Chiến lược tăng trưởng xanh: Bước đột phá trong phát triển bền vững

“Tầm nhìn chiến lược của Quảng Ninh là tạo bước phát triển đột phá, đưa Quảng Ninh trở thành tỉnh dịch vụ, công nghiệp hiện đại vào năm 2020, giữ vai trò là một trong những đầu tàu kinh tế của miền Bắc, là địa phương đi đầu trong cả nước đổi mới mô hình tăng trưởng, chuyển đổi phương thức phát triển từ “nâu” sang “xanh”, đẩy mạnh phát triển kinh tế biển, tạo nền tảng vững chắc để Quảng Ninh phát triển nhảy vọt, toàn diện sau năm 2020; từ đó góp phần đảm bảo an sinh xã hội, phát huy tối đa bản sắc văn hoá dân tộc”.

(Trích trong bài “Một số nhận thức ban đầu về tăng trưởng xanh của Quảng Ninh” của PGS, TS Phạm Minh Chính, Bí thư Tỉnh uỷ Quảng Ninh đăng trên Báo Quảng Ninh xuân Quý Tỵ 2013).

Hội tụ điều kiện phát triển xanh

Quảng Ninh là vùng đất có rất nhiều tiềm năng nổi trội và lợi thế cạnh tranh, có cơ hội lớn để phát triển kinh tế toàn diện, hiện đại, đa dạng, phong phú, có khả năng hội nhập quốc tế sâu rộng, nhất là hội nhập với khu vực Đông Bắc Á, Đông Nam Á. Với nhiều cảnh quan thiên nhiên đẹp, kỳ vĩ như Vịnh Hạ Long, Vịnh Bái Tử Long, các di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh đã được công nhận, là điều kiện lớn để tỉnh phát triển du lịch và hướng đến phát triển ngành công nghiệp giải trí. Công nghiệp khai thác khoáng sản cũng phát triển mạnh, sản lượng than chiếm tới 90% của cả nước, cùng với đó là các ngành công nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng, cơ khí, nhiệt điện, đóng tàu...

Thực hiện chỉ đạo của T.Ư, thời gian qua tỉnh đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo toàn diện các mặt kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh với trọng tâm là 9 nhiệm vụ, giải pháp, đặc biệt trong triển khai thực hiện các nghị quyết của Đảng, kết luận của Bộ Chính trị. Hai năm qua (2011-2012) tỉnh đã đạt được những kết quả quan trọng. Tốc độ tăng trưởng GDP bình quân tăng 9,53%/năm; GDP bình quân đầu người đạt 2.635,7 USD, tăng 42,7% so với năm 2010 và gấp 1,7 lần so với cả nước. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch đúng hướng, tích cực...

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng cùng các đồng chí lãnh đạo tỉnh khảo sát Khu kinh tế Vân Đồn ngày 6-4-2013. Ảnh: ĐỖ GIANG

Bên cạnh những yếu tố thuận lợi, trong tiến trình CNH-HĐH, tỉnh cũng đang phải đối mặt với nhiều thách thức, mâu thuẫn lớn: Mô hình tăng trưởng chưa bền vững, đang chủ yếu dựa vào tài nguyên hữu hạn và nhân công giá rẻ; giữa tiềm năng thế mạnh, lợi thế cạnh tranh với cơ chế chính sách còn hạn chế, giữa phát triển bền vững trước những tác động xấu của biến đổi khí hậu...

