"Trầm cảm ở phụ nữ sau sinh cần được phát hiện và điều trị sớm"

Hiện nay, không ít phụ nữ mắc chứng trầm cảm sau sinh. Phóng viên Trung tâm Truyền thông tỉnh đã phỏng vấn thạc sĩ, bác sĩ Vũ Minh Hạnh, Phó Giám đốc Bệnh viện Bảo vệ sức khỏe tâm thần Quảng Ninh, giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về căn bệnh này.

- Hiện nay, không ít phụ nữ mắc chứng trầm cảm sau sinh. Vậy cách nào để nhận biết các biểu hiện của trầm cảm sau sinh, thưa bác sĩ?

+ Trong giai đoạn sau sinh có đến 85% số phụ nữ có rối loạn khí sắc. Đối với hầu hết phụ nữ, những triệu chứng này thoáng qua và tương đối nhẹ, tuy nhiên có một số phụ nữ bị rối loạn khí sắc dai dẳng. Theo một thống kê công bố gần đây, tỷ lệ phụ nữ sau sinh bị trầm cảm chiếm khoảng 15% trong 3 tháng đầu và 15-25% trong 12 tháng sau sinh. Trầm cảm sau sinh có nguy cơ cho cả mẹ và con, ảnh hưởng lâu dài đến sự phát triển về trí tuệ, cảm xúc, hành vi và thể chất của đứa trẻ.

Các triệu chứng trầm cảm sau sinh gồm: Bệnh nhân cảm thấy buồn bã, khóc lóc; mất hứng thú; mệt mỏi, mất sinh lực, thay đổi cảm giác ngon miệng và mất ngủ, dễ thức giấc; thường ngồi hoặc nằm một chỗ; cảm giác tủi thân, tuyệt vọng; không quan tâm gắn bó với con mình. Nhiều trường hợp cảm thấy lo lắng về sức khỏe, cảm giác bị bệnh, cho rằng mình không có khả năng chăm sóc cho bản thân và con mình. Đôi khi họ lại cảm thấy bị chồng, gia đình, bạn bè bỏ rơi. Nhiều trường hợp không muốn tắm rửa, chải chuốt; thiếu tự tin khi ra khỏi nhà; họ thậm chí khó có thể gặp gỡ những người bạn thân, từ chối trả lời điện thoại hay thư từ; cảm giác bồn chồn bứt rứt, đứng ngồi không yên, dễ bực tức, hay cáu giận, hoảng sợ. Trường hợp nặng có những biểu hiện loạn thần, như hoang tưởng bị tội, ảo thanh xui khiến, có hành vi nguy hại đến bản thân và đứa trẻ…

- Nguyên nhân nào dẫn tới bệnh trầm cảm sau sinh, thưa bác sĩ?

+ Nguyên nhân gây trầm cảm sau sinh là do thay đổi về nội tiết, do giảm đột ngột estrogen, progestrogen và hormon tuyến giáp; thay đổi về thể tích máu, huyết áp, hệ miễn dịch và chuyển hóa dẫn đến tình trạng mệt mỏi và dễ thay đổi cảm xúc; mâu thuẫn gia đình, vấn đề tài chính, thiếu sự giúp đỡ của người thân; khó khăn trong chăm sóc trẻ. Nhiều bà mẹ cảm thấy căng thẳng, mất ngủ, lo lắng về khả năng chăm sóc con, từ đó cảm thấy mất hứng thú sống và mất kiểm soát cuộc sống bản thân. Những phụ nữ bị trầm cảm trong quá trình mang thai, tiền sử bản thân hoặc gia đình có người bị trầm cảm hoặc một rối loạn tâm thần khác, sẽ có nhiều khả năng bị trầm cảm sau sinh hơn so với những người không bị trầm cảm trong quá trình mang thai.

- Xin bác sĩ cho biết các biện pháp để điều trị và phòng chống căn bệnh trầm cảm sau sinh?

+ Trầm cảm ở phụ nữ sau sinh có thể điều trị hiệu quả, quan trọng là phát hiện và điều trị sớm. Các biện pháp như liệu pháp hành vi nhận thức hay liệu pháp giao tiếp, luyện tập thư giãn, tập hít thở sâu, tập yoga sẽ giúp ích trong trị liệu. Nếu liệu pháp tâm lý không hiệu quả, cần cân nhắc dùng thuốc chống trầm cảm Sertralin, có thể kết hợp với thuốc an thần nếu có triệu chứng loạn thần kèm theo. Sự hỗ trợ, quan tâm của người thân rất quan trọng khi phụ nữ bị trầm cảm sau sinh. Sản phụ bị trầm cảm cần nghỉ ngơi nhiều, tránh thức khuya, bởi vì mệt mỏi sẽ làm cho bệnh trầm trọng hơn…

Để phòng chống bệnh trầm cảm sau sinh, cần tầm soát các trường hợp trầm cảm trong thời kỳ mang thai và các trường hợp có tiền sử liên quan đến trầm cảm trước đó. Một trong những phương pháp chẩn đoán người mẹ có nguy cơ bị trầm cảm sau sinh là thang điểm Edinburgh với 10 câu hỏi, nếu số điểm trên 13, người mẹ có nguy cơ bị trầm cảm sau sinh. Khi phát hiện người mẹ sau sinh có dấu hiệu bất thường về tâm lý, gia đình cần cân nhắc việc đưa họ tới khám bác sĩ chuyên khoa. Việc điều trị càng sớm sẽ càng đạt được hiệu quả cao. Bên cạnh đó, cần tăng cường giáo dục sức khỏe và chăm sóc sức khỏe sinh sản cho bà mẹ trước và sau khi sinh. Người phụ nữ cũng cần học cách thư giãn và nghỉ ngơi, tránh căng thẳng, mệt mỏi trước và sau sinh. Về phía gia đình, không chỉ chồng, mà những người thân xung quanh cần động viên, gần gũi và chia sẻ với người phụ nữ về quá trình sinh nở cũng như chăm sóc em bé…

- Xin cảm ơn bác sĩ!

Trúc Linh (Thực hiện)