Kinh nghiệm tổ chức các kỳ họp và thực hiện chức năng quyết định các vấn đề quan trọng ở địa phương

Kế thừa, phát huy những thành quả, bài học kinh nghiệm của HĐND tỉnh các khoá trước, HĐND tỉnh khoá XII, nhiệm kỳ 2011-2016, đã nêu cao tinh thần trách nhiệm, đoàn kết, trí tuệ, tiếp tục đổi mới mạnh mẽ cả về tổ chức và nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động theo luật định. Đặc biệt, việc tổ chức các kỳ họp và thực hiện chức năng quyết định các vấn đề quan trọng ở địa phương đã được HĐND tỉnh triển khai, thực hiện hiệu quả, ghi được những dấu ấn tích cực trong cả nhiệm kỳ.

Đại biểu chất vấn tại kỳ họp thứ 23, HĐND tỉnh khóa XII.

Dấu ấn từ sự đổi mới

Trong nhiệm kỳ 2011-2016, HĐND tỉnh đã tổ chức 23 kỳ họp (10 kỳ họp thường lệ, 4 kỳ họp bất thường, 8 kỳ họp chuyên đề và 1 kỳ họp tổng kết nhiệm kỳ). Nội dung của các kỳ họp được đưa ra đều sát với thực tiễn đời sống, đáp ứng yêu cầu thực tế quản lý, điều hành của chính quyền, giải quyết được các nhu cầu bức thiết của tỉnh, đáp ứng được nguyện vọng của cử tri. Thường trực HĐND tỉnh luôn chủ động phối hợp với UBND, Uỷ ban MTTQ tỉnh, Viện Kiểm sát Nhân dân, Toà án Nhân dân tỉnh và các cơ quan hữu quan cùng cấp để dự kiến thời gian, nội dung, chương trình kỳ họp và báo cáo xin chủ trương của Tỉnh uỷ để đảm bảo sự lãnh đạo của Đảng đối với mọi hoạt động của HĐND. Các tài liệu phục vụ kỳ họp được chuẩn bị đầy đủ và gửi đến các đại biểu đảm bảo quy định, trong đó đã áp dụng việc gửi tài liệu qua hòm thư điện tử và đăng tải tài liệu kỳ họp trên các trang thông tin điện tử giúp cho công tác chuyển tài liệu luôn kịp thời và tạo điều kiện thuận lợi cho các cơ quan, tổ chức, nhân dân quan tâm truy cập, theo dõi, khai thác, nghiên cứu, sử dụng. Công tác tổ chức, điều hành kỳ họp được Thường trực HĐND tỉnh đặc biệt quan tâm, có nhiều đổi mới, tăng thời gian thảo luận, chất vấn (trong nhiệm kỳ 2011-2016 đã dành từ 1/2 - 1 ngày với số lượng từ 15-20 ý kiến chất vấn trở lên trong mỗi kỳ họp). Chủ toạ kỳ họp đã điều hành phiên chất vấn linh hoạt, theo hướng gợi mở, tạo không khí dân chủ, có tính xây dựng cao giữa người chất vấn và người trả lời với mục đích tìm ra giải pháp để giải quyết những bất cập đang đặt ra trong quản lý và đời sống xã hội.

