Xấu hổ vì nghèo

Chuyện xóa nghèo thường rất khó ở những nơi khi người dân chưa có ý thức vươn lên, thích sống dựa dẫm vào các nguồn hỗ trợ của Nhà nước, nhưng lại dễ với những nơi người dân biết bảo nhau vươn lên thoát nghèo. Sự tác động của cộng đồng khiến nhiều người tự xem lại cái nghèo của mình, từ đó làm đơn xin thoát nghèo. Huyện Ba Chẽ năm nay có hơn 100 hộ dân làm đơn xin ra khỏi hộ nghèo. Đó là một thành công lớn khi các cán bộ huyện, xã biết dựa vào sự vào cuộc của cộng đồng.

Xã Nam Sơn có 42 hộ làm đơn xin thoát nghèo. Nam Sơn hiện vẫn trong diện đặc biệt khó khăn và xã có đến 148 hộ nghèo (21,6%). Trong mấy năm gần đây, đời sống văn hóa ở Nam Sơn được nâng cao, phong trào Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa được đẩy mạnh, qua bình xét gia đình văn hóa cuối năm 2017 toàn xã có 565/700 hộ đạt danh hiệu gia đình văn hóa, tất cả 10 thôn đều đạt danh hiệu thôn văn hóa. Đời sống văn hóa tinh thần được nâng lên, từ đó tác động đến nhận thức của người nghèo. Anh Vi Văn Chiến, người làm đơn xin thoát nghèo thôn Khe Tâm, bảo: “Là thanh niên mà cứ mang danh hộ nghèo tôi thấy ngại lắm, mặc cái áo mới ra đường người ta cũng bảo “sao nghèo mà diện thế”, mua cân thịt trâu về uống rượu cũng có người nhắc nhở “sao nghèo mà hoang không biết tiết kiệm”, tôi thấy thoát nghèo cuộc sống thoải mái hơn”.

Nam Sơn là xã cửa ngõ của huyện Ba Chẽ, người dân có nhiều điều kiện giao lưu với các xã khác, huyện khác. Người mang danh hộ nghèo đi giao lưu thường thấy mình bị lép vế, tủi thân. Bà con giờ cũng thấy ngại khi thua kém người khác. Nhiều người không thích trong hộ nghèo vì sợ gây ảnh hưởng đến con cái, vì nghèo đồng nghĩa với kém cỏi, không năng động chịu khó, sẽ bị cộng đồng chê bai, chuyện tìm hiểu kết hôn cũng khó. Các cô gái trong làng cũng không thích những thanh niên lười lao động, sống dựa dẫm ỷ lại, vì đồng nghĩa họ là người chăm sóc gia đình, vợ con kém. Có chị nói thẳng: “Lấy chồng suốt ngày lang thang rượu chè, không chịu làm ăn thì thà không lấy chồng cho xong”. 

Xã Đồn Đạc, nhiều năm chật vật với việc xóa nghèo, hiện nay xã vẫn còn 554 hộ nghèo. Do nhiều người chưa muốn vươn lên thoát nghèo để được hưởng các chế độ đãi ngộ của Nhà nước cho người nghèo. Thế nhưng năm nay, Đồn Đạc là xã tiên phong với 44 hộ làm đơn ra khỏi hộ nghèo và Đồn Đạc cũng là xã có nhiều người viết đơn xin ra khỏi hộ nghèo nhất huyện.

Để thực sự thoát nghèo, anh Triệu A Hai (bên trái), thôn Khe Vang, xã Đồn Đạc, huyện Ba Chẽ, đã năng động mở dịch vụ bán hàng tại nhà để có thu nhập hằng ngày.

Cùng cán bộ xã Đồn Đạc chúng tôi đến thôn Khe Vang, cách trung tâm xã hơn 20km, đường đã được bê tông hóa. Chuyện xóa nghèo ở Khe Vang rất khó, bởi lãnh đạo thôn cũng là hộ nghèo nên chẳng bảo ban được ai. Nhiều hộ gia đình đông con, khi con cái trưởng thành dựng vợ gả chồng rồi tách hộ vậy là thôn lại thêm hộ nghèo mới. Hiện tại, Khe Vang có 53 hộ dân chỉ có 1 hộ cận nghèo, còn lại là nghèo. Anh Triệu A Hai là hộ cận nghèo duy nhất và cũng là cán bộ của thôn đã làm đơn xin ra khỏi danh sách nghèo. Anh là người tiến bộ, đã học hết lớp 12 có trình độ cao nhất thôn nên anh được giữ 2 trọng trách là Trưởng Ban Mặt trận kiêm Chi hội trưởng Hội Nông dân thôn. Gia đình anh mới làm xong ngôi nhà mới. Để ổn định cuộc sống vươn lên thoát nghèo, anh Hai trồng 300 cây trà hoa vàng và mở thêm dịch vụ bán hàng tạp hóa tại gia đình phục vụ bà con trong thôn. Anh bảo: “Tôi là cán bộ thôn, mình không vươn lên thoát nghèo thì còn vận động nhắc nhở ai được”. Bà Tô Thị Hồng đã 72 tuổi ở thôn Nà Bắp cũng làm đơn ra khỏi hộ nghèo. Bà bảo: “Tôi được Nhà nước hỗ trợ nhiều rồi mà có hết nghèo đâu. Tôi xin ra khỏi hộ nghèo để làm gương cho các con tôi. Nếu không phấn đấu thì các con tôi đến lúc già như tôi cũng không hết nghèo được”.

Trao đổi với chúng tôi, ông Hà Văn Ba, Phó Chủ tịch UBND xã Đồn Đạc, cho hay: “Không có gì hiệu quả hơn khi chính những người nghèo tuyên truyền việc xóa nghèo cho chính cộng đồng họ. Khi bị cộng đồng lên tiếng, họ sẽ thấy ngại khi mình có khả năng thoát nghèo mà vẫn cứ bám vào nghèo để được hưởng lợi”.

Anh Vũ