cơn mưa, cả chợ thi nhau... “chạy loạn”. Nước ngập đến nửa mét, lênh láng khắp các khu vực. Rác rưởi nổi lềnh bềnh, bẩn thỉu vô cùng. Nhưng biết làm thế nào, chúng tôi đành “sống chung với lũ”. Nước rút lại phải tự dọn dẹp, lau rửa gian hàng để tiếp tục kinh doanh buôn bán”. Đề cập đến vấn đề vệ sinh môi trường của chợ, nhiều tiểu thương ở đây cũng chỉ biết lắc đầu: “Chợ xuống cấp quá rồi. Rác thải còn thu gom được chứ nước thải thì cứ chảy trực tiếp vào cống rồi thoát đi thôi”.

Khu chợ cá Bến Do có hơn 200 hộ kinh doanh chủ yếu là mặt hàng thủy, hải sản lúc nào cũng nhơm nhớp nước bẩn và mùi hôi tanh nồng nặc. Theo quan sát của phóng viên, nước thải tại khu chợ này cũng không có thu gom, xử lý mà xả trực tiếp ra biển. Hay như chợ Hạ Long 1 - chợ trung tâm lớn nhất của TP Hạ Long, nước thải từ khu vực chợ cá cũng được xả trực tiếp ra biển mà không hề qua bể lắng lọc, xử lý nào. Những rãnh thoát nước chỉ rộng chừng 5cm luôn đen xì, bốc mùi. Mặc dù nhiều xe rác tập kết ngay gần đó nhưng sau mỗi buổi chợ, mọi loại rác thải từ xác hải sản, túi bóng, đồ nhựa... đều chất thành đống ngay sát mặt nước. Nếu đứng quan sát từ cầu Bài Thơ, khu vực này có màu sậm hơn hẳn so với nước trên vịnh Hạ Long.

Theo tìm hiểu được biết, hiện nay việc thực hiện thu gom và xử lý nước thải tại các chợ đang gặp không ít khó khăn. Phó Ban Quản lý chợ Trung tâm TP Cẩm Phả Lê Chí Công cho biết, chợ được xây dựng từ những năm 1980. Sau đó, cải tạo và nâng cấp mở rộng theo nhu cầu của các hộ kinh doanh. So với thời điểm lúc bấy giờ, chợ vẫn chưa có quy hoạch xây dựng hệ thống xử lý nước thải. Bên cạnh đó, do chợ xây dựng từ lâu nên nhiều phần mặt bằng đã xuống cấp, lối đi chung chật hẹp khiến việc vệ sinh đôi lúc còn khó khăn. Khi được hỏi về việc xây dựng hệ thống xử lý nước thải, ông Công cho biết thêm: “Để xây dựng hệ thống xử lý nước thải đòi hỏi chi phí xây dựng và vận hành khá lớn. Cùng với đó, hệ thống hạ tầng kỹ thuật tại chợ chưa được đồng bộ nên việc xây dựng mới gần như rất khó thực hiện".

Nước thải đen, bốc mùi hôi thối từ chợ Hạ Long 1 (TP Hạ Long) chảy trực tiếp ra biển mà không qua xử lý.

Nỗi lo vệ sinh an toàn thực phẩm

Từ vấn đề vệ sinh môi trường tại các chợ, hệ lụy tất yếu khiến người dân lo lắng chính là an toàn vệ sinh thực phẩm. Chị Ngô Thu Thủy, khu 4, phường Hồng Gai, TP Hạ Long tâm sự: “Chợ Hạ Long 1 là một trong những chợ có nhiều hải sản nhất trong tỉnh. Dù vậy, mỗi lần đi chợ qua khu vực này, tôi thấy nền chợ hầu như lúc nào cũng ướt nhẹp. Rãnh thoát nước thì nhỏ, nhiều khi có tiểu thương cọ rửa gian hàng, nước lại tràn cả lên đường đi lại. Trong khi đó, đây cũng là loại thực phẩm rất dễ bị nhiễm bẩn và hư hỏng lại chỉ được đặt trên những tấm bạt mỏng. Làm sao chắc chắn những sản phẩm này đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm?”.

Không chỉ ở chợ Hạ Long 1, tại chợ Hạ Long 2 từ sáng sớm đã tấp nập tiểu thương và người dân qua lại, buôn bán. Do phần lớn những tiểu thương này không buôn bán cố định, lại bán trong thời gian ngắn nên hàng hóa chỉ được bày sơ sài trên những tấm bạt đặt dưới nền đất. Cả dãy hàng rau củ, thịt gà, thịt lợn nằm đan xen nhau. Người và xe cộ đi lại tấp nập, có khi giẫm cả lên hàng hóa. Tuy nhiên, với tâm lý tiện lợi và rẻ hơn các mặt hàng bày bán trong chợ, nên không khi nào khu vực này vắng khách. Thậm chí, bản thân người dân cũng chủ quan trước vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm. Anh Nguyễn Văn Hưng, khu 1, phường Yết Kiêu, TP Hạ Long chia sẻ: “Sáng sớm tôi tranh thủ ra đây lấy hàng về bán. Tôi thấy ở đây toàn rau từ Quảng Yên, Hải Dương mang ra, giá rẻ và tiện nên mua. Rau có bẩn thì mang về rửa qua là sạch ngay”.

