Lời giải cho bài toán "ly nông không ly hương"

Với mục tiêu, định hướng đến năm 2020 trở thành tỉnh có cơ cấu kinh tế dịch vụ, công nghiệp, trung tâm du lịch chất lượng cao của khu vực, một trong những đầu tàu kinh tế của miền Bắc và cả nước, Quảng Ninh đã, đang tiến hành chuyển dịch cơ cấu kinh tế sang phát triển công nghiệp, dịch vụ. Trong xu thế đó, phần lớn lao động nông nghiệp tuổi trung niên, phụ nữ khó có cơ hội việc làm trong các khu công nghiệp (KCN); nhiều lao động nông nghiệp phải tìm cách chuyển đổi sang lĩnh vực phi nông nghiệp. Vì vậy, vấn đề đào tạo nghề cho lao động nông thôn luôn được tỉnh quan tâm đẩy mạnh.

Quyết bám trụ làng quê

Chúng tôi đến thăm xưởng chế biến chả cá của gia đình chị Nguyễn Thị Nga, thôn 4, xã Hiệp Hòa, TX Quảng Yên, khi công nhân đang tất bật xay cá và cấp đông, để chuẩn bị cho buổi sáng hôm sau tiến hành rán chả. Xưởng không quá lớn nhưng có đến 6-7 người làm việc, đa phần là thanh niên. Chị Nguyễn Thị Nga chia sẻ rất chân thành với chúng tôi về quá trình bươn chải, tha hương của mình, để rồi cuối cùng đi học nghề làm chả, trở về phát triển kinh tế, làm giàu cho quê hương.

Chị Nguyễn Thị Nga, chủ cơ sở chế biến chả cá tại xã Hiệp Hòa, TX Quảng Yên, đang lật chả để hong khô trước khi đóng gói.

Vốn sinh ra, lớn lên ở nông thôn, chứng kiến và tự mình trải nghiệm cuộc sống gắn với ruộng đồng, “một sào hai ruộng”, đầu tắt mặt tối mà vẫn chẳng dư dả được đồng nào, đã từng có lúc chị Nga bỏ ruộng, mở xưởng làm bún, làm đậu, rồi buôn lợn, gà. Nhưng cuộc sống vốn khó khăn, nhà 5-7 miệng ăn chẳng thấm là bao. Thế rồi chị quyết tâm “Nam tiến”. May mắn đến với chị khi nhận được số tiền đền bù hơn chục tỷ đồng từ ngôi nhà mua ở huyện Hóc Môn, TP Hồ Chí Minh. Không lựa chọn ở lại, chị cùng chồng nuôi chí trở về quê hương, dùng số tiền đó làm vốn để kinh doanh ngay trên chính mảnh đất mình sinh ra và lớn lên. Nghề nghiệp không có, chị Nga đăng ký tham gia lớp đào tạo nghề do TX Quảng Yên tổ chức, đồng thời đi làm thuê tại một cơ sở chế biến chả mực nổi tiếng ở TP Hạ Long để học cách làm chả cá, chả mực. Với cách học cầm tay chỉ việc, học và hành trực tiếp, chị Nga nhanh chóng tiếp cận, thành thục kỹ thuật chế biến chả cá pha mực, tự tin về đầu tư xưởng chế biến ngay tại nhà.

“Cho đến nay, sau 4-5 năm kể từ lúc bắt đầu chân ướt chân ráo bước vào nghề, chả cá pha mực đã trở thành niềm đam mê, nỗi trăn trở hằng ngày của tôi, là nơi cả vợ chồng, con cái cùng nhau làm. Nhờ đó tôi cũng nhẹ đi nỗi lo con mình sẽ thất nghiệp mà dễ sa ngã vào các tệ nạn xã hội”, chị Nga chia sẻ. Xưởng chế biến chả cá pha mực của gia đình chị Nga đã tạo việc làm thường xuyên cho 4 lao động địa phương, với mức thu nhập 170-200.000 đồng/ngày công. Mỗi ngày, xưởng chế biến được 50-70kg chả thành phẩm, trừ các loại chi phí, thu về 15-18 triệu đồng/tháng tiền lãi. Ở vùng đất mà người dân quen với nghề chài lưới nhưng lại không mấy người làm ra sản phẩm từ cá thì nghề mà chị Nguyễn Thị Nga đang theo đuổi kinh doanh đã cho thấy bước đầu những thành công.

Mô hình dạy nghề đan lưới và bao tiêu sản phẩm lưới đan tại phường Quảng Yên, TX Quảng Yên.

