Cho đảo xa thêm sức xuân

Họp Ban Thường vụ Tỉnh uỷ kỳ tháng 11-2011, bàn về đề án vận động nhân dân ra đảo Trần sinh sống để thành lập đơn vị hành chính trực thuộc huyện Cô Tô, không khí thảo luận rất sôi nổi. Quan điểm của các đại biểu dự hội nghị đều nhất trí với đề án. Và như thế, những mùa xuân sau, khi có dân ra đảo Trần sinh sống, sức xuân trên đảo sẽ tràn trề hơn.

Đảo Trần - Tiền tiêu vùng biển Đông Bắc

Đảo Trần còn gọi là đảo Chàng Tây, thuộc xã Thanh Lân, huyện Cô Tô. Đảo Trần có diện tích tự nhiên khoảng trên 4,4km2, cách đảo Cô Tô khoảng 45km, cách bờ biển Móng Cái khoảng 35km, cách cảng trung tâm nước sâu Vạn Gia khoảng 25km. Ở vị trí tiền tiêu vùng Đông Bắc của Tổ quốc, đảo Trần có vị trí chiến lược vô cùng quan trọng trong khu vực Vịnh Bắc Bộ. Đây là khu vực quan trọng về giao lưu kinh tế với Trung Quốc, là lá chắn cho cảng Vạn Hoa và nằm gần ngư trường Đông Bắc.

Nước ngọt là điều kiện thuận lợi cho việc di dân ra đảo Trần. Trong ảnh: Một trong 3 hồ nước ngọt trên đảo Trần.

Về địa hình và thổ nhưỡng, đây là kiểu đảo núi - đồi sót nguồn gốc lục địa, bóc mòn. Tuy là đảo nhỏ nhưng đảo Trần bị chia cắt ngang khá mạnh bởi hệ thống các thung lũng. Phía đông đảo, địa hình tương đối phức tạp vì lắm dốc và bị chia cắt nhưng phía tây thì đơn giản hơn, núi không phân nhánh và thấp dần xuống. Địa hình đường bờ quanh đảo tương đối hiểm trở, chỉ 2 vị trí có thể xây dựng được cầu cảng và âu tàu là các bờ phía tây và phía nam của đảo. Đất cát trên đảo chiếm 43,3ha, đất mặn chiếm 8,24ha, đất dốc tụ chiếm 64,11ha và đất ferralit đỏ chiếm diện tích lớn nhất với 382,6ha. Với nền khí hậu nhiệt đới gió mùa và khí hậu đại dương nên mùa hè trên đảo khá mát mẻ, mùa đông thì ấm hơn đất liền. Tài nguyên nước ngọt trên đảo không phong phú nhưng cũng có thể cung cấp cho được khoảng 300 người. Đảo Trần hiện có 36,6ha đất nông nghiệp do đơn vị quân đội đóng quân trên đảo canh tác.

Từ năm 1978 về trước, đảo Trần luôn có khoảng 30 gia đình cư trú với số dân khoảng 160 người. Sản xuất chính trên đảo khi ấy là ngư nghiệp với mức độ trang bị thấp và chủ yếu là đánh bắt ven bờ. Sau năm 1979, trên đảo không còn dân cư mà chỉ có các lực lượng vũ trang. Thế nhưng từ năm 2005 đến nay, trên đảo có một gia đình ngư dân sinh sống. Đó là gia đình anh Hiển, chị Cảnh. Chị Cảnh nguyên là Chủ tịch Hội LHPN xã Phú Hải (Hải Hà). Gia đình anh chị có 2 con, cháu lớn học lớp 4 ở Phú Hải, cháu bé mới 2 tuổi nên anh chị đem theo ra đảo Trần. Hàng ngày, anh Hiển đi đánh bắt cá, chị Cảnh thì bán hàng cho các ngư dân đánh bắt quanh đảo.