Bên cạnh đó, một số khu chợ như chợ Cẩm Thạch (TP Cẩm Phả), chợ Cột 3 (TP Hạ Long)... vẫn còn tình trạng các gian hàng tươi sống và nấu chín đặt đan xen cạnh nhau, lộn xộn và không có quy củ. Nhiều mặt hàng thịt lợn, thịt gà đặt ngay cạnh các hàng bún phở, chè nước, đồ ăn sẵn. Còn tại các khu chợ cóc thì “thân ai người nấy lo”, bất cứ đâu chỉ cần có dân cư, là ở đó có hàng quán. Vì thế, vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm ở đây cũng thật... “chẳng biết đường nào mà lần”. Người dân cũng đành “làm ngơ” hoặc “phó mặc” cho các cơ quan quản lý nhà nước.

Vào giờ tan tầm, cửa hàng bán đồ ăn sẵn trước cửa chợ Trung tâm TP Cẩm Phả lúc nào tấp nập người mua bán.

Tuy nhiên, theo Phó giám đốc Sở Công Thương Phạm Ngọc Thủy, hiện nay, nguồn vốn ngân sách của tỉnh chỉ tập trung phát triển các chợ thuộc khu vực nông thôn, miền núi, vùng sâu, vùng xa. Còn với việc đầu tư xây dựng, nâng cấp các chợ trung tâm, chợ thuộc xã phường của đô thị, thành phố thì phải huy động nguồn vốn xã hội hóa. Bên cạnh đó, việc kiểm soát các vấn đề liên quan đến chợ trong đó có vệ sinh môi trường, an toàn vệ sinh thực phẩm đều đã phân cấp xuống các địa phương chịu trách nhiệm quản lý. Trong thời gian tới, Sở sẽ tham mưu cho UBND tỉnh yêu cầu các địa phương rà soát các vấn đề liên quan đến chợ như: an toàn vệ sinh thực phẩm, vệ sinh môi trường, phòng cháy chữa cháy đến mô hình quản lý, các phương án đầu tư để thực hiện Quy hoạch phát triển và quản lý chợ chung trên toàn tỉnh.

Theo báo cáo của Sở Công Thương, toàn tỉnh hiện có 132 chợ, trong đó có 21 chợ hạng 1, 23 chợ hạng 2 và 88 chợ hạng 3 với khoảng 25.000 điểm kinh doanh. Tuy vậy, nhiều chợ đã được đầu tư xây dựng và nâng cấp sửa chữa cách đây từ 15-20 năm, các công trình hạng mục đều đã xuống cấp. Một số chợ được đầu tư xây dựng mới hoặc nâng cấp, cải tạo bổ sung một số hạng mục công trình đáp ứng yêu cầu cơ bản như phòng cháy chữa cháy, vệ sinh môi trường, bãi trông giữ xe, bể chứa nước sạch… Tuy nhiên, đối với hạng mục vệ sinh môi trường, tại các chợ mới chỉ được đầu tư về nơi tập kết rác thải, hệ thống thu gom và thoát nước thải. Thiết nghĩ, các cơ quan chức năng không chỉ sớm rà soát các quy hoạch tại chợ, đảm bảo vấn đề vệ sinh môi trường mà cần có các biện pháp mạnh tay hơn để xử lý các khu vực chợ cóc, chợ tạm đang tồn tại.

