"Quảng Ninh có thể tự hào vì đã góp phần vun đắp tình hữu nghị Việt Nam - Campuchia"

Hội Hữu nghị Việt Nam - Campuchia tỉnh Quảng Ninh vừa chính thức được thành lập và tổ chức đại hội khóa I (nhiệm kỳ 2018-2023) với hơn 400 hội viên, trong đó có những hội viên là cựu chuyên gia đã từng sang giúp đỡ nước bạn. Nhân dịp này, phóng viên Báo Quảng Ninh Cuối tuần đã có cuộc phỏng vấn ông Trần Quyền, nguyên Phó Chủ tịch UBND tỉnh, từng là Trưởng đoàn chuyên gia Quảng Ninh sang giúp Campuchia thực hiện công cuộc tái thiết sau thảm họa diệt chủng Pôn Pốt Iêng Xa-ri.
 

- Được biết, ông là một trong những thành viên đã từng tham gia đoàn chuyên gia sang giúp nước bạn Campuchia. Ông có thể kể lại chuyến đi đó?

Ông Trần Quyền.

+ Theo chủ trương của Trung ương Đảng, tháng 12/1978, nước ta cử 14 đoàn chuyên gia sang giúp đỡ 14 địa phương của Campuchia ngay sau khi nước bạn thoát khỏi thảm họa diệt chủng Pôn Pốt Iêng Xa-ri. Mỗi đoàn được cử từ một tỉnh miền Bắc nước ta sang giúp một tỉnh của Campuchia, đa số do một đồng chí ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy của tỉnh đó làm trưởng đoàn chuyên gia. Ban Lãnh đạo tổng đoàn chuyên gia Việt Nam tại Campuchia lúc đó tên viết tắt là B68.

Đoàn sang giúp thành phố cảng Kampong Som (còn gọi là Sihanoukville hay Kampong Saom) ở miền Nam Campuchia, 1 trong hai thành phố trực thuộc Trung ương của nước bạn do tôi làm Trưởng đoàn. Quảng Ninh có 5 người được cử tham gia đoàn này. Các bộ, ngành của ta cũng cử thêm các chuyên gia sang giúp các bạn Kampong Som. Tổng cộng có 30 người. Chúng tôi tập trung ở Thủ Đức (TP Hồ Chí Minh) học tập quán triệt nhiệm vụ, tìm hiểu phong tục tập quán nước bạn, theo dõi tình hình tàn quân Pôn Pốt một thời gian. Đến tháng 3/1979 thì được đưa sang Campuchia bằng đường bộ hoặc bằng đường biển. Thời điểm này, tình hình chiến sự ở nước bạn vẫn chưa chấm dứt hẳn do tàn quân của Pôn Pốt rơi rớt lại vẫn còn chống trả ở nhiều nơi. Chúng phục kích, phá hoại và uy hiếp tinh thần của nhân dân. Thành phố cảng Kampong Som nơi chúng tôi đến sau giải phóng hoang vắng, vườn không nhà trống, không điện, không nước, không xe cộ, chỉ còn lại bến bãi, nhà kho trống rỗng. Từ bưu điện, nhà máy, nhà hàng, khách sạn, công sở, trường học..., tất cả đều đóng cửa im lìm, bên trong đều đã bị tàn phá.

- Vậy ông và đoàn chuyên gia đã ở Campuchia bao nhiêu lâu?

+ Chúng tôi đã có 5 năm sát cánh với bạn, đồng thời nhận được sự phối hợp công tác và giúp đỡ của các đơn vị quân tình nguyện Việt Nam, trực tiếp nhất là Bộ Tư lệnh Vùng 5 Hải quân. Chúng tôi đã cùng các bạn Campuchia xây dựng lại các tổ chức của hệ thống chính trị, chính quyền, đoàn thể, gây dựng các đơn vị lực lượng vũ trang địa phương, thúc đẩy hoạt động kinh tế - xã hội, văn hóa giáo dục, y tế tham gia cùng bộ giao thông vận tải của bạn mở lại thương cảng Sihanoukville - cảng biển nước sâu duy nhất của bạn.

Thực tế, đội ngũ cán bộ của thành phố cảng cơ bản là trẻ tuổi, tiếp thu nhanh, đoàn kết và tin tưởng cán bộ chuyên gia Việt Nam. Chúng tôi giúp đỡ bạn chân thành, tôn trọng bạn, không làm thay công việc của các bạn Campuchia, mà chung vai sát cánh cùng với bạn, hỗ trợ bạn thực hiện từng công việc của công cuộc tái thiết đất nước. Bởi vậy, chúng tôi đã được bạn tín nhiệm, tin yêu. Cá nhân tôi được Nhà nước Campuchia tặng Huân chương Lao Động hạng Nhì vào tháng 2/1983. Chúng tôi đã chứng kiến sự hồi sinh nhanh chóng không chỉ của thành phố cảng Kampong Som, mà cả đất nước Campuchia. Chúng tôi tự thấy rằng mình đã hoàn thành nhiệm vụ cao cả mà Tỉnh ủy, HĐND tỉnh, UBND tỉnh và nhân dân Quảng Ninh giao phó.

Ông Trần Quyền ở nước bạn Campuchia. Ảnh nhân vật cung cấp

- Theo ông, nhiệm vụ của đoàn chuyên gia đã có ý nghĩa như thế nào đối với sự tái thiết của Campuchia cũng như mối quan hệ hữu nghị giữa Việt Nam và Campuchia?

