Cảnh giác với bệnh viêm não tự miễn

Theo thạc sĩ - bác sĩ Đinh Thị Lan Oanh, Phó Giám đốc Bệnh viện Sản Nhi tỉnh, mới đây, bệnh viện có tiếp nhận 2 bệnh nhân đến từ Quảng Yên với những biểu hiện giống như mắc bệnh tâm thần. Tuy nhiên, thực tế bệnh nhân không phải mắc bệnh tâm thần, mà là mắc bệnh viêm não tự miễn. Điều đáng lo ngại là thay vì hợp tác với bác sĩ để điều trị bệnh, người nhà bệnh nhân lại xin về để... cúng. Kết cục là đã có bệnh nhân tử vong vì sự mê muội của gia đình.

- Thưa bác sĩ, bệnh viêm não tự miễn bác sĩ vừa chia sẻ có phải là loại bệnh mới xuất hiện?

+ Thực ra, bệnh này xuất hiện trên thế giới cũng từ rất lâu rồi. Nhưng theo tôi được biết, ở Việt Nam, bệnh này mới chỉ được phát hiện năm 2016 từ Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TP Hồ Chí Minh. Ở Quảng Ninh, một năm trước, chúng tôi cũng đã gặp những trường hợp bệnh nhân có triệu chứng nhưng không rõ ràng. Và cũng chưa có bệnh viện nào báo cáo về loại bệnh này.

Rất tình cờ, mới đây, Bệnh viện Sản Nhi tỉnh đã tiếp nhận 2 bệnh nhân. Sau thời gian theo dõi, kiểm tra; đồng thời, chuyển bệnh nhân lên Bệnh viện Bệnh nhiệt đới trung ương, chúng tôi đã nhận được kết luận của Bệnh viện tuyến trên trùng với chẩn đoán của mình là 2 bệnh nhân chúng tôi tiếp nhận đều mắc bệnh viêm não tự miễn. Bệnh viện đã chính thức có báo cáo về 2 trường hợp bệnh nhân mắc chứng bệnh này.

- Biểu hiện của 2 bệnh nhân mắc chứng bệnh viêm não tự miễn này như thế nào, thưa bác sĩ?

+ Bệnh nhân thay đổi về tâm tính, thường hay nói lảm nhảm; nét mặt lo âu; hay la hét, sợ hãi, tay múa may và tự cắn lưỡi... Đây cũng là những biểu hiện thường thấy của những bệnh nhân mắc chứng bệnh tâm thần, rối loạn tâm thần nên ngay cả bác sĩ nếu chưa biết đến chứng bệnh viêm não tự miễn thì rất dễ nhầm lẫn. Trường hợp 2 bệnh nhân Bệnh viện Sản Nhi tỉnh tiếp nhận, khi nhập viện không bị sốt ngay lúc đầu giống như các bệnh viêm não khác nên bác sĩ đã bỏ qua phán đoán bệnh nhân bị viêm não. Chính vì thế, trường hợp bệnh nhân nhập viện đầu tiên, khi gia đình nhất quyết xin cho bệnh nhân về thì bệnh viện đã đồng ý. Sau một thời gian, gia đình lại đưa bệnh nhân nhập viện trở lại, khi tiến hành chụp sọ não, các bác sĩ bệnh viện mới phát hiện là não bệnh nhân đã bị tổn thương rất nặng. Chuyển lên tuyến trên thì bệnh nhân đó đã tử vong. Trước đó, gia đình bệnh nhân có cho biết, sau khi xin ra viện, gia đình có đưa xuống khám tại Bệnh viện tâm thần nhưng cũng không xác định được bệnh. Nghĩ là bị... ma làm, gia đình đã mời thầy cúng làm lễ nhưng bệnh tình không những không thuyên giảm, mà lại còn trở nặng hơn. Đây quả là điều đáng tiếc khi mà hiện nay vẫn còn có những gia đình mê muội tin vào việc bị ma nhập, ma làm, mà không nghĩ là người nhà mình có bệnh cần phải đến bệnh viện để được theo dõi, kiểm tra, điều trị kịp thời.

- Bác sĩ có thể giải thích rõ hơn về bản chất và cơ chế hình thành căn bệnh này?

