Công tác đào tạo nghề trên địa bàn tỉnh: Vì sao nhiều học sinh, sinh viên bỏ học?

Thực trạng công tác đào tạo nghề trên địa bàn tỉnh thời gian qua cho thấy không chỉ khó ở khâu tuyển sinh mà việc “giữ chân” thí sinh đã tuyển cũng không đơn giản. Không ít trường đã xảy ra tình trạng học sinh, sinh viên (HSSV) “nhảy cóc” ngành học, thậm chí bỏ học. Theo một thống kê chưa đầy đủ của đơn vị chức năng, năm 2012 toàn tỉnh có gần 2.600 HSSV nghề bỏ học (bao gồm gần 1.980 HSSV hệ cao đẳng và trung cấp nghề, 352 hệ sơ cấp, 257 hệ thường xuyên) bằng 7,56% số tuyển sinh. Trong đó đáng chú ý những trường có số tuyển sinh cao cũng là những đơn vị có số học sinh bỏ học lớn. Đơn cử như Trường cao đẳng nghề mỏ Hồng Cẩm với 1.372 học sinh bỏ học; Trường Cao đẳng nghề mỏ Hữu Nghị 522 học sinh; Trường trung cấp nghề giao thông cơ điện Quảng Ninh 218 học sinh; Trường cao đẳng Nông lâm Đông Bắc 191 học sinh…

Lắp đặt thiết bị dạy nghề tại Trường trung cấp nghề xây dựng và công nghiệp Quảng Ninh. (Ảnh minh hoạ).

Nguyên nhân của tình trạng HSSV bỏ học được cho là do tác động bất lợi của suy thoái kinh tế, chỉ tiêu tuyển sinh đại học tăng, điểm tuyển sinh thấp, thời gian tuyển sinh kéo dài, dễ liên thông… Ngoài ra còn do tâm lý người học không thích học nghề. Tuy nhiên, xét về sâu xa có một phần xuất phát từ những bất cập trong chương trình đào tạo hiện nay. Hiện thời gian học của hệ trung cấp nghề mỏ đối với học sinh phổ thông chưa tốt nghiệp THPT là 3 năm, trong đó có 1 năm học văn hoá. Đây là khoảng thời gian khá dài. Trong khi đó, hầu hết các học sinh này đều ở vùng sâu, vùng xa, có điều kiện kinh tế khó khăn, trình độ văn hoá thấp, không đồng đều và hầu hết đều mong muốn nhanh chóng học nghề để kiếm được việc làm, đáp ứng nhu cầu cuộc sống. Chính vì thế không ít người học không theo kịp chương trình học, dẫn đến tâm lý chán nản, bỏ học về nhà kiếm việc làm hoặc chuyển sang hệ đào tạo nghề khác. Anh Lưu Văn Minh, Phó Hiệu trưởng Trường cao đẳng Nghề mỏ Hồng Cẩm cho biết: “Thực tế có đến 90% số học sinh bỏ học của nhà trường thuộc hệ trung cấp nghề 3 năm, trong đó trên 30% bỏ học ngay trong năm đầu, giai đoạn các em học văn hoá”. Bên cạnh đó hiện nay có một phần HSSV các trường nghề đang bị lôi kéo và vướng vào tệ nạn cờ bạc, lô đề, vay lãi, cầm đồ để lấy tiền ăn chơi… Anh Trần Ngọc Hoàng, Phó Hiệu trưởng Trường cao đẳng Nghề mỏ Hữu Nghị khẳng định: “Tất cả những tệ nạn trên đều khiến cho HSSV khi đã vướng vào, nhẹ thì chểnh mảng việc học, nặng thì phải bỏ học để trốn nợ”. Thực tế mặc dù các trường nghề đã phối hợp với chính quyền địa phương, các đơn vị chức năng tăng cường công tác an ninh trật tự, trong đó quyết tâm tập trung dẹp bỏ các điểm lô đề tuy nhiên những tệ nạn này vẫn lén lút hoạt động và ngày càng có xu hướng phát triển.

Thực tế cho thấy ngành nghề có số học sinh bỏ học nhiều cũng là những ngành nghề có thế mạnh đào tạo của tỉnh như khai thác mỏ, vận hành các thiết bị phương tiện cơ giới, du lịch dịch vụ… Trong đó riêng ngành mỏ chiếm đến trên 80% tổng số HSSV nghề bỏ học trong năm 2012. Riêng đối với nhóm nghề mỏ, việc HSSV bỏ học trước tiên là do tác động từ thực trạng khó khăn của ngành Than trong thời gian qua, trong đó quan trọng nhất là thu nhập của thợ mỏ giảm mạnh. Do đó đã không hấp dẫn người học ngành nghề này. Tuy nhiên, cũng theo Phó Hiệu trưởng Trường cao đẳng Nghề mỏ Hữu Nghị Trần Ngọc Hoàng, khó khăn của ngành Than hiện nay chỉ mang tính tạm thời, theo chu kỳ. Ngành Than vẫn là ngành nghề mang lại thu nhập cao cho người lao động. Ngoài ra hiện nay HSSV theo học nhóm ngành này đang được hưởng rất nhiều ưu đãi, trong đó có bao cấp toàn phần về chi phí giáo dục, ăn ở trong quá trình học tập, tạo việc làm sau khi ra trường… Bởi vậy đây vẫn là nhóm nghề nên học nhất”.

Việc học sinh bỏ học đã và đang gây ra khó khăn cho các cơ sở đào tạo nghề bởi những năm gần đây tỷ lệ tuyển sinh học nghề đang có xu hướng giảm. Thực trạng này đòi hỏi các đơn vị đào tạo nghề và các cơ quan chức năng có liên quan cần tìm ra giải pháp để ngăn chặn. Nếu không về lâu dài sẽ ảnh hưởng đến tỷ lệ lao động qua đào tạo nghề của tỉnh và ảnh hưởng trực tiếp tới sự phát triển kinh tế - xã hội. 

Việt Hoa