Vệ sinh an toàn thực phẩm: Chuyển biến ở một làng nghề

Còn nhớ trước đây, khi đến thôn 5, xã Hiệp Hoà, một làng nghề làm bún của thị xã Quảng Yên, chúng tôi không khỏi rợn người khi môi trường xung quanh các hộ chế biến ngập ngụa chất thải. Thậm chí ở ngay khu chế biến, nhiều người dân chưa chú trọng đến vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm (VSATTP). Nhưng nay làng nghề đã có chuyển biến hơn, bà con  tập trung đầu tư trang thiết bị chế biến, xây dựng hệ thống xử lý chất thải để tạo dựng uy tín cho sản phẩm.

Cách đây 3 năm, môi trường ở thôn 5,  xã Hiệp Hoà  bị ô nhiễm nặng. Việc ô nhiễm một phần bởi hệ thống cống rãnh thoát nước lúc bấy giờ chưa đồng bộ, nhưng một phần là do ý thức của người dân chưa cao. Đa phần các hộ làm nghề phụ kết hợp cả chăn nuôi nên rác, chất thải từ chăn nuôi cũng được tống chung vào hệ thống tiêu thoát nước, trong khi đó hệ thống này không có nắp đậy. Chính bởi vậy, không khí nơi đây lúc nào cũng có mùi đặc trưng của những cặn bã, phế phẩm từ gạo để lâu ngày và từ dòng nước thải đen ngòm tồn đọng trong rãnh thoát nước. Đây là môi trường lý tưởng cho ruồi, muỗi khu trú.

Nhiều hộ sản xuất bún ở xã Hiệp Hoà (TX Quảng Yên) đã đầu tư hệ thống dây chuyền sản xuất chạy bằng điện nhằm đảm bảo tốt hơn vệ sinh an toàn thực phẩm.

Môi trường chung đã vậy, ở tại các gia đình sản xuất bún, khu vực chế biến chật hẹp lại nằm kề khu chăn nuôi lợn. Nhiều gia đình vẫn thu gom phân lợn ủ thành đống để làm phân bón cho đồng ruộng, trong khi đó, các thùng gạo  ủ men ngâm để ở gần đó lại không hề được che đậy. Còn chất thải lỏng chảy tràn lan ngay sau khu chế biến và tràn xuống cống thải ngay sát đường đi chung của xóm, mùi hôi bốc tận vào khu chế biến bún. Làm bún vào thời gian ấy chủ yếu bằng phương pháp thủ công, từ xay bột, đun nước, đổ bột đến vắt bún… trong khi bà con chủ yếu dùng tay trần để vắt  bún, trải bún ra sạp… Tuy nhiên, đến với làng nghề làm bún ở Hiệp Hoà, thị xã Quảng Yên vào thời gian này đã thấy có sự thay đổi đáng mừng từ môi trường chung của xã đến sự chuyển đổi ý thức của nhiều hộ dân.

Chúng tôi tìm đến gia đình chị Nguyễn Thị Thịnh, ở thôn 5, xã Hiệp Hoà, gia đình mà ngày trước chúng tôi đã từng đến mới thấy rõ được sự đổi thay ở “làng bún” này. Thay vì chế biến thủ công như trước, năm ngoái, chị bỏ ra khoảng 30 triệu đồng để đầu tư hệ thống máy chế biến bún chạy bằng điện. Bởi vậy mà khu vực chế biến đã sạch sẽ, khang trang không còn bị ảnh hưởng của bụi than, tro… Mặc dù vẫn kết hợp với chăn nuôi, song gia đình chị đã xây dựng hầm bioga để chứa chất thải từ chăn nuôi và chất thải từ chế biến. Đến nay, mỗi ngày gia đình chị sản xuất khoảng 1 tạ bún, cung cấp cho nhiều cơ sở ở phường Quảng Yên và một số xã, phường của bán đảo Hà Nam trên địa bàn. Môi trường ở gia đình chị sạch sẽ, không còn nặng mùi đặc trưng của cơ sở sản xuất bún như trước. Chị Thịnh cho biết: “Hàng năm, các đoàn kiểm tra liên ngành của xã, của huyện cũng đến đây để kiểm tra VSATTP, hướng dẫn chúng tôi giữ gìn vệ sinh môi trường… Chúng tôi còn tham gia học tập kiến thức về VSATTP do xã tổ chức để áp dụng vào thực tế sản xuất”. Gia đình anh Nguyễn Văn Bắc, thôn 6 của xã cũng vậy. Anh đã đưa  dây chuyền sản xuất bún vào sản xuất, xây dựng hẳn kho riêng để chứa các thùng ngâm. Được biết, xã Hiệp Hoà có khoảng 40 hộ làm bún, ngoài ra còn rất nhiều hộ làm bánh, đậu phụ… hiện nay, nhiều hộ trên địa bàn đã đầu tư mua hệ thống dây chuyền sản xuất bún hiện đại, không chỉ đảm bảo giúp sợi bún đẹp hơn, bóng hơn, lượng sản xuất nhanh hơn, tiết kiệm được sức lao động mà còn giúp cho việc thực hiện VSATTP được tốt hơn. Nhiều hộ còn xây dựng bể bioga để xử lý chất thải, đảm bảo vệ sinh môi trường ở làng nghề. Hiện nay, hệ thống cống, rãnh thoát nước khu vực làng nghề đã được bê tông hoá, đậy nắp kín để hạn chế mùi hôi từ cống bốc ra môi trường. Chị Nguyễn Thị Lý, Phó Chủ tịch UBND xã, cho biết: “Mỗi năm 3 lần, chúng tôi tổ chức đoàn đến kiểm tra công tác VSATTP các hộ sản xuất, chế biến, kinh doanh thực phẩm của xã, trong đó kiểm tra các hộ sản xuất bún để đôn đốc, nhắc nhở người dân thực hiện tốt công tác VSATTP. Ngoài ra, các ban, ngành của thị xã như y tế, môi trường… cũng thường xuyên đến kiểm tra”. Được biết, xã còn vận động bà con thu gom rác thải, vệ sinh môi trường đường làng, ngõ xóm…

Mặc dù vậy, VSATTP làng nghề làm bún ở Hiệp Hoà vẫn còn nhiều bất cập. Được biết hiện nay, các hộ sản xuất bún trên địa bàn xã Hiệp Hoà chưa được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện VSATTP bởi chưa đủ điều kiện. Khi được hỏi về việc khám sức khoẻ định kỳ, nhiều người tỏ ra ngạc nhiên bởi họ nghĩ quy mô sản xuất nhỏ, không nhất thiết phải khám sức khoẻ. Chị Nguyễn Thị Lý, Phó Chủ tịch UBND xã, cho biết: “Gắn với xây dựng nông thôn mới, chúng tôi đã quy hoạch, chia tách biệt khu sản xuất, chế biến thực phẩm và khu chăn nuôi ra xa nhau, đồng thời tiếp tục đôn đốc hướng dẫn các hộ thực hiện các quy trình sản xuất đảm bảo VSATTP. Các hộ cũng đồng tình với phương án, quy hoạch của xã”. Hy vọng rằng với việc gắn chặt công tác xây dựng nông thôn mới và sự chỉ đạo, đôn đốc, hướng dẫn của xã và các ban, ngành, đoàn thể trong thị xã, làng nghề sản xuất bún ở xã Hiệp Hoà sẽ ngày càng xây dựng được thương hiệu uy tín cho mình, không chỉ uy tín về chất lượng bún mà cả về VSATTP.

Thu Nguyệt