"Kỹ thuật mới mang lại hy vọng cho bệnh nhân chấn thương cột sống"

Những năm qua, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Quảng Ninh đã áp dụng thành công nhiều kỹ thuật mới, khó vào điều trị, trong đó có kỹ thuật bơm xi măng sinh học để điều trị cho bệnh nhân chấn thương cột sống. Với khả năng ứng dụng cao, điều trị hiệu quả trong thực tiễn, kỹ thuật này được đánh giá cao trong Cuộc thi Sáng tạo dịch vụ tỉnh lần thứ I (2016-2017).

Phóng viên Trung tâm Truyền thông tỉnh Quảng Ninh đã có cuộc trò chuyện cùng bác sĩ CK1 Nguyễn Tiến Dũng, Trưởng Khoa Khám chữa bệnh theo yêu cầu, người tiên phong đưa kỹ thuật bơm xi măng sinh học để điều trị chấn thương cột sống thành công tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh.

- Thưa bác sĩ, anh có thể chia sẻ với bạn đọc về quá trình đưa kỹ thuật bơm xi măng sinh học trong phẫu thuật chấn thương cột sống về điều trị cho bệnh nhân tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh?

+ Cá nhân tôi rất may mắn bởi kể từ khi về công tác tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh đến nay, tôi đã được cùng đồng nghiệp tham dự rất nhiều hội thảo trong và ngoài nước về sọ não, cột sống. Đặc biệt, trong lĩnh vực cột sống, hiện nay trên thế giới có rất nhiều phương pháp tiên tiến, rút ngắn quá trình điều trị, giảm biến chứng sau điều trị.

Năm 2015, khi tôi vào TP Hồ Chí Minh tham gia một hội thảo khoa học, thấy các đồng nghiệp thực hiện hiệu quả phương pháp bơm xi măng sinh học vào cột sống điều trị lún, xẹp cột sống và loãng xương ở người cao tuổi. Họ đã triển khai từ rất sớm. Ngay chiều hôm đó, tôi đã được "mục sở thị" kỹ thuật này tại Khoa Ngoại thần kinh của Bệnh viện Chợ Rẫy. Trong quá trình công tác, tôi đã điều trị cho nhiều bệnh nhân bị lún xẹp cột sống theo cách truyền thống vừa mất thời gian, gây đau đớn, mà lại tốn kém cho người bệnh. Tôi cho rằng, đây là câu trả lời hoàn hảo cho căn bệnh mà tôi vẫn gặp và điều trị cho nhiều bệnh nhân.

Xét theo điều kiện thực tế lúc đó, tôi cho rằng Bệnh viện Đa khoa tỉnh hoàn toàn có thể áp dụng phương pháp này, bởi đã được đầu tư những trang thiết bị kỹ thuật hiện đại nhất. Nhận thấy đây là kỹ thuật y học có thể đem lại hy vọng cho nhiều bệnh nhân chấn thương cột sống, tôi cùng các cộng sự đã bắt tay vào quá trình học hỏi và triển khai ngay.

- Bác sĩ có thể giới thiệu đôi chút về những lợi ích của phương pháp bơm xi măng sinh học để điều trị cho bệnh nhân chấn thương cột sống?

+ Đây là phương pháp mới và có nhiều ưu việt; là thành quả của y học hiện đại ở Việt Nam nói chung và các bệnh viện hàng đầu nói riêng. Thời điểm triển khai kỹ thuật này, Bệnh viện Đa khoa tỉnh là một trong những bệnh viện tuyến tỉnh đầu tiên triển khai thành công.

Phương pháp này dùng xi măng (cement) sinh học hay còn gọi là xi măng xương Acrylic (Poly methylmetharylate - PMMA). PMMA có tính chất lỏng và cứng dần, đặc tính gắn kết mạnh, nên bơm cement vào thân đốt sống để tạo hình. Nguyên lý của kỹ thuật này là đưa các dụng cụ bơm xi măng vào để hồi phục chiều cao ban đầu của cột sống, đồng thời đông cứng những tổ chức viêm, xuất huyết, chảy máu trong tổ chức cột sống đó, giải phóng những nhánh thần kinh liên sườn do cột sống bị lún xẹp.