Trong nhiệm kỳ, HĐND tỉnh đã ban hành 243 nghị quyết (36 nghị quyết về công tác tổ chức, nhân sự; 12 nghị quyết thông qua kết quả giám sát và về chất vấn, trả lời chất vấn; 195 nghị quyết về các lĩnh vực kinh tế - xã hội), trong đó có nhiều nghị quyết quan trọng làm căn cứ để các cấp, các ngành xây dựng chương trình, kế hoạch thực hiện, góp phần hoàn thành thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ kế hoạch kinh tế - xã hội 5 năm (2011-2015). Những vấn đề lớn như các quy hoạch, đề án lớn của tỉnh và quy hoạch phát triển các ngành, lĩnh vực; các dự án sử dụng đất đai; các nguyên tắc, tiêu chí phân cấp quản lý ngân sách, phân bổ vốn đầu tư phát triển để khai thác và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực của địa phương; các cơ chế, chính sách nhằm khuyến khích phát triển sản xuất, đảm bảo an sinh xã hội; các cơ chế chính sách để hỗ trợ học sinh, nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, tăng cường bộ máy của hệ thống chính trị ở cơ sở..., đều đã được đưa ra diễn đàn của HĐND tỉnh để thảo luận, quyết nghị công khai. Đáng chú ý, trong số đó để định hướng phát triển kinh tế nhanh trên cơ sở chuyển dịch cơ cấu kinh tế bền vững với tầm nhìn dài hạn và thống nhất trong công tác quản lý nhà nước một cách chặt chẽ, bài bản, HĐND tỉnh đã ban hành Nghị quyết thông qua “Đề án phát triển kinh tế - xã hội nhanh, bền vững, bảo đảm vững chắc quốc phòng, an ninh tỉnh Quảng Ninh và thí điểm xây dựng hai đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt Vân Đồn, Móng Cái” và các nghị quyết thông qua quy hoạch, đề án lớn, quan trọng của tỉnh (Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội; Quy hoạch xây dựng vùng tỉnh; các quy hoạch về sử dụng đất đai, bảo vệ môi trường, phát triển nguồn nhân lực, phát triển du lịch, phát triển giáo dục - đào tạo, y tế...). Bên cạnh đó, HĐND tỉnh khoá XII cũng ban hành hàng loạt các nghị quyết về cơ chế đầu tư, hỗ trợ phát triển kinh tế, hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội; phát triển lĩnh vực văn hoá - xã hội và đảm bảo an sinh xã hội; sắp xếp, củng cố hệ thống chính trị từ tỉnh đến cơ sở theo hướng tinh gọn, hiệu quả theo chủ trương của Trung ương và yêu cầu thực tiễn của địa phương.

Những kinh nghiệm, giải pháp từ thực tiễn hoạt động

Từ thực tiễn hoạt động 5 năm qua, HĐND tỉnh đã rút ra nhiều kinh nghiệm trong tổ chức các kỳ họp và thực hiện chức năng quyết định các vấn đề quan trọng ở địa phương. Theo đó, để đảm bảo các nội dung của kỳ họp được đưa ra sát với thực tiễn đời sống, đáp ứng yêu cầu thực tế quản lý, điều hành của chính quyền, giải quyết được các nhu cầu bức thiết của tỉnh, đáp ứng được nguyện vọng của cử tri, Thường trực HĐND tỉnh cần quan tâm một số nội dung: Cương lĩnh, chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh, các định hướng chính sách của Đảng; thực hiện theo yêu cầu của các cơ quan nhà nước cấp trên được quy định tại nghị quyết, nghị định, quyết định, thông tư hướng dẫn và dựa trên chương trình ban hành Nghị quyết HĐND toàn khoá, hằng năm; chú trọng lựa chọn những lĩnh vực cần có cơ chế, chính sách thúc đẩy phát triển và căn cứ vào những bức thiết trong đời sống kinh tế - xã hội của tỉnh; đề nghị của UBND, Uỷ ban MTTQ, các Ban HĐND và các cơ quan hữu quan về các vấn đề sẽ đăng ký trình HĐND; những đánh giá, phân tích thông tin về hạn chế, tồn tại trong công tác quản lý nhà nước đối với từng lĩnh vực đời sống kinh tế - xã hội… Sau khi xác định cơ bản các nội dung trình tại kỳ họp, Thường trực HĐND tỉnh tổ chức họp liên tịch với UBND tỉnh, Uỷ ban MTTQ tỉnh, các Ban HĐND tỉnh và các cơ quan hữu quan để thống nhất nội dung và phân công các cơ quan chuẩn bị cũng như thẩm tra các tài liệu trình kỳ họp. Đồng thời, chủ động báo cáo xin ý kiến Ban Thường vụ Tỉnh uỷ về nội dung và thời gian tổ chức kỳ họp để đảm bảo sự lãnh đạo toàn diện của Đảng.