+ Viêm não tự miễn là tự cơ thể sinh ra kháng thể, chúng gắn kết vô các thụ thể của tế bào thần kinh gây ra bệnh viêm não. Thông thường, những kháng thể này sinh ra dựa trên những thay đổi đột ngột trong tâm, sinh lý của con người trong chính giai đoạn thay đổi ấy. Chẳng hạn như bị stress quá mạnh hay phụ nữ có những thay đổi về buồng trứng; thậm chí khi người phụ nữ mang thai bị u nang buồng trứng hoặc có những đứa trẻ bị sang chấn tâm lý mạnh...

Hiện nay, phần lớn những trường hợp phát hiện và xác định được bệnh nhân mắc căn bệnh viêm não tự miễn do kháng thể kháng receptor NMDA. NMDA là chất trung gian dẫn truyền thần kinh trong não có vai trò quan trọng trong hành vi phán đoán, nhận thức, sự tương tác của con người, và kiểm soát những hoạt động vô thức (như thở, nuốt...). Bệnh viêm não tự miễn do kháng thể NMDA gây ra thường gặp chủ yếu ở phụ nữ và dưới 30 tuổi.

- Qua những thông tin bác sĩ vừa chia sẻ, dường như việc xác định và điều trị căn bệnh này rất khó khăn?

+ Đúng là việc chẩn đoán, điều trị căn bệnh này rất khó khăn. Quay trở lại 2 trường hợp bệnh nhân mà Bệnh viện Sản Nhi tỉnh tiếp nhận. Khi nhập viện không hề có biểu hiện gì giống bệnh viêm não, mà chỉ thấy những biểu hiện giống bệnh tâm thần. Khi tiến hành chụp sọ não, cũng không phát hiện bất cứ tổn thương nào trong não người bệnh. Chỉ khi bệnh trở nặng, thời gian này tương đương với khoảng 3 tuần kể từ ngày bệnh khởi phát, bác sĩ tiến hành chụp sọ não thì mới thấy não bị tổn thương. Từ đó mới có thể khẳng định được chính xác là bệnh nhân mắc chứng bệnh tâm thần hay viêm não tự miễn.

Y học chỉ ra rằng, chỉ khoảng 40% ca viêm não tìm được tác nhân gây bệnh là do nhiễm trùng. Có 10-20% viêm não do virus Herpes simplex gây ra nhưng nếu nhập viện sớm trong vòng 24 giờ đầu thì khả năng khỏi bệnh hoàn toàn rất cao. Còn hơn 20% ca bệnh dù không có thuốc đặc trị, nhưng ít nhất cũng biết tác nhân gây bệnh. Đáng lo là hơn 60% ca bị viêm não bế tắc không tìm được tác nhân gây bệnh. Với các trường hợp viêm não không rõ nguyên nhân thường chỉ được điều trị triệu chứng. Bệnh nhân co giật thì sử dụng thuốc chống co giật, bị suy hô hấp thì dùng máy thở... Người bệnh phải nằm điều trị dai dẳng nhiều tháng và để lại nhiều di chứng nguy hiểm, nặng nề như động kinh, vùng não bị tổn thương, teo não.

- Vậy bác sĩ có lời khuyên gì không?

+ Hiện nay, trên thế giới đã có thuốc điều trị được bệnh viêm não tự miễn. Khi người bệnh xuất hiện các triệu chứng bất thường về tâm thần, hành vi hoặc rối loạn chức năng nhận thức, rối loạn chức năng nói, rối loạn vận động, co cứng hoặc tư thế bất thường, rối loạn thần kinh thực vật hoặc rối loạn nhịp thở... cần nghĩ ngay đến viêm não tự miễn. Theo đó, cần đưa người bệnh đến các bệnh viện để được thăm khám, theo dõi. Quá trình thăm khám, theo dõi, các bác sĩ cũng cần tham khảo, huy động các chuyên khoa cùng nhau hội chẩn để giúp người bệnh sớm xác định bệnh, nguyên nhân gây ra bệnh, để kịp thời điều trị cho bệnh nhân. Căn bệnh này tuy nguy hiểm, nhưng nếu được chẩn đoán sớm và điều trị hợp lý, bệnh nhân sẽ có thể phục hồi, hạn chế di chứng nguy hiểm.

- Xin cảm ơn bác sĩ!

Cẩm Nang