Nâng cao nhận thức, đẩy lùi lạm dụng thuốc kháng sinh

Kháng sinh ngày nay đã trở thành một loại thuốc được sử dụng rộng rãi. Tuy nhiên, việc lạm dụng kháng sinh gây ra hiện tượng kháng thuốc đang khiến ngành Y tế đặc biệt lo ngại.

Bệnh nhân điều trị tại Khoa Hồi sức tích cực, Chống độc - Thận nhân tạo, Bệnh viện Đa khoa tỉnh.

Theo các chuyên gia y tế, nhiều người dân hiện đang có thói quen tự mua thuốc mà không cần đến đơn thuốc do bác sĩ chỉ định, dẫn đến sự gia tăng tình trạng kháng kháng sinh. Trao đổi với chúng tôi về thực trạng kháng thuốc hiện nay, bác sĩ CKI Nguyễn Tiến Thắng, Khoa Hồi sức tích cực, Chống độc - Thận nhân tạo, Bệnh viện Đa khoa tỉnh, cho biết: Trung bình mỗi ngày, Khoa tiếp nhận điều trị gần 100 lượt bệnh nhân đều trong tình trạng bệnh rất nặng, nên tỷ lệ nhiễm khuẩn bệnh viện ở mức cao. Do đó, bệnh nhân phải kéo dài thời gian nằm viện, tăng thời gian sử dụng kháng sinh, làm tăng tình trạng kháng kháng sinh và tăng chi phí điều trị. Chưa kể nhiều khuẩn kháng thuốc còn khiến nguy cơ tử vong tăng cao, nhất là với nhiễm trùng huyết, sốc nhiễm khuẩn.

Bác sĩ CKI Phạm Thị Linh, Trưởng Khoa Lao phổi - Lao kháng thuốc, Bệnh viện Lao và Phổi Quảng Ninh, cho biết: Hằng tháng, chúng tôi tiếp nhận điều trị từ 2-3 bệnh nhân lao đa kháng thuốc. Mặc dù số lượng bệnh nhân không tăng cao, nhưng đây là bệnh gây nguy hiểm lớn đối với sức khỏe cộng đồng. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng lao kháng thuốc như nhiễm vi khuẩn lao kháng thuốc hay do cơ thể người bệnh không dung nạp tốt thuốc điều trị lao, tạo cơ hội cho vi khuẩn lao trở thành kháng thuốc, tuy nhiên phần lớn là do người bệnh không tuân thủ điều trị đúng, gây ra tính kháng thuốc của vi khuẩn lao thông thường. Bên cạnh đó, còn có thể do phát hiện, chẩn đoán và điều trị bệnh lao muộn, sử dụng phác đồ điều trị bệnh lao không đúng, cung cấp không đầy đủ thuốc, thuốc không đảm bảo chất lượng hoặc tự ý điều chỉnh phác đồ và bổ sung thêm thuốc.

Khi mắc lao kháng đa thuốc, người bệnh phải điều trị từ 5 đến 7 loại thuốc và thời gian kéo dài từ 9-24 tháng. Nếu điều trị không nghiêm túc thì sẽ mắc bệnh lao siêu kháng thuốc và lao mãn tính với tỷ lệ tử vong rất cao.

Điều trị cho bệnh nhân lao kháng thuốc tại Bệnh viện Lao và Phổi Quảng Ninh.

Tình trạng lạm dụng thuốc kháng sinh không phải là vấn đề mới, nhưng hiện nay đã trở nên nguy hiểm, cấp bách, đòi hỏi phải sớm được ngăn chặn, đẩy lùi. Ngành Y tế Quảng Ninh đã xây dựng và triển khai nhiều kế hoạch về phòng chống kháng thuốc, như: Tăng cường tuyên truyền nâng cao nhận thức của cộng đồng và cán bộ y tế về kháng thuốc; xây dựng tài liệu hướng dẫn chẩn đoán và điều trị, hướng dẫn sử dụng kháng sinh; thường xuyên tổ chức hội thảo, tập huấn, đào tạo liên tục cho cán bộ y tế để nâng cao trình độ, kỹ năng về thực hành kê đơn thuốc tốt, thực hành dược lâm sàng, đẩy mạnh hoạt động của hội đồng thuốc và điều trị... Tại các cơ sở y tế đều triển khai các hoạt động tăng cường quản lý và sử dụng kháng sinh tại đơn vị; tăng cường kiểm soát nhiễm khuẩn; xây dựng hướng dẫn kiểm soát lây nhiễm của vi khuẩn đa kháng. Đồng thời, nâng cao năng lực xét nghiệm vi sinh trong các bệnh viện nhằm theo dõi, cung cấp bằng chứng cho việc chỉ định, sử dụng kháng sinh hợp lý tại bệnh viện.

Trên thực tế, người dân vẫn có thể mua được bất kỳ loại kháng sinh nào tại các hiệu thuốc mà không cần đơn thuốc do bác sĩ kê, kể cả kháng sinh thế hệ mới. Để khắc phục tình trạng này, ngành Y tế Quảng Ninh cũng triển khai hiệu quả ứng dụng CNTT với phần mềm quản lý nhà thuốc, kết nối liên thông với Cơ sở dữ liệu dược quốc gia. Quảng Ninh hiện có 718 cơ sở kinh doanh thuốc; trong đó có 12 công ty dược, 306 nhà thuốc, 400 quầy thuốc. Trong năm 2018, 100% nhà thuốc tại Quảng Ninh đã áp dụng phần mềm quản lý nhà thuốc, kết nối liên thông với Cơ sở dữ liệu dược quốc gia. Theo kế hoạch đến ngày 15/11/2019, Quảng Ninh sẽ kết nối 100% các quầy thuốc. Theo đó, việc ứng dụng CNTT kết nối các cơ sở cung ứng thuốc nhằm tăng cường kiểm soát kê đơn thuốc và bán thuốc kê đơn góp phần khắc phục tình trạng sử dụng kháng sinh không hợp lý, lạm dụng kháng sinh như hiện nay.

Nhà thuốc số 1, Công ty TNHH Dược phẩm Hạ Long, áp dụng phần mềm quản lý nhà thuốc, kết nối liên thông với Cơ sở dữ liệu dược quốc gia.

Để ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng kháng kháng sinh đòi hỏi phải có sự chung tay của toàn xã hội. Trong đó, vấn đề có ý nghĩa quan trọng hàng đầu là bản thân mỗi người bệnh cần nâng cao nhận thức, chỉ sử dụng thuốc kháng sinh khi có chỉ định, cũng như đơn thuốc của bác sĩ.

Nguyễn Hoa

[links()]