Trong phân công và đôn đốc chuẩn bị nội dung kỳ họp, Thường trực HĐND tỉnh cần phối hợp tốt với UBND tỉnh trong việc đôn đốc các cơ quan được phân công soạn thảo các tài liệu bảo đảm yêu cầu thời gian, đồng thời chú ý nâng cao chất lượng các báo cáo, tờ trình, dự thảo nghị quyết đảm bảo sát thực tiễn, khả thi, thông tin cụ thể, rõ ràng, tập trung vào những vấn đề cần được HĐND tỉnh thảo luận, xem xét, cân nhắc trước khi quyết nghị. Bên cạnh đó, cần nâng cao chất lượng thẩm tra của các Ban HĐND tỉnh bởi thẩm tra là một khâu đặc biệt quan trọng, là một kênh cung cấp cho đại biểu một sự nhìn nhận đầy đủ hơn, khách quan hơn để thảo luận lựa chọn phương án tốt nhất trước khi quyết nghị, nhất là các cơ chế, chính sách cụ thể tác động đến người dân, doanh nghiệp. Muốn làm được điều này, các Ban HĐND tỉnh cần chủ động nghiên cứu, tiếp cận, tham gia đóng góp ý kiến ngay từ khi cơ quan soạn thảo xây dựng dự thảo nghị quyết, đề án. Đồng thời, phân công rõ trách nhiệm đối với thành viên của Ban trong việc nghiên cứu sâu nội dung liên quan đến từng lĩnh vực cụ thể trước khi tổ chức hội nghị thẩm tra. Cùng với đó, cần chú trọng công tác thu thập thông tin, khảo sát, giám sát thực tế tại các địa phương, đơn vị để nắm tình hình thực tiễn; mở rộng thành phần họp thẩm tra, trong đó có sự tham gia của các cơ quan soạn thảo dự thảo nghị quyết, đề án, các cơ quan, tổ chức hữu quan, các chuyên gia có kinh nghiệm chuyên sâu…

Mặt khác, cần phải cải tiến nội dung chương trình, cách thức tổ chức, điều hành kỳ họp. Cụ thể, xây dựng chương trình điều hành đảm bảo khoa học, phát huy vai trò của Thường trực HĐND tỉnh trong điều hành thảo luận báo cáo, tờ trình, đề án, dự thảo nghị quyết. Đặc biệt, trong các phiên thảo luận, Thường trực HĐND tỉnh cần có sự định hướng rõ ràng, gợi ý nội dung thảo luận tập trung vào các nhiệm vụ trọng tâm của địa phương, các cơ chế, chính sách và những vấn đề cử tri đang quan tâm, các giải pháp, định hướng phát triển kinh tế - xã hội của địa phương... Trong điều hành phiên họp chất vấn và trả lời chất vấn cần phát huy vai trò của Thường trực HĐND tỉnh. Nội dung chất vấn tại hội trường được lựa chọn phải đảm bảo tính chính trị, tính thời sự và sát thực tiễn; nội dung bao quát và được cử tri, dư luận quan tâm với mục đích cuối cùng là phải có hiệu ứng tích cực phục vụ cho công tác quản lý và đời sống xã hội. Việc hướng dẫn, gợi mở, nêu vấn đề để hướng các nội dung chất vấn theo đúng chủ đề trọng tâm của kỳ họp hoặc các vấn đề bức xúc của ngành, địa phương; yêu cầu người trả lời chất vấn đi thẳng vào vấn đề được đại biểu đưa ra… Sau các nội dung chất vấn và trả lời chất vấn, chủ toạ tổng kết lại vấn đề và đưa ra chính kiến dựa trên những dữ liệu chất vấn và trả lời chất vấn. Đồng thời định hướng để HĐND tỉnh thống nhất đề ra các giải pháp giải quyết, khắc phục những vấn đề còn tồn đọng mà người được chất vấn đã cam kết trước HĐND tỉnh. Đồng thời, ban hành Nghị quyết của HĐND tỉnh về chất vấn và trả lời chất vấn làm cơ sở quan trọng để Thường trực, các Ban, các Tổ đại biểu, đại biểu HĐND tỉnh và nhân dân toàn tỉnh giám sát việc thực hiện lời hứa của người đứng đầu các cơ quan chức năng.

Nhiệm kỳ 2016-2021, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND, Thường trực và các Ban HĐND được tăng cường hơn rất nhiều bởi một số luật mới (Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Luật Giám sát hoạt động của Quốc hội và HĐND, Luật Đầu tư công, Luật Đất đai sửa đổi….). Chắc chắn rằng, hoạt động của HĐND tỉnh sẽ tiếp tục có nhiều đổi mới toàn diện và đồng bộ hơn, khẳng định vị trí, vai trò của cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương đã được Hiến pháp hiến định.

Nguyễn Như Hiền, Phó Chủ tịch HĐND tỉnh