Lao động du lịch: Đông nhưng chưa tinh

Cùng với việc mở rộng không gian du lịch và đầu tư cơ sở hạ tầng mạnh mẽ thời gian qua, du lịch Quảng Ninh đã có sự phát triển đột phá. Không chỉ làm thay đổi diện mạo các vùng, miền, du lịch còn tạo thêm nhiều việc làm cho các tầng lớp nhân dân. Cho đến nay, các hoạt động du lịch trên địa bàn tỉnh đã tạo việc làm cho 100.000 lao động trực tiếp và gián tiếp, góp phần quan trọng cải thiện cuộc sống người dân.

Các nghệ sĩ, diễn viên biểu diễn múa rối nước phục vụ du khách tại Khu du lịch làng quê Yên Đức (TX Đông Triều).

Theo thống kê, năm qua, TX Đông Triều thu hút hơn 1,2 triệu khách du lịch, tương ứng với đó, số lao động tham gia trong lĩnh vực du lịch trên địa bàn vào khoảng 1.000 người. Ông Nguyễn Thanh Tùng, Trưởng Phòng VH-TT thị xã, cho biết: Hàng năm, đội ngũ cán bộ làm công tác quản lý di tích, du lịch từ thị xã đến các xã, phường; đội ngũ cán bộ, nhân viên làm việc tại các điểm dịch vụ, du lịch đều được tham gia các lớp tập huấn về chuyên môn nghiệp vụ do tỉnh và thị xã tổ chức.

Cụ thể, trong 2 năm qua, thị xã đã tổ chức 1 lớp bồi dưỡng thuyết minh viên du lịch, 1 lớp bồi dưỡng nghiệp vụ quản lý cơ sở lưu trú cho tổng số 146 học viên; cử 3 cán bộ lãnh đạo quản lý tham gia các khóa đào tạo tại Trường Đại học Công nghệ Auckland (New Zealand); cử 99 lượt cán bộ, công chức, viên chức tham gia các lớp tập huấn về nghiệp vụ du lịch, di tích. Công tác đào tạo nghề từng bước gắn với tạo việc làm tại chỗ và chuyển dịch cơ cấu lao động từ nông nghiệp sang du lịch, dịch vụ. Như năm 2016 có trên 50% số người học nghề trên tổng số học nghề của thị xã thuộc lĩnh vực du lịch và dịch vụ. Phòng GD&ĐT thị xã đã phối hợp tổ chức các lớp dạy tiếng Anh miễn phí (giáo viên là người nước ngoài) cho các em học sinh và người dân Yên Đức, nơi xây dựng mô hình du lịch làng quê từ năm 2011...

Chị Tằng Thị Lan, quản lý Homestay A Dào giới thiệu tới du khách vẻ đẹp, văn hóa mảnh đất Bình Liêu. Ảnh: Nguyễn Dung

Cùng với đó, các doanh nghiệp, cơ sở du lịch cũng quan tâm tự đào tạo đội ngũ nhân viên để nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ. Như Công ty TNHH Thành Tâm 668 đã tổ chức lớp đào tạo, bồi dưỡng kiến thức nghiệp vụ buồng, bàn, bar, bếp. Khu du lịch làng quê Yên Đức thường xuyên tổ chức bồi dưỡng kiến thức chuyên môn, nghiệp vụ; tổ chức cho đội ngũ nhân viên học hát chèo, gõ trống, thổi sáo, múa rối nước; mở các lớp tự đào tạo về ngoại ngữ. Khu du lịch Quảng Ninh Gate tổ chức 1 lớp đào tạo nghiệp vụ hướng dẫn, bán hàng phục vụ khách du lịch; 1 lớp đào tạo nghiệp vụ phòng, chống cứu đuối...

Không chỉ Đông Triều, những năm gần đây, các địa phương, doanh nghiệp đều đã và đang nỗ lực cải thiện chất lượng lao động du lịch trên địa bàn. Việc đào tạo được làm thường xuyên hàng năm, chủ yếu thông qua các lớp đào tạo, tập huấn ngắn ngày; các doanh nghiệp, cơ sở du lịch cũng chủ động triển khai việc tự đào tạo.

Các lao động tại Yên Tử của Công ty CP Phát triển Tùng Lâm đều được bồi dưỡng kiến thức về văn hóa, lịch sử, thiên nhiên - 3 giá trị cốt lõi của điểm đến Yên Tử.

Ông Lê Trọng Thanh, Phó Tổng Giám đốc Công ty CP Phát triển Tùng Lâm, đơn vị đầu tư phát triển du lịch có quy mô lớn nhất tại Yên Tử (TP Uông Bí), cho biết: Công ty hiện có hơn 400 lao động làm việc tại Yên Tử, với nhiều trình độ khác nhau, được tuyển về từ nhiều nguồn, có cả người nước ngoài, tuyển từ các vùng, miền khác trong cả nước, lao động địa phương, tuyển từ việc liên kết hợp tác với các trường đại học, tham gia các hội chợ, qua mạng... Đa phần các lao động sau khi tuyển đều phải đào tạo, bồi dưỡng thêm. Trong đó, kiến thức nền tảng về văn hóa, lịch sử, thiên nhiên - 3 giá trị cốt lõi của điểm đến Yên Tử, là không thể thiếu, được đào tạo chung cho tất cả lao động của đơn vị. Vì Yên Tử là một điểm đến đặc biệt, Tùng Lâm muốn xây dựng đội ngũ nhân lực với những giá trị riêng, thương hiệu riêng, thể hiện rõ bản sắc điểm đến.

