Quyết chặn thực phẩm "bẩn"

Gần Tết Nguyên đán nhu cầu tiêu dùng hàng hoá, nhất là mặt hàng thực phẩm tăng, lợi dụng điều này đối tượng buôn lậu, gian lận thương mại, vận chuyển trái phép thực phẩm nhập lậu, không rõ nguồn gốc, xuất xứ đã bất chấp mọi thủ đoạn, ráo riết hoạt động. Trước thực trạng này, các lực lượng chức năng trên địa bàn quyết tâm đấu tranh phòng, chống, kiểm soát và ngăn chặn không cho thực phẩm “bẩn” có cơ hội hiện diện trên các bữa ăn ngày Tết.

Mực khô xé nhỏ và bánh khoai môn nhập lậu do cơ quan QLTT bắt giữ, ngày 23-1-2015.

Thực phẩm nhập lậu - nỗi lo người tiêu dùng

Theo chân lực lượng chức năng trên địa bàn TTKS, đấu tranh phòng chống buôn lậu, gian lận thương mại, trong đó có mặt hàng thực phẩm thật sự chúng tôi thấy hoảng và không thể tin nổi xảy ra nhiều vụ vận chuyển thực phẩm lậu, không rõ nguồn gốc như vậy. Và chợt nghĩ, hàng ngày rất nhiều khả năng chính bản thân gia đình mình hẳn cũng không “thoát” những loại thực phẩm bẩn, thực phẩm không rõ nguồn gốc, xuất xứ... Đơn cử như vào 23 giờ 30’ ngày 31-1, Phòng cảnh sát phòng chống tội phạm về môi trường (PC49) Công an tỉnh kiểm tra kho hàng cấp đông của bà Phạm Thị An, trú tại tổ 43, khu 3, phường Cao Xanh, TP Hạ Long. Tại đây phát hiện 1.000kg mực cấp đông không có giấy tờ hợp lệ. Hiện nay, số mực này đang được niêm phong chờ kết quả giám định, tuy nhiên, chỉ bằng mắt thường chúng tôi cũng thấy màu mực đen, xỉn, không giống mực bình thường.

Khi được hỏi số mực này mua từ đâu và tiêu thụ ở đâu, bà An thản nhiên trả lời: “Mua từ Móng Cái về TP Hạ Long tiêu thụ”. Không hề giấu, bà An nói luôn: “Khi mua tôi cũng biết đây là mực có nguồn gốc từ Trung Quốc, nhưng vẫn nhập, bởi giá rẻ chỉ bằng 1/3 ở TP Hạ Long mà vẫn tiêu thụ được...”.

Trước đó tại phường Trần Phú và phường Hải Hoà (TP Móng Cái), Phòng PC49 cũng kiểm tra xe ô tô BKS 14C-7212, do Lê Văn Quyết (SN 1986) điều khiển và xe 30P-7212, do Lê Thị Quyên (SN 1983) điều khiển, đều trú tại phường Hải Hoà, TP Móng Cái, đang vận chuyển 1.725kg mực cấp đông có nguồn gốc từ Trung Quốc đến bến xe khách Móng Cái cho một người đem vào nội địa tiêu thụ. Ngoài ra Phòng PC49 còn phát hiện Nguyễn Công Sai (SN 1966, trú tại phường Hoà Lạc, TP Móng Cái), dùng xe máy vận chuyển 180kg lòng lợn đang trong quá trình phân huỷ đi tiêu thụ... Và mới đây nhất, 14 giờ 30’ ngày 3-2, tại QL18A, phường Hồng Hải (TP Hạ Long), Phòng PC49 kiểm tra xe ô tô BKS 16H-2449, do Trần Đức Hậu (SN 1962, trú tại Vĩnh Bảo, TP Hải Phòng) điều khiển, kiêm chủ hàng. Trên xe vận chuyển 830kg thực phẩm gồm: Bánh khoai môn, Chocolate và kẹo ốc quế cùng 550kg sò biển đều có nguồn gốc từ Trung Quốc. Hậu khai vận chuyển số hàng hoá trên về Hải Phòng tiêu thụ. Trước đó ngày 23-1, Phòng PC49 cùng Công an TP Uông Bí, phát hiện tại gia đình ông Nguyễn Xuân Vinh (SN 1973, trú tại tổ 45A, khu 12, phường Quang Trung, TP Uông Bí) có 3.068kg măng các loại ngâm hoá chất.