Đây chỉ là một trong hàng chục ngàn lao động nông thôn được đào tạo nghề thời gian qua, để rồi phát triển hiệu quả, làm giàu cho chính bản thân, quê hương. Nhiều học viên sau khi tham gia các lớp đào tạo nghề phi nông nghiệp đã thành lập các tổ đội xây dựng, mỗi tổ có khoảng 15-20 lao động, thu nhập bình quân từ 4-6 triệu đồng/người/tháng. Nhiều học viên sau khi tốt nghiệp các lớp nấu ăn đã tự mở quán ăn, thành lập các tổ nấu ăn dịch vụ, đáp ứng nhân lực cho các quán ăn, nhà hàng, khách sạn trên địa bàn, với mức lương từ 5-10 triệu đồng/tháng.

Hiệu quả và mục tiêu trong những năm tới

Đào tạo nghề cho lao động nông thôn, nâng cao tay nghề cho người lao động được xác định là một trong những nhiệm vụ quan trọng để xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao, một trong ba khâu đột phá của tỉnh.

Từ năm 2010 đến nay, tổng số lao động nông thôn được tuyển sinh và tổ chức đào tạo trong toàn tỉnh là gần 31.000 người, với 40 cơ sở tham gia hoạt động giáo dục nghề nghiệp. Trong đó, chỉ tính riêng 6 tháng đầu năm 2019, toàn tỉnh đã hỗ trợ đào tạo cho 969 lao động, dự kiến đến hết năm 2019, con số này sẽ là 2.500 lao động. 

Với cách làm bài bản, đúng người, đúng việc, chú trọng thực hành, thực tế, đào tạo nghề cho lao động nông thôn đã cho thấy hiệu quả sau 10 năm triển khai. Theo bà Lê Thị Ngọc Linh, Trưởng Phòng LĐ-TB&XH TX Quảng Yên: Trước khi tiến hành mở các lớp đào tạo, theo chỉ đạo của tỉnh, thị xã không chỉ chú trọng tuyên truyền, tư vấn việc làm, học nghề, mà việc điều tra, khảo sát, rà soát nhu cầu học nghề thực tế của từng học viên cũng như nhu cầu sử dụng lao động của doanh nghiệp và của xã hội cũng được thực hiện một cách hết sức nghiêm túc. Qua đó, tránh các trường hợp học cho có lệ, học không gắn liền với thực tiễn, lãng phí.

Không chỉ thế, chương trình học, đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý và cơ sở vật chất, thiết bị đào tạo nghề cũng được quan tâm đầu tư. Bên cạnh đó, để thuyết phục người dân tích cực tham gia các chương trình đào tạo nghề, các mô hình điểm được địa phương xây dựng, phát triển gắn với chuyển dịch cơ cấu kinh tế, từ đó tạo sự lan tỏa, nhân rộng các mô hình, đồng thời hỗ trợ tiêu thụ sản phẩm, xúc tiến thương mại bằng việc liên kết với các công ty nhận bao tiêu sản phẩm, hỗ trợ đưa sản phẩm tham gia các hội chợ, siêu thị...

Phòng LĐ-TB&XH huyện Tiên Yên tổ chức lớp đào tạo nghề nấu ăn cho lao động nông thôn xã Đông Ngũ (huyện Tiên Yên). Ảnh: Dương Hương

Xác định đây là một trong những nhiệm vụ trọng tâm để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cũng như tăng mức thu nhập cho người dân, tỉnh ưu tiên dành nguồn lực đầu tư cho các hoạt động hỗ trợ lao động nông thôn học nghề, với tổng kinh phí trên 149 tỷ đồng, trong đó, ngân sách trung ương trên 53 tỷ đồng, số còn lại được trích từ ngân sách địa phương. 

Việc chọn đúng đối tượng tham gia các lớp đào tạo nghề đã tạo nên một mắt xích quan trọng làm nên thành công của đề án đào tạo, bởi nó xuất phát từ nhu cầu thực tế của người lao động, phù hợp với  doanh nghiệp; hướng người nông dân đến sản xuất theo hướng hiện đại, công nghệ cao, tập trung.

Những con số biết nói mà Quảng Ninh đạt được trong công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn đã một lần nữa minh chứng cho cách làm đúng đắn, sự vào cuộc tích cực của cả hệ thống chính trị, đặc biệt là việc chọn lựa đào tạo theo diện “đặt hàng” với phương châm kết hợp nhuần nhuyễn giữa 4 bên: Người lao động - chính quyền - cơ sở đào tạo - doanh nghiệp, là lời giải cho bài toán làm thế nào để người lao động làm giàu ngay trên chính quê hương mình, phát huy thế mạnh bản thân và tận dụng những lợi thế sẵn có của địa phương.

Hằng Ngần

[links()]