Việc đào tạo chuyên môn, nghiệp vụ cũng theo nhiều hình thức. Với lao động phổ thông khi đến như “tờ giấy trắng”, chúng tôi đào tạo họ khoảng 2-3 tháng là quen việc. Cao hơn, chúng tôi kết hợp với các công ty chuyên nghiệp để tập huấn các kiến thức về tổ chức, kinh doanh, nghiệp vụ, xây dựng mục tiêu, tầm nhìn... Việc đào tạo cũng tiếp tục thường xuyên thông qua giao ban đầu giờ hàng ngày, qua việc giải quyết những vấn đề của hôm trước, những thông tin, comment của khách, nhiệm vụ phát sinh...

Nhân viên cáp treo tại Ngọa Vân (TX Đông Triều) phục vụ khách du lịch.

Còn với các địa phương, như huyện đảo Cô Tô, du lịch đang có sự tăng trưởng mạnh mẽ, từ phát triển du lịch đã tạo việc làm cho hơn 3.500 lao động. Tuy nhiên, một trong những điểm hạn chế của du lịch Cô Tô là trình độ nguồn nhân lực, nhất là trình độ ngoại ngữ. Đây là điểm yếu cần khắc phục khi mà lượng khách nước ngoài tới Cô Tô ngày càng tăng lên. Huyện đã mở các lớp tập huấn đào tạo tại chỗ về nhân lực du lịch. Cùng với đầu tư cơ sở hạ tầng, một số khách sạn lớn trên địa bàn cũng bắt đầu chú trọng đào tạo ngoại ngữ cho đội ngũ nhân viên. Còn như ở Bình Liêu, với sự phát triển của du lịch sinh thái và du lịch cộng đồng, địa phương cũng đã đề cao việc nâng cao chất lượng đội ngũ làm du lịch, trong đó có các khóa học ngắn hạn về du lịch do các giảng viên trường đại học của Úc, New Zealand đến giảng dạy... Tuy vậy, đánh giá của nhiều địa phương đều gặp nhau ở những điểm chung. Đó là nguồn nhân lực lao động tại đa số các cơ sở kinh doanh du lịch còn hạn chế về trình độ chuyên môn, nghiệp vụ du lịch, một số chưa qua đào tạo, tính chuyên nghiệp chưa cao...

Tại Hội thảo Du lịch Quảng Ninh - Vươn tầm di sản, diễn ra ngày 19/4 vừa qua tại TP Hạ Long, lãnh đạo tỉnh đã đánh giá, một trong những tồn tại, thách thức cho hoạt động du lịch của tỉnh là phát triển nguồn nhân lực chuyên nghiệp, chất lượng quốc tế, đáp ứng các yêu cầu trước mắt và lâu dài. Ông Trịnh Văn Quyết, Chủ tịch Tập đoàn FLC, một trong những nhà đầu tư lớn về du lịch trong cả nước và tại Quảng Ninh nói riêng, cũng nhận định về nguồn nhân lực du lịch nói chung và ở Quảng Ninh hiện rất thiếu và yếu. Ông phân tích: Một năm, chúng tôi có thể xây được khách sạn 1 đến 2 nghìn phòng đạt tiêu chuẩn 4-5 sao nhưng đáp ứng cho số phòng ấy cần 3 nghìn lao động đạt chuẩn tương ứng thì lấy ở đâu? Hạ tầng đạt chuẩn 4-5 sao nhưng con người thì chỉ đạt chuẩn 3 sao đổ lại thôi...

Nhân viên Công ty CP Phát triển Tùng Lâm biểu diễn nghệ thuật dân tộc phục vụ du khách tại nhà hàng Chợ quê, Yên Tử.

Trao đổi với chúng tôi, ông Lê Trọng Thanh, Phó Tổng Giám đốc Công ty CP Phát triển Tùng Lâm, chia sẻ thêm: Qua thực tế sử dụng lao động, chúng tôi nhận thấy, việc đào tạo nguồn nhân lực du lịch cần phải tăng cường thời gian đi thực tập của sinh viên với điểm đến nhiều hơn nữa, đa phần vẫn nặng về lý thuyết tổng quan hơn thay vì đi vào xây dựng những công việc cụ thể. Kiến thức đào tạo quản trị trong ngành du lịch phải tiệm cận với thế giới, nếu không chả khác gì là đào tạo thợ. Nguồn nhân lực thừa lao động phổ thông nhưng thiếu lao động có trình độ, chất lượng cao, có kỹ năng tốt, có thể phát triển sản phẩm mới, kết nối các điểm đến theo chuỗi. Quảng Ninh cũng cần có chiến lược phát triển đội ngũ hướng dẫn viên du lịch chuẩn, để thông qua đó các giá trị, nét đẹp của điểm đến mới được truyền đạt tốt tới du khách...

Phan Hằng