Để tăng trưởng đảm bảo yếu tố phát triển bền vững, Tỉnh uỷ đã quyết liệt trong chỉ đạo, điều hành, nhằm tạo bước đột phá mới trong thực hiện đổi mới mô hình tăng trưởng, phương thức phát triển từ “nâu” sang “xanh”, từ chưa bền vững sang bền vững, dựa trên sự cân bằng giữa các ưu tiên phát triển kinh tế-xã hội và bảo vệ môi trường. Tăng trưởng xanh là dựa trên quá trình thay đổi mô hình tăng trưởng tái cơ cấu nền kinh tế, chuyển đổi phương thức phát triển gắn với việc thực hiện có hiệu quả 3 khâu đột phá chiến lược mà Đại hội XI của Đảng đề ra, nhằm tăng dần các yếu tố bền vững dựa vào vị trí địa chính trị, kinh tế tri thức, khoa học công nghệ, đầu tư, xuất khẩu... Quan điểm của tỉnh trong quá trình chuyển đổi mô hình tăng trưởng là giữ gìn tôn trọng giá trị cũ để từ đó kế thừa, phát huy những sáng kiến mới để điều chỉnh hướng đến mục tiêu và cách làm mới; xử lý hiệu quả mối quan hệ giữa tốc độ tăng trưởng và chất lượng phát triển.

Nhận thức rõ về chiến lược này, tỉnh đã và đang đặt ra các mục tiêu, giải pháp hiệu quả thiết thực. Trong đó, ưu tiên công tác lập quy hoạch, quản lý và thực hiện quy hoạch làm nền tảng cho tăng trưởng xanh; phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao và xây dựng cơ chế, chính sách thu hút, phát triển nguồn nhân lực; tận dụng và khai thác tối đa vị trí, địa lý chiến lược của tỉnh. Tỉnh chú trọng đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng đồng bộ, tạo bước đột phá xây dựng các công trình có tính chất động lực; cải thiện môi trường, thu hút vốn FDI, ODA; cải cách hành chính phục vụ phát triển xanh, trọng tâm là cải cách TTHC, xây dựng chính quyền điện tử, thành lập trung tâm dịch vụ hành chính công; đầu tư cho phát triển và ứng dụng KHCN, đặc biệt là công nghệ cao cùng với phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao để từng bước hình thành và phát triển kinh tế tri thức; chú trọng giải pháp cơ cấu ngành và địa phương theo hướng “xanh”...

Cụ thể hoá định hướng chiến lược

Dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo, ủng hộ tích cực của T.Ư, sự đồng tình, vào cuộc tích cực của các ban, ngành, đoàn thể, cộng đồng doanh nghiệp, các tầng lớp nhân dân trong tỉnh, những định hướng chiến lược trong phát triển của tỉnh đã và đang được cụ thể hoá bằng những chương trình hành động thiết thực. Nổi bật, tỉnh chú trọng xây dựng các công trình hạ tầng có tính chất động lực như: Xây dựng, cải tạo, nâng cấp QL18A đoạn Uông Bí - Hạ Long; cao tốc Hải Phòng - Hạ Long, Hạ Long - Móng Cái; đường 279, sân bay Vân Đồn, cầu Bang, Trung tâm VHTT vùng Đông Bắc, QL18C Tiên Yên -Hoành Mô, QL10, tỉnh lộ 340 và nhiều tuyến tỉnh lộ, đường giao thông liên huyện, đường đến trung tâm các xã; kéo điện lưới ra huyện đảo Cô Tô; xây dựng, quy hoạch lại bến cầu cảng…

Các địa phương trong tỉnh cũng chủ động xây dựng vùng nguyên liệu, cụm công nghiệp trong quy hoạch phát triển, nhằm phục vụ tích cực cho chuyển dịch cơ cấu kinh tế, CNH-HĐH nông nghiệp, nông thôn. Các trung tâm công nghiệp trên địa bàn ngày càng hình thành rõ nét như: Đóng tàu, sản xuất xi măng, cơ khí siêu trường siêu trọng, sản xuất vật liệu xây dựng chất lượng cao; các khu công nghiệp Cái Lân, Việt Hưng, Đông Mai, Hải Yên; cụm công nghiệp Kim Sen, Hải Hoà, Ninh Dương, Quảng Thành; làng nghề Gốm sứ Đức Chính, Vĩnh Hồng... Hệ thống cửa khẩu đã và tiếp tục được đầu tư nâng cấp, là nơi hội tụ giao lưu thương mại, du lịch, dịch vụ và thu hút các nhà đầu tư, tạo cho tỉnh có vị thế quan trọng là cửa ngõ giao dịch xuất nhập khẩu với Trung Quốc và các nước trong khu vực.

