Chuyển biến nhưng chưa tích cực

Qua 5 năm triển khai thực hiện Nghị định số 60/2013/NĐ-CP, việc thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở tại các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) trên địa bàn tỉnh đã có nhiều chuyển biến. Tuy nhiên, vẫn còn những doanh nghiệp thực hiện mang tính hình thức, đối phó.

[links()]

Lễ ký kết thỏa ước lao động tập thể nhóm 20 doanh nghiệp du lịch, dịch vụ tại TP Hạ Long. Ảnh: Dương Trường

Tạo dựng mối quan hệ lao động hài hòa, ổn định

Công ty CP Phương Nam (TP Uông Bí) dù là doanh nghiệp nhỏ nhưng luôn chú trọng thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở, đặc biệt là tổ chức hội nghị người lao động (NLĐ), đối thoại tại doanh nghiệp. Qua đó, giám đốc doanh nghiệp ghi nhận ý kiến, trả lời vướng mắc cho NLĐ, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến chế độ chính sách. “Do doanh nghiệp làm tốt công tác đối thoại, chăm lo cho NLĐ nên tại công ty NLĐ bỏ việc rất ít và luôn ủng hộ, đồng hành cùng doanh nghiệp” - chị Đỗ Thị Mai, Chủ tịch Công đoàn Công ty CP Phương Nam chia sẻ. 

Là doanh nghiệp nhỏ thuộc Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam, Công  ty CP Cơ khí Hòn Gai luôn quan tâm đến quyền lợi NLĐ. Đặc biệt, chú trọng xây dựng thỏa ước lao động tập thể (TƯLĐTT), thang bảng lương, quy chế chia lương nhằm đảm bảo quyền lợi cho NLĐ. Hiện thu nhập bình quân NLĐ trong đơn vị đạt 6,5 triệu đồng/người/tháng; tiền ăn giữa ca cho công nhân công trường là 75.000đồng/người/ngày... Bên cạnh đó, Công đoàn công ty còn thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát việc thực hiện TƯLĐTT, nội quy lao động của người sử dụng lao động.

Theo ông Nguyễn Đức Hoạt, Trưởng Ban Chính sách - Pháp luật (LĐLĐ tỉnh), việc thực hiện quy chế dân chủ tại các DNNVV đã có nhiều chuyển biến. Đến nay, đã có 88,6% doanh nghiệp, đơn vị sự nghiệp ngoài công lập có tổ chức công đoàn, có đủ điều kiện tổ chức hội nghị NLĐ; 85,1% doanh nghiệp đã xây dựng quy chế dân chủ ở cơ sở; 75,2% doanh nghiệp xây dựng quy chế tổ chức hội nghị NLĐ, quy chế tổ chức đối thoại định kỳ tại nơi làm việc; 85,9% doanh nghiệp, đơn vị có tổ chức công đoàn trên địa bàn tỉnh đã ký kết TƯLĐTT với nhiều nội dung cụ thể hóa và có lợi hơn cho NLĐ so với quy định của pháp luật.

Đặc biệt, LĐLĐ TP Hạ Long tổ chức 4 hội nghị thương lượng và ký kết TƯLĐTT nhóm 20 doanh nghiệp dịch vụ - du lịch trên địa bàn thành phố, đảm bảo quyền lợi cho hơn 3.600 NLĐ. Đây là TƯLĐTT nhóm doanh nghiệp đầu tiên được thí điểm triển khai trên địa bàn tỉnh với 30 nội dung có lợi hơn cho NLĐ so với quy định của pháp luật đã mang tầm ảnh hưởng lớn, tích cực về thực hiện quy chế dân chủ ở nhiều cơ sở cùng ngành nghề. LĐLĐ TP Uông Bí cũng theo yêu cầu của NLĐ đã thương lượng, ký kết 3 TƯLĐTT ở 3 doanh nghiệp chưa có tổ chức công đoàn, là điểm mới trong vai trò của công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở.

Vẫn còn những khó khăn cần tháo gỡ

Có thể khẳng định, thông qua việc thực hiện tốt quy chế dân chủ ở cơ sở đã xây dựng mối quan hệ lao động hài hòa, ổn định, tiến bộ trong doanh nghiệp. Mặc dù vậy, không phải doanh nghiệp nào hiện nay cũng làm tốt công tác này.

CNLĐ tham gia sân chơi trong Ngày hội văn hóa thể thao CNVC-LĐ tỉnh Quảng Ninh được tổ chức thường niên.

Cũng theo ông Hoạt, bên cạnh những DNNVV thực hiện tốt quy chế dân chủ tại nơi làm việc, còn nhiều doanh nghiệp chưa thực hiện hoặc thực hiện mang tính hình thức, đối phó. Nhiều nơi, người đứng đầu doanh nghiệp vẫn mượn danh hoặc nhân danh tập thể để hợp thức hóa những quyết định, ý chí chủ quan của cá nhân mình.

Qua đánh giá của LĐLĐ tỉnh, hiện tại các DNNVV toàn tỉnh chỉ có 15,2% bản TƯLĐTT được đánh giá xếp loại A, chưa có nhiều bản TƯLĐTT quy định về các nội dung tiền lương, phụ cấp lương, thời giờ làm việc và nghỉ ngơi, ATVSLĐ, mà mới chỉ tập trung quy định về các chế độ thăm hỏi hiếu, hỷ, ốm đau, ngày lễ.

Việc thực hiện quy chế dân chủ trong các loại hình doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp ngoài nhà nước, khu vực dân doanh còn nhiều khó khăn; có lúc, có nơi còn tình trạng vi phạm dân chủ, gây bức xúc, khiếu kiện đông người, vượt cấp. Ở một số nơi, trách nhiệm giám sát việc thực hiện quy chế dân chủ của công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở và công đoàn cơ sở còn chưa phát huy hiệu quả. Công tác thanh, kiểm tra, giám sát không thường xuyên, liên tục và phủ khắp các doanh nghiệp, các chế tài về thực hiện quy chế dân chủ còn hạn chế, không đủ sức răn đe. Các doanh nghiệp chưa có tổ chức công đoàn thì việc thực hiện quy chế dân chủ hầu hết chưa được triển khai.

Để quy chế dân chủ ở cơ sở được thực hiện hiệu quả, các cấp, ngành và UBND các địa phương cần tiếp tục làm tốt công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật đến doanh nghiệp và NLĐ. Đồng thời, tập trung tuyên truyền, bồi dưỡng các kỹ năng cho cán bộ công đoàn, hướng dẫn Ban Chấp hành công đoàn cơ sở chú trọng việc lấy ý kiến đoàn viên để đối thoại với đại diện người sử dụng lao động trong quá trình ký TƯLĐTT. Tăng cường công tác thanh, kiểm tra của cơ quan chức năng, đặc biệt là Ban Chỉ đạo thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở với các DNNVV. Qua đó yêu cầu các đơn vị, doanh nghiệp xây dựng thang bảng lương, nội quy, quy chế, TƯLĐTT, quy chế dân chủ, tổ chức đối thoại, hội nghị NLĐ và các vấn đề liên quan khác đến NLĐ, từ đó giúp nâng cao hiệu quả thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở.

Thanh Hằng