Ngư trường khai thác thuỷ sản quanh đảo có nhiều tiềm năng. Hiện đã có nhiều tàu, thuyền của ngư dân Hải Hà, Đầm Hà, Móng Cái, Tiên Yên và một số địa phương khác ở tỉnh ngoài thường xuyên đến đây đánh bắt hải sản và trú ngụ, tránh gió. Diện tích đất ở và đất canh tác trên đảo không nhiều nhưng vẫn có một số vị trí thuận lợi cho nhân dân sinh sống, đặc biệt là rất phù hợp với các hộ ngư dân làm nghề khai thác hải sản. Bởi họ vừa có thể đánh bắt quanh ngư trường nơi đây, vừa có thể trú ngụ khi có gió bão, đồng thời hạn chế việc phải đi xa dài ngày trên biển để đến vùng khai thác này. Theo lãnh đạo Ban Dân vận Tỉnh uỷ - đơn vị chủ trì khảo sát, xây dựng đề án thì việc có nhân dân định cư, sinh sống trên đảo Trần là rất cần thiết. Như vậy vừa đáp ứng được nhu cầu, lợi ích của ngư dân, vừa đảm bảo góp phần cùng các lực lượng vũ trang trên đảo giữ gìn vùng biển đảo, chủ quyền lãnh thổ quốc gia.

Di dân và thành lập xã Đảo Trần thuộc huyện Cô Tô

Để xây dựng đề án, Ban Dân vận Tỉnh uỷ đã phân công cán bộ đi khảo sát rất kỹ. Kết quả cho thấy, việc đưa dân ra đảo có nhiều thuận lợi bởi nơi đây thuận tiện cho việc buôn bán thuỷ sản do ngư dân khai thác được. Hiện mỗi ngày có khoảng 60 tàu thuyền của ngư dân các địa phương Hải Hà, Đầm Hà, Móng Cái… đánh bắt ở ngư trường này. Trên đảo đã có một số công trình thiết yếu như: Đường bê tông gần 4km xuyên đảo; 2 cảng tàu, 3 hồ chứa nước, hệ thống viễn thông đã được lắp đặt, phát sóng. Bộ đội và các lực lượng khác trên đảo có thể giúp đỡ những ngư dân ra đây sinh sống.

Lãnh đạo Ban Dân vận Tỉnh uỷ và các chiến sĩ biên phòng thăm gia đình chị Cảnh. Ảnh: Vũ Quang Trực (Ban Dân vận Tỉnh uỷ)

Tuy nhiên, việc đưa dân ra đảo Trần cũng sẽ gặp nhiều khó khăn do đảo cách xa đất liền, khí hậu khắc nghiệt, khan hiếm nguồn nước ngọt, địa hình hiểm trở, vùng biển hay có sóng to ảnh hưởng đến việc khai thác thuỷ sản… Đặc biệt, trên đảo chưa có nhà ở, trường học, trạm y tế, phương tiện đi lại từ đảo về đất liền và ngược lại… Chính sách hiện có cũng chưa thuận tiện cho nhân dân ra định cư trên đảo. Từ năm 1999 đến 2006, tỉnh đã triển khai công tác đầu tư để di dân ra đảo Trần nhưng dự án này chưa thành công. Năm 2008, có 38 hộ dân ở các xã Quảng Chính, Phú Hải (Hải Hà) đăng ký di dân ra đảo Trần. Một hộ gia đình trẻ ở xã Hạ Long (Vân Đồn) cũng viết đơn tình nguyện ra đảo.

Dự án lần này hướng tới mục tiêu vận động để nhân dân hiểu, tự nguyện ra đảo Trần sinh sống, phát triển kinh tế tiến tới làm giàu trên đảo; thành lập xã Đảo Trần thuộc huyện Cô Tô, góp phần đảm bảo QP-AN, giữ vững chủ quyền quốc gia và toàn vẹn lãnh thổ. Từ nay đến hết năm 2013, vận động từ 12 đến 15 hộ ra đảo định cư, thành lập xã với 2 thôn và hệ thống chính trị trên đảo. Đến hết năm 2015, nâng tổng số dân ra đảo ở từ 25 đến 30 hộ, thành lập thêm 1 thôn và củng cố để hệ thống chính trị hoạt động hiệu quả. Đề án cũng đề ra các nhiệm vụ, giải pháp: Xác định nguồn dân cư để vận động ra định cư ở đảo, tuyên truyền về dự án, xây dựng hệ thống chính trị trên đảo, đầu tư cơ sở hạ tầng kỹ thuật và định hướng các ngành nghề sản xuất, ban hành các chính sách đặc thù của tỉnh trong việc di dãn dân ra đảo Trần sinh sống… Ban Dân vận Tỉnh uỷ cũng đã đề xuất với tỉnh và Chính phủ các nội dung để đề án được triển khai thuận lợi.

Với quyết tâm chính trị của tỉnh, sự tự nguyện của các ngư dân, tin rằng dự án sẽ thành công, làm cho đảo xa thêm sức sống mỗi khi xuân về.

Chí Linh