Nỗi buồn văn hóa nơi công cộng

Chuyện thật nhưng vẫn khó tin là Công ty CP Công viên cây xanh Quảng Ninh phải bố trí tới 3 nhân viên để trực 1 nhà vệ sinh công cộng ở Công viên hoa Hạ Long.

Vì sao lại phải “canh phòng” cẩn thận như vậy? Theo giãi bày của nhân viên bảo vệ ở đây thì phải trực 24/24h vì hễ vắng bóng người trông coi là lại xảy ra tình trạng kẻ xấu đột nhập trộm cắp thiết bị vệ sinh, phá phách làm hư hỏng nhà cửa. Đặc biệt là ý thức sử dụng công trình công cộng và thái độ ứng xử văn minh nơi công cộng của một bộ phận người dân rất kém. Các nhà vệ sinh công cộng tại công viên đều đạt tiêu chuẩn “sao” nhưng nhiều người dân vẫn ngại vào và tùy tiện phóng uế, xả rác bừa bãi khiến cho xung quanh nhà vệ sinh... rất mất vệ sinh!

Quả thật, thái độ ứng xử văn minh nơi công cộng của một bộ phận người dân rất đáng buồn. Còn nhớ ở Lễ hội ẩm thực và văn hóa châu Á diễn ra hôm 27/4 vừa qua tại Quảng trường 30/4 (TP Hạ Long), sau khi lễ hội kết thúc, nhân viên công ty môi trường đã phải làm việc cật lực để thu gom rác. Thức ăn thừa, vỏ hộp, túi ni lon vứt đầy các lối đi, điều đáng buồn là trong khi đó các thùng rác công cộng hầu như trống không.

Mới vào hè nhưng bãi tắm Bãi Cháy đã đông nghịt khách. Theo chia sẻ của một cán bộ quản lý bãi tắm, đơn vị đã phải tăng gấp đôi số lượng người để phục vụ, bảo vệ tại đây nhưng vẫn không xuể. Bởi lẽ bên cạnh những người có ý thức văn minh, giữ gìn môi trường thì vẫn còn những người ý thức nơi công cộng rất kém. Nhiều đoàn khách vào tắm biển mang theo đồ ăn, sau khi sử dụng không bỏ rác vào thùng mà vứt bừa bãi trên cát.

Vào những ngày cao điểm nắng nóng, hệ thống cung cấp nước của Công ty CP Nước sạch Quảng Ninh không đủ đáp ứng, đơn vị quản lý đã phải sử dụng nhiều biện pháp để có đủ nước phục vụ du khách nhưng nhiều người xả nước chảy tự do khiến người dùng sau bị thiếu nước. Rồi tình trạng chen lấn, xô đẩy nhau vào nhà vệ sinh, tắm tráng, cãi cọ với nhân viên bảo vệ khi bị nhắc nhở... diễn ra khá nhiều, gây khó chịu cho những người xung quanh.

Từ khi vào hè, dù đã tăng số lượng, song nhân viên phục vụ bãi tắm cho biết họ đã phải làm việc vất vả gấp nhiều lần ngày thường. Riêng việc thu gom rác, quét dọn khu vực tắm tráng, vệ sinh, sửa chữa lại thiết bị hư hỏng hầu như liên tục. Lý do vì mùa hè lượng du khách tăng, nhưng nguyên nhân cơ bản vẫn là do ý thức của nhiều người dân quá kém.

Những vụ việc nêu trên cho thấy, nếu ý thức giữ gìn môi trường, văn minh nơi công cộng của người dân không tốt thì khó có cơ chế quản lý nào hiệu quả. Tư tưởng “cha chung không ai khóc”, quen coi tài sản chung, môi trường chung không phải của nhà mình, không việc gì phải giữ đã bám rễ sâu trong ý thức của nhiều người. Bên cạnh đó cơ chế quản lý, chế tài xử phạt nhiều khi không cụ thể, không nghiêm dẫn đến hành vi tùy tiện, coi thường việc chấp hành quy định chung.

Nếu làm một phép tính về lợi ích, hiệu quả thì việc phải bố trí đến 3 người  trực 1 nhà vệ sinh miễn phí sẽ thấy sự lãng phí, phi lý biết mấy. Vì thế, nhiều ý kiến cho rằng cần thiết phải thay đổi lại mô hình quản lý và có cơ chế xử phạt thật nghiêm, thích đáng với những hành vi ứng xử thiếu văn hóa nơi công cộng. Bởi nếu không có biện pháp xử lý thì sự vô ý thức, thiếu văn hóa của con người sẽ đẩy lùi văn minh tiến bộ của xã hội.

Đặng Nhung