Lùng bùng chuyện giao đất rừng ở Đá Lạn

Ở đội 4, xã Tiên Lãng (huyện Tiên Yên) có vụ việc 4 hộ gia đình trong gần 15 năm qua luôn “mặc định” hơn 100ha diện tích rừng tại tiểu khu 256 (hồ Đá Lạn, xã Tiên Lãng) vốn thuộc quyền quản lý của Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Tiên Yên, là diện tích đất rừng của mình. Nguyên nhân của sự hiểu lầm tai hại này là do lối làm việc thiếu khoa học, chặt chẽ của một vài cán bộ của Lâm trường Tiên Yên thời bấy giờ (nay là Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Tiên Yên). Đến thời điểm này, mặc dù sự việc đã được làm sáng rõ, nhưng vẫn chưa được giải quyết dứt điểm.

Công trình hồ Đá Lạn đảm bảo tưới tiêu cho 60ha đất canh tác nông nghiệp của xã Tiên Lãng (huyện Tiên Yên).

Sự tắc trách của cán bộ lâm nghiêp

Năm 1995, Lâm trường Tiên Yên được UBND tỉnh giao làm chủ dự án 327 huyện Tiên Yên (gọi tắt theo Quyết định số 327-CT ngày 15-9-1992 về một số chủ trương, chính sách sử dụng đất trống, đồi núi trọc, rừng, bãi bồi ven biển và mặt nước). Căn cứ năng lực tổ chức sản xuất và kế hoạch UBND tỉnh giao, tháng 1-1995 Lâm trường ký hợp đồng giao đất khoán bảo vệ rừng với các hộ dân địa phương. Do dự án khi đó không có hướng dẫn cụ thể về các mẫu hợp đồng, sổ sách, nên Lâm trường đã vận dụng mẫu hợp đồng theo Nghị định số 01/CP (ngày 4-1-1995) của Chính phủ về giao đất lâm nghiệp cho các tổ chức, gia đình và cá nhân sử dụng ổn định lâu dài vào mục đích lâm nghiệp, để ký kết hợp đồng giao đất khoán rừng với người dân. Trên cơ sở hợp đồng này, Lâm trường ký tiếp hợp đồng sản xuất lâm nghiệp hàng năm về hạng mục khoanh nuôi bảo vệ rừng với các hộ gia đình tại tiểu khu 256, trong đó có 4 hộ ở đội 4 là Bế Văn Lưu, Mã Tiến Đạt, Hoàng Văn Pẩu và Ngô Xuân Long, với tổng diện tích trên 100ha trong 2 năm 1995-1996. Đến năm 1997, dự án kết thúc, Lâm trường không ký hợp đồng thực hiện hạng mục khoanh nuôi bảo vệ rừng với 4 hộ dân kể trên nữa. Kể từ đó đến nay việc quản lý bảo vệ khu vực tiểu khu 256 do Lâm trường tự bố trí kinh phí và lao động thực hiện.

Mặc dù các hợp đồng khoanh nuôi bảo vệ rừng các năm 1995-1996 với 4 hộ dân nói trên đã được Lâm trường làm thủ tục thanh lý hợp đồng, quyết toán kinh phí; nhưng với hợp đồng giao khoán đất rừng thì Lâm trường không thực hiện đầy đủ thủ tục về thanh lý, cũng không thu hồi hợp đồng này và thông báo, giải thích với 4 hộ dân. Bởi vậy 4 hộ dân được giao khoán vẫn cho rằng diện tích trên 100ha rừng được giao là của gia đình. Ông Bế Văn Lưu cho biết: “Chúng tôi là nông dân miền núi, không am hiểu nhiều về thủ tục giấy tờ hợp đồng lâm nghiệp. Bởi vậy khi hộ dân chúng tôi vẫn giữ hợp đồng giao đất khoán rừng Lâm trường Tiên Yên giao cho, thì đương nhiên đó vẫn là đất rừng của chúng tôi...”.

Cần sự thiên chí của người dân

Như vậy, theo quan điểm của các hộ dân, khi các hộ vẫn giữ hợp đồng giao đất khoán rừng Lâm trường Tiên Yên giao; Lâm trường lại chưa thực hiện thanh lý, thu hồi hợp đồng và thông báo, giải thích, thì đương nhiên diện tích hơn 100ha đất rừng ở tiểu khu 256 được ghi trong sổ giao khoán vẫn là của họ.