Hoàng Quỳnh

Cần được giải quyết đồng bộ, triệt để Phó Giám đốc phụ trách Sở Du lịch Trịnh Đăng Thanh: “Quy hoạch, đầu tư xây dựng chợ gắn với xử lý chất thải, nước thải đồng bộ” Phát triển du lịch đang là chiến lược của tỉnh. Trung bình mỗi năm tỉnh đón khoảng 10 triệu lượt du khách quốc tế và trong nước. Với đặc thù như vậy, các chợ trên địa bàn không chỉ phục vụ người dân bản địa mà còn phục vụ cho cả du khách. Do vậy, vấn đề vệ sinh môi trường tại các chợ cần phải được quan tâm, giải quyết tốt. Khi vệ sinh môi trường được đảm bảo du khách sẽ hài lòng hơn về chất lượng dịch vụ. Qua đó, du khách cũng có cái nhìn, quan sát về cuộc sống, sinh hoạt của người dân, tạo mối quan hệ tương tác hai chiều. Bên cạnh đó, phát triển chợ phải phù hợp với các quy hoạch khác có liên quan (quy hoạch kinh tế - xã hội, đô thị, nông thôn mới, quy hoạch sử dụng đất,...) đã được cấp thẩm quyền phê duyệt. Tuân thủ chung các tiêu chuẩn đối với chợ, về vệ sinh môi trường, an toàn phòng chống cháy nổ... Việc bố trí không gian kiến trúc của chợ phải đảm bảo sự thuận tiện cho hoạt động mua bán, trao đổi hàng hóa, đảm bảo yêu cầu về vệ sinh môi trường và trật tự an toàn giao thông, vừa đảm bảo khả năng phát triển mở rộng của chợ và các loại hình thương mại có liên quan với khu vực chợ. Phó Chủ tịch UBND phường Yết Kiêu, TP Hạ Long Nguyễn Trác Ninh: “Tăng cường tuyên truyền nâng cao nhận thức của người dân” Hiện trên địa bàn phường có chợ Hạ Long II. Thực hiện chức năng quản lý, định kỳ hàng năm phường phối hợp cùng Phòng Tài nguyên - Môi trường thành phố, Ban Quản lý các dịch vụ công ích thành phố kiểm tra hệ thống thoát nước, hệ thống thu gom nước thải, rác thải của chợ. Qua kiểm tra, chợ có đầy đủ hồ sơ; còn kiểm tra thực tế, hệ thống thu gom được đấu nối đảm bảo theo quy định. Để kết hợp hài hòa giữa phát triển thương mại gắn với bảo vệ môi trường, góp phần thúc đẩy giao thương theo hướng sạch đẹp, văn minh, ban quản lý chợ cũng cần tăng cường tuyên truyền đảm bảo vệ sinh môi trường, các hộ dân kinh doanh tại chợ cũng phải nâng cao ý thức trong việc giữ gìn vệ sinh môi trường chung. Phó Ban quản lý chợ Cẩm Đông, phường Cẩm Đông, TP Cẩm Phả Nguyễn Văn Tốt: “Tiếp tục vận động các hộ kinh doanh, buôn bán trong chợ thực hiện phân loại rác thải” Chợ Cẩm Đông là chợ kết hợp giữa chợ truyền thống và dịch vụ vui chơi giải trí, do vậy công tác vệ sinh môi trường luôn được chúng tôi quan tâm thực hiện. Rác thải được thu gom 2 lần/ngày; nước thải được gom về bể 3 ngăn xử lý lắng lọc rồi mới đấu nối vào hệ thống nước thải chung của thành phố. Thời gian tới chúng tôi tiếp tục vận động các hộ kinh doanh, buôn bán trong chợ thực hiện việc phân loại rác thải, tạo thuận tiện cho việc thu hồi và tái chế sử dụng. Chị Mạc Thị Thắm, tổ 6, khu 6, phường Giếng Đáy, TP Hạ Long: “Cần sớm kiểm tra, cải tạo lại hệ thống cống rãnh quanh chợ”. Mấy năm nay, mỗi khi mưa lớn, cả khu chợ đều ngập trong nước. Nước thải, rác thải theo đó chảy lênh láng ra đường, tràn cả vào nhà dân. Các cống tiêu thoát bị dồn đọng, không tiêu thoát nổi. Kể cả khi mưa tạnh, phải mấy ngày nước mới rút hết, ô nhiễm vô cùng. Sinh sống cạnh chợ nên lúc nào chúng tôi cũng thấp thỏm lo lắng về vấn đề vệ sinh môi trường, nhất là nhà có các cháu nhỏ. Theo tôi, chính quyền địa phương cần sớm kiểm tra, khơi thông hệ thống cống rãnh ở chợ và khu dân cư, giải quyết dứt điểm tình trạng ngập úng tại khu vực này. Bà Phạm Thị Hà, Chợ trung tâm Km 9, phường Quang Hanh, TP Cẩm Phả: “Mong mỏi được đầu tư chợ mới”. Hiện nay, khu chợ này xuống cấp quá rồi. Cơ sở vật chất đều đã cũ nát, tường cột đều bong tróc, mái lợp dột nát, vá chằng vá đụp. Chúng tôi cố bám trụ, mong chờ chợ được cải tạo, xây mới. Hiện nay, nước thải không có chỗ thoát, chợ nhếch nhác, bẩn thỉu, vệ sinh môi trường không đảm bảo nên không có người mua. Nhiều tiểu thương muốn đầu tư mở rộng kinh doanh nhưng cũng không biết làm thế nào. Chúng tôi rất mong các cơ quan chức năng quan tâm, sớm có biện pháp quy hoạch, xây dựng lại chợ để người dân buôn bán thuận lợi. Thanh Hoa - Hoàng Quỳnh (thực hiện)

[links()]