Nhiều giải pháp kiểm soát rác thải nhựa trên Vịnh Hạ Long

Ý thức được tầm quan trọng của công tác bảo vệ môi trường trong việc quản lý, bảo tồn và phát huy các giá trị của Di sản, thời gian qua, Ban Quản lý Vịnh Hạ Long đã thực hiện nhiều giải pháp để bảo vệ, kiểm soát ô nhiễm từ rác thải trên Vịnh Hạ Long, đặc biệt là rác thải nhựa nguy hại.

Đồng chí Đỗ Tiến Thành, Phó Phòng Nghiệp vụ nghiên cứu, Ban Quản lý Vịnh Hạ Long, chia sẻ: Việc bảo vệ môi trường Vịnh Hạ Long luôn được ưu tiên hàng đầu. Mỗi năm, các đơn vị thu gom hàng trăm tấn rác thải, trong đó quá nửa số này là rác thải nhựa như phao xốp, bạt nhựa, túi ni lon, chai lọ... bắt nguồn từ sinh hoạt hằng ngày, hoạt động nuôi trồng hải sản, tham quan du lịch... Điều đáng nói là các loại rác thải nhựa này tồn tại rất lâu trong môi trường nước biển, gây ô nhiễm, ảnh hưởng tới các loài thủy sinh, gây mất mỹ quan môi trường du lịch...

Thu gom rác thải bằng thùng rác nổi trên Vịnh Hạ Long là giải pháp hiệu quả bước đầu.

Trước đây, Ban thường xuyên duy trì mô hình các đội dọn vệ sinh môi trường chuyên trách ở tất cả các điểm tham quan. Gần đây, để tăng cường nguồn lực, việc thu gom rác thải được ký kết và giao cho 3 doanh nghiệp thu gom và xử lý gồm: Công ty CP Cây xanh công viên Quảng Ninh; Công ty CP Phúc Thành; Công ty CP Môi trường đô thị Hạ Long.

Theo đó, rác thải được thu gom quy củ theo nguồn phát thải dọc ven bờ Vịnh Hạ Long, kéo dài khoảng 700m (từ cầu Bãi Cháy đến khu vực Cảng Nam Cầu Trắng, phường Hồng Hà, TP Hạ Long) và nguồn phát thải trên các tuyến tham quan trên Vịnh Hạ Long. Với đặc thù nhiều eo, vụng biển, chân đảo đá, rác thải đặc biệt là rác thải nhựa nhẹ thường trôi dạt vào ven bờ, chân các đảo đá nên việc dùng các phương tiện cơ giới lớn thu gom không hiệu quả. Vì thế, các đơn vị đã duy trì trên 30 đò, mủng nan nhỏ và tàu thu gom rác (công suất từ 8-44CV) để có thể dễ dàng tiếp cận các điểm có rác thải. Giải pháp này đã cho thấy hiệu quả rõ ràng khi các điểm tham quan, chân đảo đá, bãi cát… cơ bản sạch túi ni lon, phao xốp và các loại rác thải khác. Trung bình, các công nhân thu gom được trên 15m³ rác/ngày và trên 400 tấn rác trên Vịnh Hạ Long từ đầu năm 2018 đến nay. Với vai trò giám sát, Ban Quản lý Vịnh Hạ Long phân cho các cán bộ ở tất cả các điểm tham quan kiểm tra, đánh giá.

Bên cạnh đó, Ban còn đặc biệt quan tâm tới các loại rác thải nhựa phát sinh từ các loại phao xốp bọc nhựa hay bạt dứa thường dùng ở các bè nổi trên Vịnh Hạ Long. Nguồn phát thải này chủ yếu tập trung ở khu vực Cửa Vạn, Vung Viêng và một số điểm tham quan tập trung các hoạt động kinh tế trên Vịnh. Với kết cấu bền vững, các dạng rác thải nhựa này gây ô nhiễm môi trường, cảnh quan, phát tán nhanh, khó thu gom. Vì vậy, từ những năm 2006, Ban đã phối hợp với các tổ chức, doanh nghiệp du lịch tiến hành thay được trên 2.900 quả phao xốp, chiếm trên 90% loại rác thải này. Với số lượng còn lại, các cơ quan chức năng tiến hành tuyên truyền, khuyến khích tổ chức, cá nhân thay thế. Từ năm 2016, đó được coi là một trong những điều kiện nằm trong tiêu chí hoàn thiện thủ tục cho thuê mặt nước cho các hộ, tổ chức trên Vịnh. Theo đánh giá, với giải pháp này, số phao xốp còn lại sẽ sớm được thay thế.

Không chỉ vậy, thời gian qua, Ban Quản lý Vịnh Hạ Long còn áp dụng nhiều giải pháp khoa học công nghệ, sáng kiến để thực hiện kiểm soát rác thải nhựa và các loại rác thải khác từ nguồn. Nổi bật nhất là sáng kiến lắp đặt thùng rác nổi, thông minh ở các điểm tập trung nhiều hoạt động kinh tế - xã hội trên Vịnh. Các thùng rác được làm bằng nhựa composite bền vững, rộng 3m, thành cao 0,6m, được đấu nối với neo đối trọng cân bằng dưới đáy biển để thùng rác nổi, không đổ dù có mưa bão. Được triển khai từ đầu năm 2017, tới nay đơn vị đã lắp đặt được 10 chiếc ở các điểm, như: Ba Hang, Cửa Vạn, Vung Viêng… Thùng rác nổi đã chứng minh được hiệu quả khi hoạt động tốt trong điều kiện mưa bão, có thể gom được tối đa từ 1,6-3m³ rác thải.

Lắp đặt các bảng tuyên truyền cỡ lớn ven bờ Vịnh Hạ Long nhằm tăng cường ý thức bảo vệ môi trường của du khách và người dân.

Ngoài ra, Ban Quản lý Vịnh Hạ Long còn thường xuyên thực hiện tuyên truyền với người dân và các cá nhân, tổ chức có hoạt động kinh tế - xã hội trên Vịnh; phối hợp với cơ quan chức năng thực hiện tuyên truyền cho chủ tàu, du khách về tác hại của rác thải nhựa, không xả rác thải xuống biển, lắp đặt các thùng rác trên tàu du lịch như một yêu cầu bắt buộc... Ban còn hợp tác với các tổ chức quốc tế, phi chính phủ như: IUCN, MCD… thực hiện các chương trình giáo dục di sản chuyên biệt về rác thải nhựa.

Tuy nhiên, với đặc thù diện tích quản lý rộng, tiếp giáp nhiều vùng biển khác nhau, lực lượng phương tiện thu gom ít... việc thu gom kiểm soát rác thải gây ô nhiễm vẫn còn nhiều vấn đề. Để giải quyết tình trạng này, thời gian tới Ban Quản lý Vịnh Hạ Long tiếp tục tăng cường các giải pháp thu gom, tuyên truyền, đồng thời phối hợp với các đơn vị để thu gom, kiểm soát tốt nhất các loại rác thải gây ô nhiễm môi trường Vịnh.

Tạ Quân