Phát hiện nơi được cho là dấu tích nếp nhà của doanh nhân Bạch Thái Bưởi

Khu vực hồ Yên Trung (thuộc phường Phương Đông, TP Uông Bí) được khẳng định là một trong những địa danh gắn với hoạt động khai thác mỏ của doanh nhân Bạch Thái Bưởi. Tại đây có khai trường khai thác than thuộc mỏ than Bí Chợ cùng các công trình phụ trợ để sản xuất cũng như công trình nhà ở để vị doanh nhân này nghỉ ngơi mỗi lần về điều hành sản xuất.

Trải qua thời gian, các công trình này giờ đây đều đã bị san phẳng, vùi lấp trong lòng đất. Mới đây, qua thông tin của các nhân chứng và khảo sát thực địa, các đơn vị chức năng TP Uông Bí đã phát hiện nền móng ngôi nhà được cho là chỗ ở khi xưa của cụ Bạch Thái Bưởi.

Nền móng ngôi nhà được cho là của doanh nhân Bạch Thái Bưởi nằm tại cánh rừng thông thuộc tiểu khu 41A, khoảnh 4, lô C, khu Cửa Ngăn, phường Phương Đông, TP Uông Bí.

Vị trí nền móng ngôi nhà nằm tại cánh rừng thông tiểu khu 41A, khoảnh 4, lô C, khu Cửa Ngăn, phường Phương Đông, TP Uông Bí. Tại đó ngoài móng nhà 5 gian (theo kiến trúc 2 gian thò, 3 gian thụt) còn có giếng nước và nhiều hiện vật là mảnh vỡ vật liệu xây dựng. Hiện TP Uông Bí đã khoanh vùng bảo vệ vị trí nền móng nhà này nhằm phục vụ cho công tác thu thập, nghiên cứu và phân tích hiện vật sau này. 

Theo lời kể của những người già tại khu vực hồ Yên Trung, bao gồm cả những người được xác định từng làm phu mỏ tại mỏ than Bí Chợ và bà Bạch Quế Hương (chắt nội của cụ Bạch Thái Bưởi), tại phường Phương Đông, cụ Bạch Thái Bưởi xây dựng nhiều nhà để ở và điều hành sản xuất. Trong đó có ít nhất 2 công trình nhà ở được nhắc đến là nhà tại khu vực cảng Bạch Thái Bưởi (hiện nằm trong ranh giới của Công ty Công nghiệp hóa chất mỏ Bạch Thái Bưởi) và nhà tại khu Cửa Ngăn. Tuy nhiên lâu nay các nhà đều không còn dấu vết, tại Uông Bí cũng không còn lưu giữ di vật giá trị nào của cụ Bạch Thái Bưởi.

Khu vực giếng nước cách móng nhà chưa đến 5m.

Bởi vậy việc phát hiện nếp nhà tại cánh rừng thông tiểu khu 41A, khoảnh 4, lô C, khu Cửa Ngăn, phường Phương Đông, được cho là của cụ Bạch Thái Bưởi là manh mối quý, nếu chứng minh được tính xác thực sẽ tháo gỡ nhiều nút thắt trong thân thế sự nghiệp và bước đường hoạt động cụ thể của cụ tại Uông Bí. Qua đó sẽ là bước tiến mới trong công tác quy hoạch, xây dựng khu tưởng niệm Bạch Thái Bưởi tại khu vực hồ Yên Trung mà Uông Bí mong muốn triển khai từ năm 2016, đến nay chưa thực hiện được.

Tuy nhiên ở khía cạnh khác, việc khẳng định đây là có phải nếp nhà của cụ Bạch Thái Bưởi từng ở hay không thì cần phải cẩn trọng, cần có những thông tin, hiện vật có giá trị và được chứng minh cặn kẽ, đủ tính thuyết phục. Thực tế vị trí nền móng nhà vừa được phát hiện vẫn nằm lẫn trong cây rừng, hiện vật lộn xộn, có cả những hiện vật mang kiểu dáng, màu sắc khá mới. 

Doanh nhân Bạch Thái Bưởi hoạt động trong các lĩnh vực vận tải biển, đóng tàu, in ấn xuất bản, khai thác mỏ và bất động sản. Ông thành công trong kinh doanh nhờ sự tài trí, mạnh bạo và đặc biệt là tư tưởng “người Việt dùng hàng Việt” và nỗ lực chấn hưng thương trường, cổ động thực nghiệp. Thời điểm đầu thế kỷ XX, Bạch Thái Bưởi là một trong 4 doanh nhân nổi tiếng và giàu có nhất Việt Nam. Riêng trong lĩnh vực khai thác mỏ tại Quảng Ninh, ông có một số mỏ, trong đó trọng yếu là mỏ than Bí Chợ tại Uông Bí. Tổng sản lượng khai thác các mỏ than của ông theo tài liệu nghiên cứu ghi lại năm cao nhất đạt đến 9.500 tấn; xuất bán cho thị trường trong nước, Pháp và Nhật. Hồ Yên Trung là nơi lưu giữ mộ phần mẹ của cụ Bạch Thái Bưởi và cũng là nơi ông lựa chọn để được mai táng lúc qua đời.

Với những dấu ấn của doanh nhân Bạch Thái Bưởi tại vùng đất này, chính quyền TP Uông Bí rất mong muốn xây dựng khu tưởng niệm Bạch Thái Bưởi quy mô hơn. Theo quy hoạch khu tưởng niệm có diện tích 60.000m2, trong đó nhà tưởng niệm là công trình chính, diện tích khoảng 100m2 cộng với các công trình đón tiếp, công trình phụ trợ, khuôn viên, sân bãi, cây xanh và vùng bảo vệ cảnh quan.

Tuy nhiên vì nhiều lý do, trong đó có việc xác định vị trí xây dựng nên đến giờ chưa triển khai được. Hiện nay tại Uông Bí có một ngôi đền thờ Bạch Thái Bưởi, tuy nhiên quy mô rất nhỏ và nằm trong khuôn viên Công ty Công nghiệp hóa chất mỏ Bạch Thái Bưởi, người dân thường không được vào để tham quan.

Việt Hoa

[links()]