Để ngư dân vững lòng ra khơi

Đến năm 2011, toàn tỉnh có 13.127 tàu thuyền đánh cá, trên 1.000 bè cá và với hơn 30.000 lao động thường xuyên làm việc, có thu nhập từ nghề cá. Đây là một lực lượng lao động lớn, hàng năm bình quân đánh bắt trên 80.000 tấn hải sản phục vụ cho tiêu dùng nội địa và cho xuất khẩu, với số kim ngạch xuất khẩu đạt 26 triệu USD/năm. Tuy nhiên, có một thực tế là lao động trong ngành thuỷ sản ở Quảng Ninh nhìn chung trình độ học vấn còn thấp và không đồng đều; hầu hết lao động học nghề theo hình thức truyền nghề từ đời này qua đời khác; điều kiện làm việc khó khăn, thiếu thốn, lại luôn phải đối mặt với những rủi ro; bệnh nghề nghiệp nhiều và gần đây là cả việc tranh chấp ngư trường trên biển.

Do còn phụ thuộc nhiều vào thiên nhiên và sản lượng đánh bắt nên thu nhập của lao động thuỷ sản thấp và không ổn định. Các vấn đề về an toàn lao động và nhiều quyền lợi hợp pháp, chính đáng chưa được bảo vệ. Vì vậy việc thành lập một tổ chức đoàn thể chính trị - xã hội có chức năng đại diện bảo vệ, chăm lo, quyền lợi hợp pháp chính đáng của lao động thuỷ sản nói chung và lao động nghề cá nói riêng trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết và nghiệp đoàn nghề cá chính là tổ chức cơ sở của công đoàn, tập hợp những người lao động tự do hợp pháp trong lĩnh vực nghề cá, được thành lập theo địa bàn hoặc theo đơn vị lao động, được Công đoàn cấp trên (cấp huyện, ngành) quyết định thành lập.

Khi thành lập được các nghiệp đoàn nghề cá, những người lao động trên các tàu cá, cảng cá, các lao động phục vụ dịch vụ hậu cần nghề cá tại các khu vực tránh trú của tàu thuyền; các lao động thuộc các hợp tác xã khai thác; các tổ nhóm khai thác hải sản trên biển sẽ có cơ hội được trở thành đoàn viên công đoàn, được tập hợp trong một tổ chức cơ sở của công đoàn. Việc thành lập nghiệp đoàn nghề cá tại các địa phương trên địa bàn tỉnh trong thời gian tới sẽ tạo thêm sự gắn kết mới giữa các ngư dân; đồng thời giúp người lao động tăng cường đoàn kết, hỗ trợ giúp đỡ nhau trên biển cũng như trên bờ, giải quyết các tranh chấp xảy ra trên tàu cá, giữa các tàu cá với nhau; phối hợp giải quyết các sự cố rủi ro trên biển, sự đe dọa của các tàu lạ nhằm bảo vệ tính mạng, tài sản của người lao động; đồng thời xây dựng mối quan hệ lao động hài hoà, ổn định, tiến bộ trong lĩnh vực đánh bắt hải sản, hạn chế tình hình bất ổn về lao động trên biển trong thời gian gần đây, qua đó đẩy mạnh các hoạt động khai thác, đánh bắt, chế biến và bảo vệ nguồn lợi thuỷ, hải sản; ổn định và từng bước nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người lao động, phối hợp với các lực lượng chức năng góp phần bảo vệ chủ quyền, an ninh biển đảo và lãnh hải quốc gia.

Thực hiện chủ trương của Tổng LĐLĐ Việt Nam về việc thành lập nghiệp đoàn nghề cá tại một số địa phương; trong năm 2011 LĐLĐ tỉnh tập trung chỉ đạo điểm các LĐLĐ huyện: Vân Đồn, Yên Hưng, Hải Hà thành lập nghiệp đoàn cơ sở nghề cá đối với các tàu có công suất 90CV trở lên. Và theo kế hoạch, đến quý I-2012 LĐLĐ tỉnh sẽ tổ chức rút kinh nghiệm để triển khai thực hiện rộng khắp tại 9 LĐLĐ cấp huyện: Cô Tô, Tiên Yên, Đầm Hà, Hoành Bồ, Đông Triều; TX Cẩm Phả, TP Hạ Long, TP Uông Bí. Tuy nhiên, để việc triển khai thành lập các nghiệp đoàn nghề cá thực hiện đúng kế hoạch, LĐLĐ các huyện cùng Công đoàn ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cần coi trọng công tác tuyên truyền giới thiệu về mô hình nghiệp đoàn nghề cá; về quyền lợi, nghĩa vụ của người lao động khi tham gia nghiệp đoàn; thu hút sự quan tâm của cộng đồng xã hội hướng về giúp đỡ ngư dân; chủ động phối hợp với các phòng ban, cơ quan chức năng của cấp huyện (Phòng Kinh tế, Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội, Hội Nghề cá, Đồn Biên phòng...) tổ chức khảo sát nắm số lượng tàu cá, số lao động, danh sách chủ tàu cá để lập được danh sách từng tàu cá theo số hiệu đã đăng ký, tổng số lao động của các tàu cá thuộc từng địa bàn xã, phường… để từ đó có kế hoạch, chương trình cụ thể phát triển đoàn viên, thành lập các nghiệp đoàn trên địa bàn.

Một bước quan trọng là việc tiếp cận và thuyết phục các chủ tàu cá sau khi đã khảo sát xác định có đủ điều kiện thành lập nghiệp đoàn nghề cá để phổ biến, tuyên truyền, vận động thành lập nghiệp đoàn. Trên cơ sở đó, tiếp xúc gặp gỡ trực tiếp đến từng người lao động của các chủ tàu để tuyên truyền vận động người lao động đăng ký ra nhập nghiệp đoàn nghề cá. Sau khi đã tổ chức ra mắt được nghiệp đoàn cần giúp BCH Nghiệp đoàn cơ sở nghề cá xây dựng những định hướng và nội dung hoạt động để triển khai thực hiện. Ngoài việc hỗ trợ các điều kiện cần thiết ban đầu cho hoạt động của nghiệp đoàn, công đoàn cấp trên cơ sở chú trọng vận động các doanh nghiệp thực hiện trách nhiệm xã hội; đẩy mạnh các hoạt động liên kết, kết nghĩa, thu hút sự hỗ trợ của các doanh nghiệp về tài chính, cơ sở vật chất để giúp đỡ các nghiệp đoàn nghề cá mới thành lập; kêu gọi hỗ trợ trang bị các điều kiện cơ sở vật chất ban đầu và tủ sách pháp luật, các tài liệu, ấn phẩm liên quan đến các hoạt động của tổ chức công đoàn.

Thành lập nghiệp đoàn nghề cá là một việc làm mới, nhưng với sự vào cuộc của tổ chức Công đoàn, sự chỉ đạo của cấp uỷ Đảng và sự phối hợp của chính quyền các cấp, những nghiệp đoàn nghề cá đầu tiên ở Quảng Ninh đang hình thành, đáp ứng nguyện vọng của ngư dân - để đội ngũ ngư dân Quảng Ninh ngày một thêm lớn mạnh, vững lòng ra khơi.

Trần Danh Chức (Phó Chủ tịch LĐLĐ tỉnh)