"Chìa khoá" giảm nghèo ở Ba Chẽ

Sau 5 năm thực hiện Chương trình giảm nghèo bền vững, từ 1.774 hộ nghèo, với những xã có tỷ lệ hộ nghèo trên 50%, đến nay, Ba Chẽ chỉ còn 47 hộ nghèo, tỷ lệ giảm chỉ còn 0,85%, nhiều xã, thôn đã không còn hộ nghèo. Đời sống người dân của huyện miền núi với hơn 80% đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống đã có những chuyển biến tích cực.

Niềm vui của gia đình bà Chíu Thị Bình (thôn Đồng Rằm, xã Đạp Thanh, huyện Ba Chẽ) trong căn nhà mới.

Niềm vui ở xã “trắng” hộ nghèo

Những ngày cận Tết Nguyên đán, về xã Đạp Thanh (huyện Ba Chẽ), chúng tôi có thể cảm nhận không khí vui tươi, phấn khởi ở nơi này, bởi năm nay, 100% hộ dân trong xã đã thoát nghèo. Đây là điều mà nhiều người dân từng không dám nghĩ tới.

Gia đình bà Chíu Thị Bình (thôn Đồng Rằm) là một trong những hộ thoát nghèo cuối cùng của xã. Những ngày cuối năm, bà cùng gia đình đang hoàn thiện công đoạn cuối cùng để chuẩn bị vào ở căn nhà mới rộng hơn 80m², được lợp mái ngói đỏ tươi, khang trang, hiện đại. “Tết này, gia đình tôi không phải ở nhà tạm, không phải buộc bạt quanh nhà khi trời rét nữa. Cả đời chỉ mong có cái nhà ở kiên cố, tránh mưa, tránh rét. Giờ có nhà mới rồi, cuộc sống sẽ khác trước rất nhiều. Tết này sẽ ấm hơn, năm mới sẽ chăm chỉ làm việc hơn để có tiền tiết kiệm chăm lo sức khỏe cho cả gia đình” - Niềm vui của bà Bình trong đợt lạnh sâu của mùa đông này được hữu hình giản dị như vậy. Cùng với ngôi nhà mới, gia đình bà Bình đã sắm sửa thêm những đồ đạc tiện dụng như tủ lạnh, bếp gas và cả khu nhà vệ sinh tự hoại. Đó là mong ước đã thành sự thật của người phụ nữ miền núi, sống quá nửa đời người trong nghèo khó.

Thoát nghèo từ cuối năm 2019, gia đình anh Chu Văn Thắng (thôn Hồng Tiến) năm nay cũng đón một cái Tết sung túc hơn mọi năm, khi ngôi nhà mới hơn 1 tuổi của gia đình sẽ được đón thêm những "người bạn" mới, là bộ bàn ghế gỗ, chiếc ti vi màn hình phẳng. Anh Thắng còn phấn khởi khoe, nhờ chịu khó làm lụng, vừa trồng rừng, vừa làm thuê, vừa chăn nuôi gia súc, gia cầm, nên giờ đây gia đình anh không còn cảnh phải lo ăn từng ngày, bọn trẻ được đến trường đầy đủ, được ăn no mặc ấm. Hơn thế, gia đình còn có 1 sổ tiết kiệm với số tiền nho nhỏ.

Cán bộ xã Đạp Thanh (bên phải) trao đổi với gia đình anh Chu Văn Thắng (thôn Hồng Tiến, xã Đạp Thanh) về công tác chuẩn bị đón Tết Nguyên đán.

Gia đình thay đổi, thôn xã cũng thay đổi. Thôn Hồng Tiến và thôn Đồng Rằm, nơi anh Thắng và bà Bình sống cách đây vài năm vẫn là thôn đặc biệt khó khăn (ĐBKK) về cả kinh tế lẫn điều kiện giao thông, cơ sở hạ tầng. Thế nhưng, giờ đi quanh thôn đâu đâu cũng bắt gặp cảnh xây dựng nhà cửa hối hả. Những căn nhà lụp xụp, xây bằng tường xỉ, tường đất, đã dần được thay bằng những ngôi nhà tầng, mái bằng kiên cố, được sơn rực rỡ sắc màu, nằm dọc theo con đường liên thôn, liên xóm trải bê tông. Ở đây cũng ngày càng xuất hiện nhiều mô hình kinh tế hiệu quả, gương làm kinh tế giỏi. Đời sống nhân dân được cải thiện đáng kể.

