"An cư" và nỗi lo "lạc nghiệp"

Năm 2017, xã Đông Ngũ (huyện Tiên Yên) có 10 hộ dân nằm trong vùng có nguy cơ sạt lở được di chuyển ra khu vực tái định cư ở thôn Quế Sơn (6 hộ) và thôn Đồng Mộc (4 hộ), với diện tích đất được cấp trung bình 350m2/hộ. Thế nhưng, bên cạnh niềm vui “an cư” lại là nỗi lo “lạc nghiệp”, vì đa phần các hộ ra nơi ở mới đều không biết làm gì để sinh sống.

Ông Phạm Văn Thắng, Phó Chủ tịch UBND xã Đông Ngũ, cho hay: “Các hộ dân phải di chuyển đều nằm trong vùng nguy hiểm cao vào mùa mưa bão. Như các hộ ở thôn Đồng Mộc thì ở khu vực đồi đã có vết nứt. Các hộ dân thôn Quế Sơn thì ở cách xa đường trục chính của thôn, họ lại sống trong khu vực hay xảy ra lũ ống, lũ quét. Cứ mỗi lần mưa bão, cán bộ xã chúng tôi rất lo lắng và phải đến vận động họ đến ở nhờ nhà người quen, tránh những điều đáng tiếc có thể xảy ra”. Hiện nay, các hộ sống trong vùng nguy hiểm của thôn Đồng Mộc và Quế Sơn được chuyển ra khu tái định cư an toàn, họ được nhận 30 triệu đồng/hộ từ nguồn hỗ trợ di dân của nhà nước. UBND xã Đông Ngũ lo quỹ đất bằng cách vận động Công ty TNHH MTV Lâm Nghiệp Tiên Yên hiến đất, UBND xã lo san gạt mặt bằng và các hộ đến nơi ở mới cũng đóng góp một phần nhỏ kinh phí.

Người dân khu tái định cư ở thôn Quế Sơn, xã Đông Ngũ, huyện Tiên Yên chưa biết làm gì để sinh sống sau khi làm xong nhà.

Cùng cán bộ xã Đông Ngũ, chúng tôi có mặt tại khu tái định cư thôn Quế Sơn nơi có 6 hộ dân đang làm nhà. Chỉ một vài năm trước, Quế Sơn rất khó khăn về giao thông, khiến nhiều khu vực giống như ốc đảo biệt lập. Từ chương trình xây dựng nông thôn mới, Quế Sơn đã có đường trục thôn được bê tông hóa. Vợ chồng anh Chìu A Xám ở trong thôn đang lo chuyện làm nhà ở mới. Tuy cả 2 vợ chồng còn trẻ, nhưng gia đình anh vẫn trong diện cận nghèo. Bởi trước đây, họ sống ở nơi cũng thuộc thôn Quế Sơn nhưng không có điện, nước, giao thông chỉ có thể đi bộ. Ngôi nhà cũ họ ở luôn có nguy cơ sạt lở rất nguy hiểm về mùa mưa bão. Nay vợ chồng anh chuyển ra nơi ở mới, thế nhưng, cùng với đó là nỗi lo không biết làm gì ra tiền để trả nợ, vì diện tích đất gia đình anh được cấp chỉ đủ làm nhà và công trình phụ trợ. Trong khi đó, họ chỉ biết làm ruộng, chăn nuôi nên cần diện tích đất lớn hơn.

Chuyện “an cư” chỉ thật hiệu quả khi có hướng “lạc nghiệp”, để tránh tình trạng người dân khi được chuyển ra khu tái định cư lại tìm cách trở về nơi cũ vì không biết làm gì để sinh sống. Chuyện này cũng đã xảy ra ở nhiều nơi trên địa bàn tỉnh, như ở xóm Đá Vuông, thôn Lang Cang, xã Đồn Đạc, huyện Ba Chẽ. Đá Vuông nằm bên nhánh sông Ba Chẽ chảy qua, chia cắt xóm với trung tâm thôn và xã. Năm 2006, huyện Ba Chẽ đã tạo điều kiện cho 20 hộ dân Đá Vuông sang phía bên kia sông sinh sống, để khỏi phải hằng ngày lội sông nguy hiểm. Họ được hỗ trợ xây nhà, thế nhưng ruộng vườn của họ ở hết bên kia sông. Chuyện cơm áo hằng ngày buộc họ ban ngày sang bên kia sông làm ruộng, tối họ lại về nhà bên này sông. Hiện nay, nhiều gia đình của xóm Đá Vuông đã trở về nơi ở cũ.

Ở xóm Đá Vuông, thôn Lang Cang, xã Đồn Đạc, huyện Ba Chẽ, người dân đã bỏ khu tái định cư để trở về nơi ở cũ.

Trao đổi với chúng tôi, ông Chíu Sì Sằn, Chủ tịch Hội Nông dân xã Đông Ngũ, phụ trách thôn Quế Sơn, Đồng Mộc, chia sẻ: “Để giúp người dân ổn định cuộc sống ở nơi ở mới hiện xã đang tổ chức kéo điện, nước vào khu tái định cư. Còn chuyện mưu sinh, chúng tôi mong muốn Công ty TNHH MTV Lâm Nghiệp Tiên Yên hỗ trợ thêm cho các hộ từ 300 – 500m2 đất/hộ để họ nuôi, trồng phục vụ gia đình hoặc khoán đất rừng để phát triển kinh tế rừng. Vì không có đất sản xuất thì nguy cơ tái nghèo sẽ rất cao”.

Anh Vũ