Giữ gìn văn hóa truyền thống trong lễ hội xuống đồng ở Lương Mông

Mùa xuân này, xã Lương Mông (Ba Chẽ) tiếp tục duy trì và phát huy giá trị văn hóa của lễ hội Lồng Tồng, đẩy mạnh phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, động viên phong trào lao động sản xuất; phát triển kinh tế, quảng bá về tiềm năng, thế mạnh phát triển văn hóa, du lịch.

Lễ hội Lồng Tồng theo tiếng Tày nghĩa là hội xuống đồng, được tổ chức vào đầu mùa xuân để tạ ơn trời đất, thần linh; cầu xin che chở cho một năm mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, con người khỏe mạnh, no ấm, vạn vật sinh sôi. Lễ hội không chỉ là một hoạt động văn hóa tâm linh mà còn là một dạng thức văn hóa nguyên hợp phản ánh ước muốn của cộng đồng về cuộc sống tốt đẹp nhân dịp đầu xuân mới.

Bà con nhân dân và du khách trẩy hội Lồng Tồng không chỉ để thỏa mãn nhu cầu tâm linh mà còn để giao lưu kết bạn, chia sẻ kinh nghiệm, giúp đỡ nhau trong sản xuất nông nghiệp, nâng cao tình đoàn kết giữa các dân tộc. Lễ hội Lồng Tồng mang nét quy tụ những sắc thái văn hóa đặc trưng nhất của đồng bào dân tộc Tày. Đây cũng là dịp để bà con vui chơi, cuốc hố tra hạt và có thêm động lực để lao động sản xuất.

Năm nay, lễ hội tại Lương Mông còn vui hơn bởi được kết hợp tổ chức lễ hội đình Đồng Chức lần thứ nhất. Đình được lập nên để thờ Tĩnh Mục Hiển Minh Chiêu Ứng Đại vương Phạm Tôn Thần (tức Tiện điền nguyên soái Đại tướng quân Phạm Ngũ Lão), một danh tướng thời Trần và phối thờ các vị Thành hoàng làng đã có công khai phá ruộng đồng, tạo dựng xóm làng. Như vậy, lễ hội trong lễ hội, đã tạo ra hiệu ứng cộng hưởng, lan tỏa không khí vui tươi và ý nghĩa nhân văn.

Lễ hội năm nay sẽ diễn ra trong 2 ngày. Ngày 11/2 (tức 21 tháng Giêng) diễn ra các nội dung của phần hội gồm: Thi đấu vòng loại môn đẩy gậy, kéo co; giao hữu bóng chuyền hơi nam và nữ giữa các đội bóng của các thôn trên địa bàn xã. Buổi tối cùng ngày là chương trình văn nghệ đặc sắc do Đoàn Nghệ thuật Quảng Ninh và các hạt nhân văn nghệ của xã biểu diễn với chủ đề ca ngợi Đảng, Bác Hồ, mừng xuân, mừng đất nước đổi mới, ca ngợi phong trào thi đua lao động sản xuất.

Ngày 12/2 sẽ chính thức khai hội với lễ rước long ngai (rước thần), nghi thức tuyên chúc văn, dâng hương của các đại biểu, du khách và lễ phóng sinh. Trung tâm của lễ hội là nghi lễ lồng tồng gồm: Rước thần Nông và Thành hoàng làng từ đình về cánh đồng Xóm Mới, lễ cầu mùa, cuốc hố tra hạt và các hoạt động cấy lúa ruộng, cấy lúa nương.

Tại lễ hội cũng diễn ra một số nội dung như: Trình diễn giã bánh dày, gói bánh Tày, bánh coóc mò, thi cấy lúa giữa các thôn, thi cuốc hố tra hạt. Cùng với đó là các trò chơi dân gian như: Đi cà kheo, guốc mộc, tung còn, đi cầu, bịt mắt đập bóng, đánh cừ và thi đấu chung kết các môn thi thể thao với sự tham gia đông đảo của bà con nhân dân đến từ các thôn, khe bản. Ngoài ra, du khách còn được tham quan, mua sắm tại các gian hàng nông sản đặc hữu, dược liệu, các sản phẩm OCOP của huyện.

Tại Quảng Ninh, nếu như đồng bào Kinh ở TX Quảng Yên có hội xuống đồng vào tháng 6 âm lịch thì đồng bào Tày ở miền Đông có hội xuống đồng ngay từ đầu năm. Tuy nhiên, hội xuống đồng của đồng bào Tày ở lễ hội Đồng Đình (xã Phong Dụ, huyện Tiên Yên) hay lễ hội đình làng Dạ (xã Thanh Lâm, huyện Ba Chẽ) chỉ có nghi thức cuốc hố tra hạt thì ở Lương Mông còn có nghi thức cày tịch điền và phần thi cày giữa các đội. Các tay cày giỏi nhất được tuyển chọn từ các thôn về dự thi đã thể hiện những đường cày sâu, thẳng hàng và đúng kỹ thuật. Cày ruộng và gieo trồng hoa màu khẳng định quyết tâm của bà con trong việc phát triển kinh tế, làm giàu trên mảnh đất quê hương.

Hội Lồng Tồng khép lại cũng là lúc mở ra một quá trình lao động sản xuất mới với niềm tin và động lực mạnh mẽ vào mùa màng tươi tốt, tạo ra của cải vật chất, nhà nhà no ấm, hạnh phúc. Trong sự giao thoa văn hóa giữa các dân tộc, hội Lồng Tồng không còn của riêng đồng bào Tày mà đã trở thành ngày hội chung, nơi quy tụ bản sắc văn hóa các dân tộc… Bởi vậy, đến Lương Mông dự hội Lồng Tồng, du khách được hòa mình vào trong không gian của lễ hội, để có thêm niềm tin và động lực trong lao động, sản xuất và công tác.