Chị Trần Thị Đoàn, Bí thư chi bộ, Trưởng thôn Đồng Tiến, cho biết: Đời sống của bà con trong thôn bây giờ khấm khá hơn trước rất nhiều. Không chỉ xây nhà rộng rãi, kiên cố, mà người dân cũng sắm sửa đầy đủ đồ dùng tiện nghi để phục vụ cho cuộc sống gia đình. Về sinh kế, nhận thức của bà con cũng thay đổi nhiều, trước đây trồng rừng chủ yếu là cây keo, chỉ khoảng 4-5 năm là khai thác, nhưng giờ đã trồng lâu năm hơn, từ 7-8 năm, để cho giá trị kinh tế cao hơn. Một số hộ gia đình còn chuyển đổi sang trồng rừng gỗ lớn để có lợi nhuận kinh tế tốt hơn nữa.

Đời sống người dân thôn Hồng Tiến, xã Đạp Thanh đã khấm khá hơn trước rất nhiều.

Thu nhập được nâng lên, nhận thức người dân thay đổi, đó chính là động lực đưa Đạp Thanh từng là xã có xuất phát điểm trong phát triển KT-XH rất thấp, đời sống người dân nhiều khó khăn, thiếu thốn đã “xóa trắng” hộ nghèo. Năm 2020, xã Đạp Thanh giảm 8/8 hộ nghèo, vượt 50% kế hoạch đề ra; thu ngân sách đạt 150% kế hoạch huyện giao; trồng rừng đạt 100% so với kế hoạch; tổng sản lượng lương thực tăng 123,5% so với năm 2019; thu nhập bình quân đầu người đạt 42 triệu đồng/năm. Trong năm, toàn xã có gần 40 căn nhà được sửa chữa, xây mới, với giá trị gần 20 tỷ đồng...

Cùng với Đạp Thanh, 2 xã: Lương Mông, Minh Cầm cũng không còn hộ nghèo. Và xuân này, nhiều hộ gia đình thoát nghèo sẽ được đón Tết sung túc, no ấm hơn. Đó là tín hiệu mừng cho chuyện thoát nghèo từ thôn, bản ở những xã khó khăn của huyện Ba Chẽ.

Những trợ lực để phát triển

Ba Chẽ được coi là huyện miền núi khó khăn nhất của Quảng Ninh, có địa hình chia cắt, nguồn lực đầu tư hạn chế. Trong 8 xã, thị trấn, có đến 5 xã thuộc diện ĐBKK, tỷ lệ hộ nghèo cao thứ 2 trong tỉnh, chiếm 34,69%; dân số phần lớn là đồng bào dân tộc thiểu số, trình độ dân trí không đồng đều, sản xuất lạc hậu... Để đưa Ba Chẽ từng bước phát triển, công tác giảm nghèo, bảo đảm an sinh xã hội là mục tiêu hàng đầu và là chủ trương xuyên suốt của huyện những năm qua. Xác định đây là nhiệm vụ trọng tâm, cấp bách, huyện đã đề ra nhiều chương trình, kế hoạch cụ thể, tạo điều kiện tối đa giúp người dân vươn lên thoát nghèo, có cuộc sống khấm khá hơn. 

Ngôi nhà mới của gia đình anh Hoàng Văn Biên (thôn Hồng Tiến, xã Đạp Thanh) - một trong những hộ đã thoát nghèo ở Ba Chẽ.

Nhằm tạo nền tảng vững chắc cho việc thoát nghèo, huyện đã tập trung đầu tư cơ sở hạ tầng cho các xã, thôn ĐBKK để phục vụ trực tiếp cho sản xuất và tăng điều kiện tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản cho người dân; đem lại hiệu quả cao, tạo được sự đồng thuận trong nhân dân vùng ĐBKK, góp phần cải thiện rõ rệt diện mạo nông thôn, miền núi.

Riêng trong giai đoạn 2016-2020, tổng nguồn vốn ngân sách địa phương đầu tư cơ sở hạ tầng các xã, thôn ĐBKK là gần 200 tỷ đồng. Đến nay, 100% xã có đường ô tô được cứng hoá đến trung tâm xã; đường giao thông đến các thôn cơ bản đã được cứng hóa theo tiêu chí nông thôn mới; 7/7 xã có trạm y tế đạt chuẩn theo bộ tiêu chí quốc gia về y tế; 100% hộ dân được sử dụng điện lưới quốc gia. Cùng với đó, để người dân ổn định cuộc sống, tự tin vươn lên thoát nghèo, từ các nguồn quỹ vì người nghèo, đề án hỗ trợ nhà cho người có công và nguồn xã hội hóa, huyện đã hỗ trợ nhà ở cho hàng trăm hộ nghèo. Chỉ tính riêng 2 năm 2019, 2020, toàn huyện có thêm 348 hộ nghèo được hỗ trợ sửa chữa, xây nhà mới.

