Anh hùng, liệt sĩ Nguyễn Văn Phùng

Con đường từ Quốc lộ 18 đi vào trung tâm phường Xuân Sơn và sang xã Bình Khê (TX Đông Triều) dài gần 5km được đặt tên ông. Tại TX Kinh Môn (Hải Dương) - nơi ông hy sinh trong kháng chiến chống Pháp cũng có một dòng sông đào và một con đường được mang tên ông. Đó là liệt sĩ, Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Nguyễn Văn Phùng. 

Liệt sĩ, Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Nguyễn Văn Phùng (bí danh Phạm Khắc) sinh năm 1926 tại xã Xuân Sơn (nay là phường Xuân Sơn, TX Đông Triều), tham gia cách mạng thời kỳ tiền khởi nghĩa, là một trong 5 đảng viên đầu tiên của Huyện bộ Việt Minh Đông Triều, tiền thân của Đảng bộ Huyện sau này. Ông là Bí thư đầu tiên chi bộ ghép 2 xã Xuân Sơn và Kim Sơn ngày ấy và đã có những đóng góp không nhỏ trong lãnh đạo nhân dân Đông Triều giành chính quyền ngày 8/6/1945 lập lên Đệ tứ Chiến khu.

Di ảnh Anh hùng, liệt sĩ Nguyễn Văn Phùng.

Năm 1946, khi quân Pháp mở rộng phạm vi chiếm đóng đến Quốc lộ 5 và Quốc lộ 18, Nguyễn Văn Phùng đã tổ chức tuyên truyền nhân dân và chỉ huy các lực lượng phá đường, gỡ cầu và tự phá dỡ nhà cửa của mình thực hiện tiêu thổ kháng chiến. Ông chỉ huy lực lượng tiễu phỉ, trừ gian giúp nhân dân có cuộc sống ổn định, tin tưởng và ủng hộ kháng chiến. Năm 1947, ông giữ chức Chính trị viên Huyện đội Đông Triều; năm 1948, ông được điều về làm Trưởng ban Chính trị, Chính trị viên phó Tỉnh đội Quảng Yên. Năm 1951, ông được bầu vào BCH Đảng bộ tỉnh Quảng Yên.

Những năm 1952 - 1953, tình hình chiến sự ở Kinh Môn (Hải Dương) rất căng thẳng, quân Pháp ra sức xây đồn bốt, lập tề, đàn áp, càn quét, khống chế nhằm cắt đứt liên lạc giữa vùng tự do với vùng du kích. Nguyễn Văn Phùng được tổ chức giao nhiệm vụ về Kinh Môn trực tiếp lãnh đạo, chỉ huy lực lượng địa phương và bộ đội chủ lực diệt ác, phá tề, khai thông liên lạc giữa cơ quan lãnh đạo kháng chiến ở vùng Sơn Động (Bắc Giang) với vùng tạm chiếm Kinh Môn và lên phương án đánh địch ngay trong lòng địch.

Các lão cán bộ, chiến sĩ Đại đội 910, Tiểu đoàn Bạch Đằng của tỉnh Quảng Yên năm xưa tự hào về người chỉ huy của mình trong trận đánh chiếm đồn Trung Hòa, thuộc xã Quang Trung (nay là xã Quang Thành, TX Kinh Môn). Đồn Trung Hòa là một đồn lớn, được Pháp xây kiên cố, từ đây, địch khống chế 3 xã xung quanh khiến cho du kích, bộ đội, cán bộ địa phương không hoạt động được. Trấn giữ đồn là 1 đại đội bảo an.

Nhà tưởng niệm Anh hùng, liệt sĩ Nguyễn Văn Phùng được 2 người con gái ông xây dựng năm 2002 tại quê hương - khu Xuân Viên 2, phường Xuân Sơn (TX Đông Triều).

Được giao nhiệm vụ chỉ huy đơn vị đánh đồn, ông đã thuyết phục được Trần Văn Kim, trung đội trưởng quân bảo an làm nội ứng. Tối ngày 11/04/1953, Đại đội 910 mật phục tại khu vườn nhà bà Trần Thị Mùi, mẹ vợ ông ở gần đó. Theo kế hoạch định sẵn, Trần Văn Kim dẫn lính đi tuần rồi mời chúng vào nhà cụ Mùi, lấy cớ nhà hôm đó tổ chức cúng giỗ, có xôi chè thết đãi. Khi địch vào nhà, cụ ra sau vườn ra ám hiệu, bộ đội ta xông vào bắt gọn và lấy quân phục cải trang, cùng với sự giúp sức của Trần Văn Kim, đã tiến vào đồn khống chế lính gác và chiếm giữ các vị trí xung yếu, kêu gọi địch đầu hàng. Trận đánh diễn ra không một tiếng súng, quân ta bắt gọn một đại đội lính, thu trên 100 khẩu súng các loại cùng số quân trang, quân dụng. Sau chiến thắng, lực lượng của ta rút về căn cứ du kích làng Đích Sơn, xã Hiệp Hòa (TX Kinh Môn).

Mất đồn Trung Hòa, hôm sau, địch điên cuồng tấn công vào làng Đích Sơn. Bộ đội, du kích và nhân dân đã củng cố các công sự, chuẩn bị lương thực cho việc chiến đấu lâu dài. Sáng 12/04/1953, địch dồn dập bắn đại bác từ Phú Thái, Lai Khê (Kinh Môn) và đồn Đông Triều vào làng, nhiều nhà dân bị cháy, khói bay mù mịt. Tiếp đó, địch dàn hàng ngang càn vào làng. Dưới sự chỉ huy của Nguyễn Văn Phùng, quân ta chờ địch tiến đến gần chiến lũy mới nổ súng. Liên tiếp, các chiến sĩ Đại đội 910 cùng du kích đã kiên cường đánh lui 7 đợt tấn công của 1 trung đoàn tinh nhuệ của địch có yểm trợ của xe bọc thép, tàu chiến và đại bác, tiêu diệt gần 300 tên trong đó có nhiều lính Âu Phi.

Đến 5 giờ chiều, địch huy động 6 xe tăng và tàu bay tấn công dữ dội vào trận địa phòng ngự của ta và tràn vào làng. Trong tình thế gấp gáp, ông bình tĩnh hội ý nhanh trong ban chỉ huy, cho phổ biến chính sách khoan hồng của cách mạng và phóng thích tù binh, cất giấu vũ khí, lệnh cho các lực lượng không trực tiếp chiến đấu xuống hầm bí mật để bảo toàn lực lượng. Còn ông ở lại cùng anh em đánh giáp lá cà với quân địch và đã anh dũng hy sinh.

Ghi nhận công lao và tấm gương hy sinh anh dũng của ông, năm 1954, Nguyễn Văn Phùng được truy tặng Huân chương Quân công hạng Ba, năm 1958, gia đình ông được trao tặng Bằng Tổ quốc ghi công. Năm 2018, ông được truy tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân.

Nguyễn Xuân - Lê Hà (CTV)