Ông Vinh thừa nhận: Mua măng tươi từ Thanh Hoá, giá 15.000 đồng/kg về. Sau đó cho vào thùng nhựa loại 150 lít ngâm nước với hoá chất trong 1 ngày (dùng để tẩy trắng măng và làm cho măng tươi được lâu hơn) rồi đem bán ra thị trường với giá 20.000 đồng/kg. Trung bình mỗi ngày bán được 50-70kg măng; gia đình ông đã dùng cách này để “chế biến” và kinh doanh măng từ năm 2005 đến nay v.v..

Tuy nhiên, những vụ việc trên mới là “phần nổi” của “tảng băng chìm” thực phẩm “bẩn”. Còn những vụ việc không phát hiện và bắt giữ, xử lý được là bao nhiêu hẳn không thể kiểm đếm được. Vậy thử hỏi làm sao người tiêu dùng không lo cho được khi mà những loại thực phẩm nói trên hiện vẫn đang len lỏi vào chợ, vào bữa cơm hàng ngày của mọi người. Tuy vẫn biết những thực phẩm này chưa hẳn đã sạch, nhưng không có cách nào khác vẫn phải sử dụng và tình trạng “vừa ăn, vừa run” vẫn cứ tái diễn hàng ngày. Đó là chia sẻ chung của nhiều người tiêu dùng, trong đó có bà Nguyễn Thị Hương, ở tổ 10, khu 3, phường Hồng Hải, TP Hạ Long.

Để thực phẩm “bẩn” không còn chỗ đứng

Qua tìm hiểu, chúng tôi được biết mặt hàng thực phẩm nhập lậu, hàng không rõ nguồn gốc, xuất xứ phần lớn là thuỷ hải sản các loại tươi sống, cấp đông; gà, mèo, chim; các sản phẩm động vật...; kẹo bánh, bim bim; đồ uống; các chất phụ gia v.v.. Các hàng hoá này chủ yếu từ Trung Quốc nhập lậu vào Việt Nam, trung chuyển qua Quảng Ninh để đưa sâu vào các tỉnh, thành nội địa tiêu thụ và một phần tiêu thụ trên địa bàn tỉnh.

Đại uý Bùi Trung Kiên, cán bộ trinh sát phụ trách về thực phẩm Đội 4, Phòng PC49 cho biết: “Những ngày giáp Tết Nguyên đán Ất Mùi 2015, lực lượng chức năng trên địa bàn tỉnh (Công an, QLTT, Hải quan...) và lực lượng Trung ương “nằm vùng” tại địa phương kiểm tra, phát hiện, bắt giữ rất nhiều vụ nhập lậu, vận chuyển thực phẩm không rõ nguồn gốc xuất xứ, không qua kiểm dịch...

Tháng 1-2015, trong tổng số 99 vụ buôn lậu, vận chuyển hàng hoá trái phép do Công an tỉnh bắt giữ, thì đã có tới 44 vụ liên quan đến thực phẩm nhập lậu và không rõ nguồn gốc”.

Ông Nguyễn Văn Thoại, Phó Chi Cục trưởng Chi cục QLTT cũng cho biết: “Riêng tháng 1-2015, lực lượng QLTT kiểm tra, phát hiện xử lý 156 vụ buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, hàng cấm thì có tới 41 vụ liên quan đến ATTP...”. Nhìn lại báo cáo của BCĐ 389 tỉnh, năm 2014 trong tổng số 2.514 vụ buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả do lực lượng chức năng trên địa bàn phát hiện bắt giữ, thì có tới 748 vụ liên quan đến vi phạm về hàng giả, ATTP... Tịch thu tiêu huỷ vài chục tấn thực phẩm và hàng giả các loại. Bên cạnh đó, thực hiện Đề án 2088 của Chính phủ “về phòng ngừa, ngăn chặn vận chuyển gia cầm, sản phẩm gia cầm nhập khẩu trái phép”, trong 2 năm 2013 và 2014, các lực lượng chức năng địa phương đã tịch thu, tiêu huỷ hơn 13 tấn gia cầm qua giết mổ; gần 240.000 con gia cầm giống và 76.000 quả trứng gia cầm nhập khẩu trái phép...

