Ba Chẽ: Khi vai trò người dân được phát huy

Trưng cầu dân ý, phát huy vai trò chủ động của người dân... là các yếu tố giúp xã Lương Mông quản lý, vận hành tốt các công trình nước sinh hoạt tự chảy, đảm bảo nguồn cung nước sinh hoạt an toàn như ước muốn bao năm của người dân xã Lương Mông.

Bà Vũ Thị Thu, thôn Đồng Chức chia sẻ với cán bộ xã sự yên tâm về nguồn cung và chất lượng nước từ công trình nước sinh hoạt tự chảy ở thôn Khe Lừa.

Để tới được công trình nước sinh hoạt tự chảy ở cuối thôn Khe Lừa, xã Lương Mông, chúng tôi phải mất gần 15 phút trèo đồi, lội suối. Trước đây thôn vùng cao này luôn gặp khó khăn về nước sinh hoạt. Đã vậy, nhiều người dân còn giữ thói quen canh tác lạc hậu, chăn thả gia súc trên đầu nguồn, làm rừng, phá rãy ảnh hưởng tới chất lượng nước đầu nguồn. Thiếu nước sạch, có khi bà con phải đi hàng km lên nguồn để mang từng can nước về dùng. Nhiều hộ đào giếng nhưng phải đào sâu hơn 15m, chi phí lớn mà nguồn nước cũng không ổn định. Nước sinh hoạt thiếu trầm trọng, nhất là vào mùa khô...

Tuy nhiên, nhờ sự vào cuộc tích cực của chính quyền và người dân, công trình nước được đầu tư từ năm 2009 của địa phương đã được nâng cấp, bổ sung thêm hệ thống lọc, đáp ứng đủ nguồn nước cho trên 286 hộ dân ở đây. 

Bà Vũ Thị Thu, thôn Đồng Chức, cho biết: Bây giờ người dân chúng tôi không phải băng rừng, vượt núi để đi lấy nước nữa rồi, nước sạch đã về tới tận nhà. Trước nguồn nước dùng sinh hoạt chính từ nguồn suối Khe Lừa này, nhưng hễ cứ đến mùa mưa thì nước đục, mùi tanh nồng, còn mùa khô lúc có, lúc không. Khi nhà nước đầu tư công trình này, nguồn nước được đảm bảo, gia đình tôi yên tâm sử dụng.

Chia sẻ với chúng tôi, ông Triệu Văn Tài, Phó Chủ tịch UBND xã Lương Mông, cho biết: Không chỉ có Khe Lừa, các công trình nước sinh hoạt tự chảy hợp vệ sinh Nhà nước đầu tư trên địa bàn xã được vận hành khai thác hiệu quả với vai trò quản lý của người dân và chính quyền. Trên thực tế, việc quản lý các công trình cũng chưa hẳn đã thuận lợi ngay từ đầu. Trước đây, do không rõ trách nhiệm, tình trạng “cha chung không ai khóc” khiến công trình không hiệu quả. Sau đó, xã phải đứng ra họp, phân công cụ thể từng thôn thành lập tổ quản lý...

Từ thực tế việc quản lý hiệu quả các công trình nước sinh hoạt tự chảy ở thôn Khe Lừa, xã Lương Mông đã rút kinh nghiệm và áp dụng mô hình với các công trình nước sinh hoạt tự chảy  khác. Một trong những ưu điểm lớn nhất của cách làm này ở xã Lương Mông chính là việc công khai, rõ ràng trong việc trưng cầu dân ý trong quản lý và thống nhất thu phí. Để tăng cường sự chủ động của người dân, hạn chế tính ỷ lại vào Nhà nước, xã đều công khai minh bạch, tổ chức họp bàn để người dân tự thống nhất. Trên cơ sở đó, xã đã đưa việc này ra kỳ họp HĐND và được đồng thuận rồi đưa xuống họp dân, lấy ý kiến để người dân thống nhất, quyết định phương án thu phí. Đây là cách phát huy được hiệu quả, về lâu dài, việc cấp nước sinh hoạt chuyển từ phục vụ sang hình thức tương tự như: Dịch vụ với giá hợp lý, đã thống nhất. Ban đầu phí là 1.000 đồng/số, rồi tăng lên 1.500 đồng/số (năm 2015) sau tăng lên 2.000 đồng/số (năm 2017 và vẫn duy trì đến nay). Toàn bộ tiền thu được công khai, minh bạch qua HĐND xã, thông báo tới người dân. Phí này dùng để trả cho bảo dưỡng hỏng hóc nhỏ, công tổ quản lý, kiểm tra đường nước, vận hành công trình...

Về quản lý, vai trò của UBND xã với các tổ quản lý các công trình có sự thống nhất cao trong chỉ đạo, chịu trách nhiệm xuyên suốt trong công tác quản lý, khai thác, xây dựng kế hoạch thực hiện. Các tổ, đội quản lý thôn chủ động vận hành, kiểm tra, sửa chữa hỏng hóc nhỏ... Cho tới nay, mô hình này được thực hiện hiệu quả ở công trình nước sinh hoạt tự chảy ở Khe Lừa và Đồng Cầu.

Người dân thôn Đồng Giảng B, xã Lương Mông, yên tâm dùng nguồn nước cấp từ công trình cấp nước sinh hoạt tự chảy của xã.

Các công trình nước sinh hoạt tự chảy ở xã đã cơ bản đáp ứng nhu cầu sử dụng của người dân, nâng tỷ lệ đáp ứng nước sinh hoạt cho người dân ở xã đạt trên 96%. Hiện nguồn nước rất ổn định, ít hỏng hóc, chất lượng đảm bảo bởi định kỳ 1 đến 2 năm/lần cán bộ Sở TN&MT xuống lấy mẫu rồi công bố chất lượng. Cách làm này đã cho thấy hiệu quả, đảm bảo nguồn cung, chất lượng nước, vừa hạn chế được sự ỷ lại vào hỗ trợ của Nhà nước, phát huy sự chủ động của người dân.

Tạ Quân