Tỉnh đẩy mạnh quan hệ thương mại song phương, đa phương với các nước trong khu vực và trên thế giới. Đến nay, tỉnh có quan hệ thương mại song phương với trên 20 quốc gia và vùng lãnh thổ, trong đó các đối tác chính là: Trung Quốc, Nhật Bản, EU... Công tác vận động xúc tiến đầu tư nước ngoài cũng được tăng cường với nhiều hình thức, tài liệu hướng dẫn đầu tư được cập nhật, điều chỉnh, bổ sung kịp thời, đã góp phần phục vụ tốt các nhà đầu tư trong và ngoài nước. Tỉnh ban hành kịp thời nhiều văn bản, quyết định liên quan đến cải cách TTHC và biện pháp khuyến khích đảm bảo đầu tư nước ngoài tại Quảng Ninh… Nhờ vậy, hoạt động đầu tư nước ngoài đã đạt được kết quả khả quan với những dự án và số vốn đầu tư thu hút liên tục tăng. Tỉnh tăng cường hợp tác quốc tế về du lịch, đã ký kết nhiều thoả thuận hợp tác phát triển du lịch với nhiều tỉnh của Trung Quốc, Pháp, Thái Lan, Lào… Hoạt động quảng bá xúc tiến mang tính sáng tạo, chuyên nghiệp hơn; tập trung liên kết với các diễn đàn du lịch Đông Á để phối hợp quảng bá hình ảnh và sản phẩm du lịch của các bên, đưa hình ảnh du lịch Quảng Ninh đến với bạn bè trong nước và quốc tế…

Để phát triển bền vững, phát triển xanh, tỉnh đang tập trung xây dựng, thực hiện các biện pháp, giải pháp để cải thiện, giảm thiểu ô nhiễm môi trường với định hướng đến năm 2020, cơ cấu kinh tế của tỉnh sẽ là dịch vụ - công nghiệp - nông nghiệp. Và như vậy, khi mở rộng phát triển công nghiệp, sẽ ưu tiên các ngành chế tạo, phụ trợ, chế biến, đó là những nhóm ngành “sạch”; nhiệt điện cũng điều chỉnh về quy hoạch, chủ trương về địa điểm các nhà máy chuyển vào vùng xa hơn. Tỉnh đang xây dựng quy hoạch bảo vệ môi trường và đề án bảo vệ môi trường cho vài chục năm tới, mục tiêu giữa năm 2013 sẽ hoàn thành để trình các cấp phê duyệt và triển khai... Tỉnh đề xuất Bộ Chính trị một số cơ chế chính sách mà nổi bật là Đề án “Xây dựng khu hành chính - kinh tế đặc biệt Vân Đồn”.

Vừa qua, Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc cùng đoàn công tác của Chính phủ đã có buổi làm việc với lãnh đạo tỉnh để nghe báo cáo về việc triển khai xây dựng Đề án “Xây dựng thí điểm khu hành chính - kinh tế đặc biệt Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh” và “Xây dựng thí điểm khu kinh tế cửa khẩu tự do Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh”. Gần đây nhất trong buổi làm việc với lãnh đạo tỉnh Quảng Ninh, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng yêu cầu tỉnh quan tâm đến công tác lãnh đạo, chỉ đạo; tiếp tục thực hiện chuyển dịch cơ cấu kinh tế để đạt được mục tiêu Quảng Ninh cơ bản trở thành tỉnh công nghiệp theo hướng hiện đại trước cả nước 5 năm; thực hiện tư tưởng phát triển nhanh, bền vững, giữ vững môi trường phát triển theo 3 chiến lược và 9 hướng nhóm giải pháp đã xác định. Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng ủng hộ quan điểm của tỉnh là xây dựng thí điểm khu hành chính - kinh tế đặc biệt Vân Đồn.

Đề án được thông qua sẽ tạo bước đột phá để mô hình tăng trưởng, chuyển đổi phương thức phát triển của tỉnh từ “nâu” sang “xanh” được đẩy mạnh và bền vữngn

Nguyễn Huế