Tuy nhiên, như đã nói ở trên, do dự án khi đó không có hướng dẫn cụ thể về các mẫu hợp đồng, sổ sách, nên Lâm trường đã vận dụng mẫu hợp đồng của Nghị định số 01/CP để ký kết hợp đồng giao đất khoán rừng với bà con. Vì đây là mẫu hợp đồng vận dụng của nội dung khác, nên một số hướng dẫn ghi trong hợp đồng thể hiện chưa chặt chẽ, chưa sát với dự án 327. Đơn cử như tại hợp đồng số 74 của ông Hoàng Văn Pẩu, tại dòng thời hạn giao khoán đất rừng có ghi 50 năm, tuy nhiên thời điểm thực hiện ký hợp đồng này với ông Pẩu vào năm 1995, Lâm trường Tiên Yên chưa được UBND tỉnh giao đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (QSDĐ) nên không có cơ sở gì để giao khoán đất rừng có thời hạn cho cá nhân. Theo hồ sơ lưu trữ tại cơ quan chức năng, Lâm trường được UBND tỉnh giao đất theo Quyết định 3019/QĐ-UB (ngày 19-11-1998), đồng thời Lâm trường được UBND tỉnh cấp giấy chứng nhận QSDĐ số 200/QSDĐ (ngày 10-12-1998) do Phó Chủ tịch UBND tỉnh ký. Hợp đồng số 74 của ông Pẩu cũng không có sơ đồ, bản đồ, biên bản bàn giao đất lâm nghiệp, thể hiện vị trí diện tích rừng giao khoán. Tóm lại hợp đồng này là loại hợp đồng giao khoán bảo vệ rừng theo tinh thần của dự án 327, không phải văn bản giao đất, giao rừng theo quy định của Nhà nước.

Lực lượng chức năng và các hộ dân kiểm tra thực địa diện tích rừng được giao tại tiểu khu 256, hồ Đá Lạn (xã tiên Lãng, huyện Tiên Yên).

Ông Mạc Văn Xuyên, Phó Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm tỉnh, phân tích: Mặc dù thời điểm kết thúc dự án 327 vào năm 1997, Lâm trường Tiên Yên không thực hiện đầy đủ thủ tục về thanh lý, thu hồi hợp đồng giao khoán đất rừng, song về bản chất bản hợp đồng này thiếu tính hợp lý, hợp pháp, đến thời điểm này cũng không còn giá trị pháp lý. Thông tin này cũng đã được các đơn vị chức năng huyện Tiên Yên, Sở NN&PTNT trả lời rõ đối với 4 hộ dân.

Như vậy, 4 hộ dân cũng cần xem xét một cách thấu đáo, trên tinh thần trách nhiệm, hiểu rõ bản chất sự việc. Không vì một bản hợp đồng năm nào chưa được thanh lý mà cố tình dây dưa, không thiện chí cùng các bên liên quan giải quyết một cách dứt điểm vụ việc.

Điều cần quan tâm nữa là diện tích rừng tại tiểu khu 256, trong đó có hơn 100ha rừng kể trên nằm ở vị trí đầu nguồn hồ Đá Lạn. Hồ Đá Lạn là công trình thuỷ lợi được xây dựng cách đây gần 50 năm, quy mô 10ha, dung tích trên 900.000m3. Công trình hiện chất lượng vẫn tốt. Trong những năm qua công trình đã cung cấp nước tước tiêu cho khoảng 300 hộ dân canh tác 60ha lúa, màu ở các thôn Nương, 12, Đồng Châu và Đồng Báo, xã Tiên Lãng. Ông Vũ Văn Nhâm, Phó Chủ tịch UBND xã Tiên Lãng, cho biết: Trong đợt nắng nóng vừa qua, hồ Đá Lạn đã phát huy tác dụng rất tốt khi kịp thời cung cấp nước tưới tiêu, khắc phục khô hạn cho toàn bộ diện tích lúa chiêm xuân ở đây. Hồ Đá Lạn là công trình thuỷ lợi nằm ở vị trí núi cao, dưới có các hộ dân sinh sống, nên cần phải giữ gìn, tránh khai thác diện tích rừng đầu nguồn như hiện nay. Hiện một phần diện tích tiểu khu 256 thuộc rừng đầu nguồn Đá Lạn chưa được quy hoạch thành rừng phòng hộ, vẫn là rừng sản xuất, nên có tình trạng trắng rừng sau khai thác, phải ít nhất 1 năm sau trồng, khu vực này mới có rừng. Điều này dẫn đến tình trạng xói mòn đất, ảnh hưởng đến tác dụng trữ nước và sinh thuỷ của hồ Đá Lạn.

Lời kết

Vụ việc hiểu lầm nói trên, trách nhiệm đầu tiên thuộc về Lâm trường Tiên Yên, do làm việc thiếu khoa học, thiếu trách nhiệm, dẫn đến người dân hiểu lầm trong thời gian dài. Khi biết được sự việc thì Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Tiên Yên cũng chưa thẳng thắn nhận lỗi với người dân và xử lý một cách hợp tình, hợp lý. Đến thời điểm này, khi bản chất sự việc đã được làm rõ, 4 hộ dân cũng nên thể hiện tinh thần thiện chí, hợp tác để giải quyết dứt điểm. Để tạo điều kiện cho người dân phát triển kinh tế, cải thiện đời sống, Công ty Lâm nghiệp Tiên Yên trên cơ sở căn cứ vào khả năng quỹ đất lâm nghiệp, quan tâm xem xét giao khoán đất rừng cho các hộ dân này. Huyện Tiên Yên cũng cần sớm bổ sung rừng khu vực hồ Đá Lạn vào quy hoạch rừng phòng hộ.

Việt Hoa[links()]