Mặc dù Quảng Ninh đã có nhiều chiến công trong đấu tranh ngăn chặn các hành vi buôn bán, vận chuyển và nhập lậu thực phẩm không rõ nguồn gốc, xuất xứ, không đảm bảo về VSATTP, tuy nhiên, quá trình đấu tranh vẫn gặp không ít khó khăn, bất cập. Đó là, Quảng Ninh có địa bàn rộng, địa hình phức tạp, khu vực biên giới giáp với Trung Quốc dài, nhiều đường mòn lối mở... Vì thế tội phạm về lĩnh vực này luôn lợi dụng để hoạt động. Trong khi đó, đối tượng vi phạm thường xuyên thay đổi phương thức, thủ đoạn hoạt động, tính chất ngày càng tinh vi, xảo quyệt, khi bị phát hiện sẵn sàng liều lĩnh, manh động chống lại người thi hành công vụ.

Nội tạng động vật do Phòng PC49 bắt giữ.

Mặt khác, theo như  ông Nguyễn Văn Thoại, Phó Chi Cục trưởng Chi cục QLTT thì chế tài xử phạt các hành vi vi phạm về ATVSTP chưa đủ sức răn đe, khiến các đối tượng vẫn vi phạm. Trang thiết bị để kiểm tra phát hiện có độc tố, hoá chất tồn dư trong thực phẩm trên địa bàn vừa thiếu vừa yếu, thậm chí còn chưa có nên nhiều khi không phát hiện kịp thời những chất độc hại trong thực phẩm ngay từ cửa khẩu; kinh phí phục vụ công tác kiểm tra, giám định mẫu thực phẩm và tiêu huỷ thực phẩm sau khi bắt giữ có hạn... khó khăn cho việc xử lý. Việc xây dựng cơ sở dữ liệu xử lý vi phạm hành chính trong toàn tỉnh chưa có, nên nếu đối tượng tái phạm thì không có cơ sở để truy xét, xử lý triệt để; các vụ việc bắt giữ mới dừng ở xử lý hành chính là chủ yếu còn xử lý hình sự ít (vì các vụ buôn lậu giá trị trên 100 triệu đồng, phải chứng minh được yếu tố vận chuyển hàng qua biên giới, trong khi đối tượng chủ yếu là mua gom hàng hoá) nên tính răn đe chưa cao. Còn nữa do đời sống của một bộ phận người dân còn khó khăn, nên mặc dù biết hàng hoá là nhập lậu, không rõ nguồn gốc, chất lượng không đảm bảo... vẫn mua và có thói quen không lấy hoá đơn bán hàng. Điều này vô tình đã tiếp tay cho đối tượng nhập lậu thực phẩm, thực phẩm bẩn... vẫn có đất lộng hành.

Thiết nghĩ nhằm đấu tranh ngăn chặn hiệu quả với những hành vi nhập lậu, vận chuyển thực phẩm không rõ nguồn gốc, xuất xứ lưu thông trên địa bàn, gây ảnh hưởng đến đời sống và sức khoẻ của người dân, bên cạnh các cơ quan chức năng quyết liệt thực hiện đồng bộ các biện pháp đấu tranh, phòng chống, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm, cấp thẩm quyền sớm nghiên cứu có các văn bản hướng dẫn, chế tài xử lý các vụ việc vi phạm sát với thực tế; đầu tư kinh phí, trang thiết bị, phương tiện, máy móc phục vụ công tác kiểm định, xét nghiệm nhanh mẫu thực phẩm tạo thuận lợi cho lực lượng chức năng trực tiếp làm nhiệm vụ này... Cùng với đó cách duy nhất để bảo vệ mình và gia đình mình là người tiêu dùng phải lựa chọn mua các loại thực phẩm sạch, rõ nguồn gốc xuất xứ... có như vậy mới góp phần tẩy chay thực phẩm bẩn và có cơ hội làm sạch thị trường thực phẩm, đem lại sức khoẻ cho người dân.

Tuấn Hương