Một trong những hợp phần đầu tư mang lại hiệu quả cho đời sống hộ nghèo trên địa bàn huyện Ba Chẽ là các dự án hỗ trợ phát triển sản xuất trên cơ sở lồng ghép chương trình xây dựng nông thôn mới, chương trình 135, Đề án 196. Trong giai đoạn 2016-2020, tổng nguồn vốn ngân sách địa phương đã đầu tư hỗ trợ các hộ nghèo, hộ ĐBKK vay để phát triển sản xuất là hơn 20 tỷ đồng. Huyện cũng duy trì, phát triển các mô hình giảm nghèo, riêng năm 2020, đã triển khai mô hình nuôi bò sinh sản tới 25 hộ nghèo, với kinh phí 275 triệu đồng.

Để tạo được sinh kế làm ăn lâu dài, giúp bà con thoát nghèo bền vững, huyện chú trọng vào công tác đào tạo nghề và giải quyết việc làm cho người lao động. Năm 2020, trên cơ sở quy chế phối hợp, huyện và Trường Cao đẳng Than - Khoáng sản Việt Nam tổ chức 10 ngày hội tư vấn việc làm cho 586 người lao động và học sinh khối lớp 12 tại 7 xã và Trường THPT huyện Ba Chẽ; phát hơn 200 bộ hồ sơ xin học tập, làm việc. Phối hợp Trung tâm Dịch vụ việc làm tổ chức Ngày hội việc làm và xuất khẩu lao động, với sự tham gia của gần 200 lao động. Đến hết năm 2020, huyện có 600 lao động được tạo việc làm mới.

Những căn nhà khang trang trên các xã, thôn vùng cao Ba Chẽ đang được hối hả xây dựng và hoàn thiện.

Căn cứ vào đặc điểm tình hình và kế hoạch của địa phương, các chính sách an sinh xã hội như: Y tế, giáo dục, vay vốn, trợ cấp xã hội... được ưu tiên hỗ trợ cho hộ nghèo để giúp nâng cao thu nhập và tăng cường các khả năng tiếp cận những dịch vụ xã hội. Các tổ chức hội, đoàn thể trên địa bàn thường xuyên tổ chức các mô hình, hoạt động giúp đỡ hộ nghèo, như: Hội Nông dân, Phụ nữ, Thanh niên phối hợp với ngành chức năng hướng dẫn người dân áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi nhằm đem lại hiệu quả kinh tế cao; giới thiệu, hướng dẫn hộ nghèo, cận nghèo tiếp cận các nguồn vốn vay ưu đãi từ Ngân hàng CSXH huyện để phát triển kinh tế...

Xác định rõ, quyết tâm vươn lên thoát nghèo của người dân là yếu tố quyết định, cùng với sự hỗ trợ, giúp sức của cộng đồng, hằng năm, cấp ủy, chính quyền các cấp vừa tranh thủ mọi nguồn lực để triển khai thực hiện chương trình, mục tiêu giảm nghèo, vừa tuyên truyền, động viên người dân tích cực phát huy nội lực trong thực hiện công tác giảm nghèo và phát triển KT-XH. Nhờ đó, phong trào tự lực vươn lên thoát nghèo trên địa bàn huyện đã thể hiện rõ nét. Từ năm 2018 đến nay, đã có khoảng 160 hộ viết đơn xin tự nguyện thoát nghèo, đồng thuận cùng với chính quyền tích cực thực hiện giảm nghèo. 

Bằng nhiều giải pháp giảm nghèo đồng bộ, sau 5 năm thực hiện Chương trình giảm nghèo bền vững, từ hơn 1.700 hộ nghèo (chiếm 34,69%), Ba Chẽ giờ chỉ còn 47 hộ nghèo (chiếm 0,85%). Riêng năm 2020, huyện đã giảm 68 hộ nghèo, đạt 103,03% so với kế hoạch, giảm 1,28% so với năm 2019. Đời sống nhân dân đã có nhiều chuyển biến tích cực. Thu nhập bình quân đầu người ở những xã khó khăn tăng từ 17,2 triệu đồng (năm 2015) lên gần 40 triệu đồng (năm 2019). Hết năm 2019, Ba Chẽ không còn thôn, xã ĐBKK; đến nay huyện hoàn thành mục tiêu đưa xã Lương Mông đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, đưa 6 xã đạt chuẩn nông thôn mới.

Diện mạo xã Đạp Thanh (huyện Ba Chẽ) thay đổi từng ngày.

Được biết, các hộ nghèo của huyện Ba Chẽ hiện nay cơ bản thuộc diện hộ già cả, neo đơn, hộ có trẻ em tàn tật, mồ côi. Qua đó, có thể thấy, mục tiêu giảm hộ nghèo, tăng hộ khá của huyện đã góp phần làm thay đổi cuộc sống của từng hộ dân; khơi dậy và phát huy được nội lực của chính các hộ nghèo. Thành quả giảm nghèo đó đã góp phần không nhỏ để huyện Ba Chẽ đạt được mục tiêu đến hết năm 2021 giảm tỷ lệ hộ nghèo xuống còn 0,48%.

Thu Chung