Giải quyết những bất cập trong chính sách tiền lương

Nhiều năm qua, Chính phủ đã có những điều chỉnh cần thiết với tiền lương tối thiểu trong doanh nghiệp để đáp ứng nhu cầu thiết yếu của người lao động. Tuy nhiên, bên cạnh những hiệu quả tích cực thì vẫn còn một số tồn tại, bất cập trong việc quy định về mức lương tối thiểu; sắp xếp thang bảng lương.

Công nhân làm ở bộ phận rót nến tại Công ty TNHH Nến nghệ thuật AIDI Việt Nam, KCN Cái Lân.

Theo Ban Quản lý khu kinh tế tỉnh, hiện nay lao động trong các doanh nghiệp FDI trên địa bàn tỉnh có mức lương trung bình đạt 5,7 triệu đồng/người/tháng, trong doanh nghiệp dân doanh đạt khoảng 4,5 triệu đồng/người/tháng. Mức thu nhập bình quân (gồm tiền lương, tiền thưởng và các khoản phúc lợi khác) của lao động làm việc tại doanh nghiệp dân doanh là 6,3 triệu đồng/người/tháng, doanh nghiệp vốn FDI có thu nhập bình quân 8 triệu đồng/người/tháng.

Tuy nhiên, mức tiền lương, thu nhập của đa số công nhân còn thấp so với nhu cầu cơ bản của cuộc sống, chưa đủ để trang trải các chi phí cần thiết cho sinh hoạt hàng ngày. Mức lương mà doanh nghiệp trả cho người lao động mới trên mức tối thiểu vùng, đáng chú ý, nhiều doanh nghiệp nhìn nhau để trả lương cho người lao động. Mức tăng tiền lương tối thiểu chưa đuổi kịp mức tăng giá cả tiêu dùng. Thực tế cho thấy, khi Nhà nước có kế hoạch điều chỉnh mức lương tối thiểu thì giá cả trong thị trường đã có chiều hướng thay đổi theo hướng tăng lên.

Bên cạnh đó, việc thay đổi chính sách tiền lương tối thiểu liên tục trong suốt 10 năm qua dù cần thiết và đã đáp ứng kịp thời xu thế phát triển của nền kinh tế nhưng lại khiến cho việc triển khai áp dụng không được hiệu quả. Doanh nghiệp sẽ bị ảnh hưởng trong chiến lược phát triển lâu dài, khi doanh nghiệp áp dụng mức lương tối thiểu ổn định thì chính sách tiền lương thay đổi nên doanh nghiệp cũng phải có sự thay đổi chiến lược phát triển của mình. Việc thay đổi nhiều dẫn đến gây khó khăn cho cả cơ quan nhà nước và các doanh nghiệp trong việc thực hiện các chính sách về lương.

Cùng với bất cập trong chính sách tiền lương, thì bất cập trong thực hiện thang bảng lương cũng khiến doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn. Theo ông Vương Bá Đỉnh, Phó Chủ tịch Công đoàn, Phó Giám đốc nhân sự Công ty CP Quốc tế Hoàng Gia, việc quy định độ giãn cách giữa các bậc liền kề thấp nhất là 5% gây ra nhiều khó khăn cho công ty. Bởi khi thỏa thuận mức lương, cùng một vị trí công việc phải áp dụng nhiều mức lương, khiến công ty phải xử lý kỹ thuật bằng cách xếp người lương cao vào bậc cao hơn dẫn đến phản ứng từ phía người lao động. Khó khăn tiếp theo là thỏa thuận thời hạn tăng lương, trong khi điều này phụ thuộc vào hai điều kiện quan trọng đó là khả năng chi trả của doanh nghiệp và sự biến động của thị trường lao động. Ngay cả khi công ty quyết định tăng lương cũng rất khó áp dụng thang bảng lương, do có sự chênh lớn về biên độ giữa các nhóm lương. Hiện công ty đang xây dựng thang bảng lương có độ giãn cách giữa các bậc là 7%; khi tăng lương, đối tượng lao động giản đơn đang hưởng lương 4,3 triệu đồng được tăng thêm chỉ 310.000 đồng, còn một số cán bộ cao cấp người nước ngoài đang hưởng lương trên 100 triệu đồng sẽ tăng thêm hàng chục triệu đồng. Trong khi, chỉ nhóm lương thấp là nhóm cần thiết phải tăng lương để đảm bảo mức sống tối thiểu của họ...

Công ty CP Quốc tế Hoàng Gia gặp nhiều khó khăn trong quá trình xây dựng và thực hiện thang bảng lương.

Từ những bất cập trên, ông Đỉnh đề nghị, Chính phủ cần quy định rõ các loại lương tối thiểu, gồm lương tối thiểu vùng, ngành cùng các yếu tố xác định và điều chỉnh mức lương tối thiểu vùng nhằm giúp người lao động thuộc nhóm lao động giản đơn đạt được thỏa thuận có mức lương đảm bảo nhu cầu sống tối thiểu của gia đình. Bên cạnh đó, cần bãi bỏ quy định về đăng ký bắt buộc đối với thang bảng lương và bãi bỏ quy định tối thiểu giãn cách giữa các bậc lương là 5%, trao cho doanh nghiệp quyền chủ động trong việc xây dựng thang bảng lương phù hợp với khả năng chi trả và nhu cầu sử dụng lao động của từng doanh nghiệp.

Để lương tối thiểu vừa đảm bảo tính pháp lý của nhà nước với người lao động đồng thời vẫn tăng khả năng cạnh tranh cho các doanh nghiệp, nhiều ý kiến cho rằng, thực hiện trả lương theo việc cần đảm bảo nguyên tắc phân phối theo lao động; việc quy định lương tối thiểu vùng cần phải có sự tham gia của những nhà nghiên cứu chính sách, chuyên gia. Một yêu cầu quan trọng cần đặt ra nữa là lương tối thiểu nói chung và lương tối thiểu vùng cần được thống nhất, hay nói cách khác không có sự khác biệt giữa lương tối thiểu áp dụng cho khu vực hành chính sự nghiệp và khu vực doanh nghiệp nhằm đảm bảo đời sống cho người lao động. Bởi chỉ khi chính sách tiền lương được đảm bảo hợp lý, đáp ứng nhu cầu sống của người lao động thì mới tạo lực đẩy giúp nâng cao hiệu suất làm việc. 

Thanh Hằng 

[links()]