+ Anh cũng đã gặp ở đại hội này nhiều người là cựu quân tình nguyện Việt Nam từng chiến đấu, làm nhiệm vụ quốc tế cao cả tại Campuchia. Thực tế, nhiều quân tình nguyện người Quảng Ninh đã trực tiếp chiến đấu, lập nhiều chiến công, góp phần tiêu diệt chế độ diệt chủng Pôn Pốt Iêng Xa-ri. Sau đó chúng tôi lại sang giúp bạn Campuchia bằng những việc làm thiết thực, các đoàn chuyên gia của chúng ta đã giúp đất nước bạn hồi sinh. Hệ thống cơ sở vật chất hạ tầng, giao thông vận tải được khôi phục trở lại. Các bệnh viện, trường học, chợ cũng được mở. Bưu điện, cảng biển, khách sạn, các câu lạc bộ cũng hoạt động lại như xưa. Chùa chiền mở cửa cho Phật tử dâng hương, nhiều cuộc liên hoan văn nghệ, nhiều lễ hội được tổ chức. Thành phố cảng Kampong Som hồi sinh nhanh chóng, đời sống nhân dân có nhiều khởi sắc.

Tôi nghĩ, lãnh đạo tỉnh và nhân dân tỉnh Quảng Ninh có quyền tự hào rằng chúng ta đã góp phần xứng đáng vào sự nghiệp cao cả của Đảng, Nhà nước và nhân dân ta giúp nước bạn Campuchia thoát khỏi thảm họa diệt chủng Pôn Pốt Iêng Xa-ri và hồi sinh để có được sự phát triển như ngày nay. Bởi đây là sự nghiệp có ý nghĩa vĩ đại không chỉ với Việt Nam, với Campuchia, mà còn với nhân loại tiến bộ khi đã tiêu diệt một chế độ diệt chủng tàn ác nhất thế kỷ XX, làm hồi sinh một đất nước…

Ông Trần Quyền (ngoài cùng, bên trái) và các bạn Campuchia. Ảnh nhân vật cung cấp

- Trong những năm tháng đó, có khi nào ông nghĩ mình sẽ ở lại Campuchia?

+ Thú thực, phía nước bạn Campuchia đã có lời mời tôi ở lại định cư, làm chuyên gia lâu dài cho bạn. Họ hứa sau đó sẽ tạo điều kiện để vợ con tôi sang đoàn tụ, lo công việc, nhà cửa cho gia đình tôi, nhưng tôi từ chối. Tôi còn nặng lòng với đất nước, với quê hương Vùng mỏ của tôi lắm.

- Sau này, ông có dịp nào trở lại thành phố cảng nơi mình đã gắn bó?

+ Điều đó vẫn là mong ước của tôi. Vì nhiều lý do, tôi vẫn chưa thể trở lại nơi mình đã gắn bó và có nhiều kỷ niệm, đầy ắp tình cảm gắn bó keo sơn. Những tháng năm đó tuy rất gian nan, vất vả, nhưng nghĩa tình ấm áp và là một trong những quãng thời gian đẹp nhất trong cuộc đời chúng tôi. Tuy tôi chưa qua thăm bạn được, nhưng những người bạn Campuchia năm xưa thì đã đến Quảng Ninh thăm tôi. Tôi đã gặp lại nhiều bạn bè cũ ở Campuchia. Đặc biệt, có một chàng thanh niên Campuchia xưa coi tôi là cha nuôi giờ làm Thứ trưởng Bộ Xây dựng của nước bạn.

Ông Trần Quyền (thứ hai, phải sang) và Đoàn Chủ tịch đại hội đón nhận quyết định thành lập Hội Hữu nghị Việt Nam - Campuchia tỉnh Quảng Ninh và hoa chúc mừng của lãnh đạo tỉnh.

- Cơ hội thăm lại Campuchia chắc sẽ rất rộng mở khi tỉnh vừa thành lập Hội Hữu nghị Việt Nam - Campuchia tỉnh Quảng Ninh, thưa ông?

+ Đúng thế. Việc này còn có nhiều ý nghĩa lớn lao khác. Sau nhiều năm chiến đấu ở các chiến trường Campuchia trở về, các cựu quân tình nguyện thành lập Chi hội Hữu nghị Việt Nam - Campuchia tỉnh Quảng Ninh. Mới đây, UBND tỉnh đã ra quyết định thành lập Hội Hữu nghị Việt Nam - Campuchia tỉnh Quảng Ninh với nòng cốt là Chi hội Hữu nghị Việt Nam - Campuchia tỉnh Quảng Ninh của các cựu quân tình nguyện cùng với sự tham gia của các cựu chuyên gia, các lực lượng dân sự xã hội.

Tôi giờ tuổi cao, sức yếu, không thể tham gia lãnh đạo Hội được, chỉ hy vọng rằng, những hội viên đầu tiên của Hội, nhất là những hội viên trẻ tuổi sẽ thực hiện tốt sứ mệnh của một tổ chức hội làm công tác ngoại giao, góp phần giữ gìn, vun đắp và phát triển tình đoàn kết hữu nghị Việt Nam - Campuchia, một tình cảm đoàn kết hữu nghị đã được xây dựng bằng công sức, xương máu của bao thế hệ người Việt Nam và người Campuchia yêu nước. Hơn bao giờ hết, thứ tình cảm ấy phải được củng cố và thúc đẩy để luôn tốt đẹp hơn, góp phần vào sự ổn định và phát triển của hai nước Việt Nam - Campuchia.

- Cảm ơn ông về cuộc trò chuyện này!

Phạm Học (Thực hiện)[links()]