Ưu điểm nổi bật khi bơm xi măng sinh học có thể giúp phục hồi đốt sống. Sau khi bơm xi măng sinh học từ 1-2 tiếng, bệnh nhân có thể đi lại, vận động; rút ngắn thời gian nằm viện từ 7 ngày xuống 3 ngày.

Trước kia khi chưa áp dụng kỹ thuật này, người bệnh phải dùng đai cố định cột sống trong vòng 6-8 tuần, kèm theo đó là 2-3 tuần phục hồi chức năng. Đối với những bệnh nhân chấn thương cột sống, đặc biệt là người cao tuổi thường gây ra những cơn đau dai dẳng, có thể gây ra những biến chứng cong vẹo cột sống. Đa số bệnh nhân phải chịu rất nhiều đau đớn, ảnh hưởng đến vận động và sinh hoạt.

- Các anh gặp những khó khăn gì khi đưa kỹ thuật mới này triển khai ở một bệnh viện tuyến tỉnh?

+ Đây là một kỹ thuật cao, tiên tiến, thực hiện ít gây xâm lấn nhất nên cũng mất nhiều thời gian nghiên cứu và ứng dụng. Sau hội thảo khoa học đó, khi trở về chúng tôi tiến hành ngay công việc để đưa kỹ thuật này về Bệnh viện. Đầu tiên là trau dồi kiến thức, xin tài liệu từ các bậc thầy đi trước. Nhân sự được lựa chọn học tập cũng phải là các bác sĩ có kinh nghiệm trong lĩnh vực phẫu thuật thần kinh cột sống để hiểu rõ về cấu trúc, giải phẫu của cột sống.

Bác sĩ Nguyễn Tiến Dũng theo dõi và điều trị lún xẹp cột sống cho bệnh nhân cao tuổi tại Khoa Khám chữa bệnh theo yêu cầu, Bệnh viện Đa khoa tỉnh.

Sau đó, chúng tôi trực tiếp mời những chuyên gia đầu ngành có kinh nghiệm trong lĩnh vực thực hiện can thiệp bơm xi măng, đó là: Tiến sĩ Nguyên Vũ, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội và Tiến sĩ Phan Trọng Hậu, Trưởng khoa Phẫu thuật cột sống, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108. Suốt 3 tháng, chúng tôi nhiều lần mời các thầy về giảng, chỉ dạy. Mỗi cuối tuần chúng tôi còn lên Hà Nội để thầy hướng dẫn. Một khó khăn là tài liệu tham khảo, chúng tôi phải tự nghiên cứu, thậm chí phải tự học tiếng Anh, tra từ điển để đọc thêm nhiều tài liệu nước ngoài. Chúng tôi còn được các thầy trực tiếp “cầm tay chỉ việc” trong các ca phẫu thuật. Sau khoảng 3 tháng liên tục với gần 100 ca do các thầy chỉ bảo, chúng tôi đã nắm được cơ bản và tự tin triển khai. Cho tới nay kỹ thuật này đã trở thành thường quy ở Bệnh viện. Trung bình chúng tôi thực hiện khoảng 100 ca/năm.

- Ấn tượng, cảm xúc của anh về ca phẫu thuật bơm xi măng đầu tiên của mình và kíp mổ như nào?

+ Ca bệnh đầu tiên chúng tôi triển khai vào tháng 5/2015. Bệnh nhân ngoài 60 tuổi ở TP Hạ Long, do trượt chân ngã trong nhà vệ sinh, gần như không đi được, thậm chí không thể nói chuyện. Qua thăm khám tôi phát hiện bà bị lún xẹp cột sống thắt lưng và bị loãng xương. Chúng tôi quyết định phẫu thuật bơm xi măng cho bệnh nhân. Tôi còn nhớ chúng tôi đã có sự chuẩn bị kỹ từ hôm trước và khi tiến hành tới đâu chắc tới đó, thời gian chúng tôi triển khai, việc chiếu chụp kiểm tra cũng cẩn thận hơn nhiều...

