Nâng niu những giá trị văn hoá truyền thống

Gia đình là môi trường đầu tiên có ảnh hưởng rất quan trọng đến sự hình thành và phát triển tính cách của mỗi cá nhân và cũng chính trong gia đình, mỗi cá nhân sẽ học được cách cư xử với người xung quanh và xã hội.

Chúng ta biết rằng, gia đình là tổ ấm của mỗi người, là tế bào của xã hội, là môi trường quan trọng để hình thành, nuôi dưỡng và giáo dục nhân cách con người. Gia đình cũng là nơi bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, chống lại các tệ nạn xã hội, xây dựng nguồn nhân lực phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Ảnh minh hoạ. Nguồn: cand.com.vn

Trong lịch sử và văn học dân gian của Việt Nam từ xưa tới nay có vô vàn những câu chuyện cảm động về ứng xử văn hoá trong gia đình, giữa cha mẹ và con cái, giữa anh với em, vợ với chồng… Mỗi người chúng ta hẳn đều từng nghe những câu ca dao, tục ngữ được cha ông truyền lại mang tính răn dạy, giáo dục sâu sắc, từ những việc tưởng nhỏ là hành vi, câu nói như: “Kính lão đắc thọ”, “Kính trên, nhường dưới”, “Thuận vợ, thuận chồng tát bể Đông cũng cạn”, “Lời nói chẳng mất tiền mua/ Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau”, “Chồng nóng thì vợ bớt lời/ Cơm sôi nhỏ lửa cả đời không khê”…

Trong sinh hoạt, nhất là ẩm thực, mỗi người sẽ biểu hiện rõ nhất nét văn hoá ứng xử mà người đó được giáo dục từ gia đình như thế nào từ tư thế ngồi, mời chào đến cách gắp thức ăn, chấm, chan canh, xới cơm, đặt đũa… Những hành vi ứng xử như: Vừa ăn vừa nói chuyện, cười to để thức ăn văng ra, ngồi thiếu ý tứ, ăn mặc không phù hợp, chấm mút đũa… thường bị đánh giá là vô duyên, thiếu văn hoá. Những “nết ăn, nết ở” này của mỗi người ở nhà thế nào, ra xã hội sẽ thế nên rất dễ để mọi người nhận biết, đánh giá.

Để gia đình tồn tại, phát triển bền vững, văn hóa trong gia đình đóng vai trò quan trọng. Gia phong, nếp nhà, truyền thống gia đình có ảnh hưởng trực tiếp đến hành vi, lối sống, đạo đức của mỗi con người là thành viên, từ đó giúp họ trở thành công dân tốt của đất nước.

Văn hoá ứng xử trong gia đình, tựu chung lại chỉ xoay quanh những hành vi, ứng xử, lời nói, thái độ, hành động… của mỗi thành viên gia đình. Đôi khi, những hành vi, thái độ, lời nói ấy tưởng là rất nhỏ nhưng có tác động rất lớn đến bầu không khí, sự hoà thuận, đoàn kết trong mỗi gia đình. Một gia đình chỉ thực sự là “mái ấm” khi mà các mối quan hệ vợ với chồng, cha mẹ với con cái, anh với em, cháu với ông bà được các thành viên nâng niu trân trọng và không ngừng bồi đắp bằng tình yêu thương, gắn kết.
Trong xã hội hiện nay, mặc dù chịu rất nhiều tác động từ cuộc sống mới ngày một đổi thay nhưng đáng mừng là rất nhiều gia đình đang kế thừa và phát huy được những giá trị tốt đẹp của gia đình truyền thống, tiếp tục bổ sung các giá trị mới tốt đẹp của gia đình đương đại. Có không ít gia đình vẫn giữ được nét xưa “tứ đại đồng đường” cả 4 thế hệ ông bà, cha mẹ, con cháu cùng chung một mái ấm gia đình nhưng vẫn giữ được những ứng xử văn hoá kính trên, nhường dưới.

Tại Quảng Ninh, những năm qua, nhiều lễ hội làng, hội đình được duy trì, khôi phục mà ở đó, vai trò của giá trị văn hoá của một gia đình gián tiếp được tôn vinh. Lễ hội Tiên Công (TX Quảng Yên) tôn vinh các tiên công, mừng thọ cha mẹ. Lễ hội đình Trà Cổ (Móng Cái), những người được làng chọn là cai đám, nuôi và rước “Ông Voi” lên đình và lễ hội đình Quan Lạn (Vân Đồn), những người được chọn là tướng của giáp “Đông Nam văn” và tướng của giáp “Đoài Bắc võ” đều phải là người có gia đình hoà thuận, hạnh phúc, bản thân người đó sống gương mẫu, hiếu thảo, được làng xã ghi nhận.

Gia đình – như trên đã nói, là khởi đầu của mỗi người trước khi bước chân ra hoà nhập với xã hội. Môi trường và mọi ứng xử văn hoá trong gia đình tác động và ảnh hưởng sâu sắc đến quá trình hình thành nhân cách, đạo đức của mỗi con người. Mỗi gia đình tốt là đã góp phần vào xây dựng một xã hội tốt. Mỗi người hãy trân trọng và nâng niu những giá trị văn hoá truyền thống, ứng xử văn hoá bắt đầu từ chính gia đình của mình.

Đại Dương