Di tích lịch sử quốc gia đình Trung Bản

Đình Trung Bản cách trung tâm TX Quảng Yên khoảng 8km về phía nam, nằm trên một gò đất cao thuộc xóm Thượng, thôn Trung Bản, xã Liên Hoà. Năm 2012, đình Trung Bản được xếp hạng di tích lịch sử đặc biệt quốc gia trong Cụm di tích Bạch Đằng.

Đình Trung Bản.

Truyền thuyết kể rằng: Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn cùng đoàn tuỳ tùng đi thị sát chuẩn bị cho trận thuỷ chiến Bạch Đằng đánh quân Nguyên Mông (1288), khi qua đây gió bay tóc bị sổ, ngài đã chống gươm dừng lại để bối tóc. Nơi ngài chống gươm, người đời sau đã lập đình thờ để tưởng nhớ vị Anh hùng dân tộc có công với nước. Đình đã được Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) xếp hạng Di tích lịch sử quốc gia ngày 30/8/1991. Năm 2012, đình Trung Bản là di tích lịch sử đặc biệt quốc gia trong Cụm di tích Bạch Đằng.

Đình Trung Bản quay hướng Tây Nam, bố cục hình "chuôi vồ", gồm 3 phần: Tiền đường, bái đường và hậu cung, tổng diện tích hơn 500m² (không kể sân). Trong đó, tiền đường gồm có 5 gian, cấu kết vì kèo kiểu chuồng rường, có bốn hàng cột, cột cái chu vi 1,6m, cột quân chu vi 1,52m. Các con rường, đầu bẩy được chạm nổi hình rồng, mây và hoa văn lá cách điệu, 3 gian bái đường và 1 gian hậu cung cũng có kết cấu trang trí tương tự. Đình Trung Bản đã có những lần trùng tu lớn vào năm 1919 và 1998. Năm 2009, đình được Nhà nước cấp kinh phí trùng tu và đã khánh thành vào tháng 9/2010. Đình Trung Bản có nhiều đồ thờ và hiện vật khá phong phú và có giá trị. Đó là các hoành phi, câu đối, án gian, đặc biệt là bộ kiệu (bát cống) và bộ quán tẩy có niên đại từ thời Lê (thế kỷ thứ 17), được xếp vào là một trong những hiện vật quý quốc gia, trải qua hằng trăm năm nhưng vẫn được giữ gìn khá nguyên vẹn mà ít có ngôi đình, chùa nào ở Quảng Ninh có được.

Tượng Đức Thánh Trần.

Nội dung các câu đối của đình đa phần là bút tích của cử nhân Nguyễn Huy Hách, người làng Trung Bản (đăng khoa năm 1906), cũng là người đã khởi xướng trùng tu đình vào năm 1919. Trong các câu đối ca ngợi công lao của Trần Hưng Đạo, phải nhắc tới bộ câu đối như: “Thiên sứ tá Trần nhi sinh Bùi Độ Tử Nghi vô dĩ quá/ Đế dĩ bình Nguyên tái mệnh Thoát Hoan, Ô Mã tín thành cầm”. Tạm dịch ý: Trời còn muốn phù nhà Trần, nên sinh ra (những người xuất chúng anh hùng) như Bùi Độ, Tử Nghi là phải. Vua muốn hòa với Nguyên nên tha chết cho (những tướng bại trận) như Thoát Hoan và trao trả Ô Mã là thật. Hoặc như: “Đằng hải thực thung vạn thế phong huân thùy vũ trụ. Dược Sơn minh kiếm thiên thu chính khí thượng quân cao.” (Trận cọc sông Bạch Đằng muôn thủa công to trùm vũ trụ/ Gươm sáng núi Dược Sơn ngàn năm chính khí mãi tôn thờ).

Đình Trung Bản hiện còn giữ được 6 đạo sắc phong của các vua nhà Nguyễn: Thiệu Trị, Tự Đức, Đồng Khánh, Duy Tân, đều phong: “Thượng Đẳng Thần” và ca ngợi công lao to lớn của tướng Trần Hưng Đạo dẹp tan giặc Nguyên - Mông đã linh ứng thánh thần phù hộ độ trì cho dân, cho nước. Hằng năm, vào dịp Tết và ngày giỗ Đức Thánh Trần (20/8 âm lịch), đặc biệt năm nay (mùng 8/3 âm lịch) nhân dịp kỷ niệm 1080 năm (938 - 2018) và 730 năm (1288 - 2018) chiến thắng Bạch Đằng, dân làng tổ chức các trò chơi thi đấu thể thao như: Cờ tướng, kéo co, bài điếm và biểu diễn văn nghệ…, thu hút nhiều đoàn khách thập phương về tế lễ, tham quan.

Đặng Đình Nguyễn (CTV)