Ca bệnh đó thành công tốt đẹp. Sau một ngày phẫu thuật, bệnh nhân đi lại bình thường, người nhà rất mừng, chúng tôi mừng gấp bội. Các bệnh nhân tiếp theo được chúng tôi thực hiện trôi chảy, tốt đẹp. Bác sĩ chúng tôi càng "cứng", "chắc tay" hơn về kỹ thuật. Chúng tôi nhận được nhiều điện thoại cảm ơn từ bệnh nhân. Điều đó động viên chúng tôi, làm chúng tôi vui và càng phấn đấu làm thật tốt.

- Trong quá trình triển khai kỹ thuật mới, ca điều trị nào khó khăn và đáng nhớ nhất đối với anh?

+ Trường hợp đáng nhớ nhất là một bệnh nhân bị xẹp đốt sống ngực ở vị trí cao. Đây là ca vô cùng khó bởi khe hở để đưa dụng cụ vào rất nhỏ, khoảng 0.3mm, tương đương với kích thước của dụng cụ... Ở vị trí nhạy cảm này, nếu phạm phải tủy thì bệnh nhân sẽ bị liệt suốt đời. Phẫu trường rất nhỏ. Sau khi tham khảo ý kiến các thầy, chúng tôi quyết định làm với sự cẩn trọng cao nhất. Ca phẫu thuật thành công ngoài dự kiến khiến chúng tôi vô cùng vui mừng và cũng khẳng định thêm sự vững vàng trong kỹ thuật này của Bệnh viện.

Trường hợp thứ 2 là bệnh nhân 96 tuổi ở TP Hạ Long bị lún xẹp cột sống. Các sinh hoạt đều phải nằm trên giường, điều trị cũng nằm trên giường, dùng thuốc giảm đau kéo dài... Cái khó của ca này là bệnh nhân cao tuổi, bị nhiều bệnh lý nội khoa, chúng tôi phải thực hiện thật nhanh do khi phẫu thuật phải nằm sấp gây ép tim phổi, dễ gây gẫy xương đùi hoặc lún đốt xương khác cùng nhiều biến chứng khác. Ca phẫu thuật tiến hành nhanh chóng, thành công, bệnh nhân được truyền đạm rồi xuất viện sau 5 ngày.

- Bác sĩ có lời khuyên nào đối với những bệnh nhân hoặc những người có nguy cơ cao mắc bệnh lún xẹp cột sống?

+ Quả thật trong quá trình điều trị mới thấy căn bệnh này rất phổ biến, đặc biệt đối với bệnh nhân bị chấn thương cột sống, bệnh nhân cao tuổi, bị loãng xương... Bệnh lý này chủ yếu do tai nạn trong sinh hoạt hàng ngày gây nên. Những người cao tuổi khi ngã bị dồn nén trọng lượng cơ thể xuống nền, tạo áp lực dồn nén lên cột sống, gây lún xẹp những đốt bị yếu của bệnh nhân. Chính vì thế, cách tốt nhất chính là phòng bệnh, tránh bị ngã.

Về điều trị, hiện nay, ngoài việc đội ngũ bác sĩ lành nghề, đã làm chủ được kỹ thuật này, Bệnh viện Đa khoa tỉnh cũng đã được quan tâm đầu tư các điều kiện thuận lợi nhất để điều trị, như: Kính vi phẫu đặc chủng cho phẫu thuật u não, phương tiện chụp X quang động C-ARM ngay trong phòng mổ, khung cố định đầu tùy chỉnh tư thế bệnh nhân khiến cho quá trình phẫu thuật diễn ra rất dễ dàng, khoan mài gia tốc mũi mạ kim cương có thể can thiệp ở vị trí phức tạp nhất, hệ thống định vị không gian ba chiều Navigation thế hệ mới nhất...

- Xin cảm ơn bác sĩ!

Tạ Quân (Thực hiện)