Xét nghiệm HIV sớm để hướng tới mục tiêu 90-90-90

“Xét nghiệm HIV sớm - Hướng tới mục tiêu 90-90-90 vào năm 2020” là chủ đề của Tháng hành động Quốc gia phòng, chống HIV/AIDS năm 2017. Đây là những dấu mốc quan trọng có tính chiến lược trong phòng, chống HIV/AIDS nói chung cũng như để có thể kết thúc dịch HIV/AIDS vào năm 2030.

Hiện thực hóa mục tiêu 90-90-90

Mục tiêu 90-90-90 được hiểu là đến năm 2020, có 90% số người nhiễm HIV biết được tình trạng nhiễm HIV của mình; 90% người chẩn đoán nhiễm HIV được điều trị ARV và 90% số người được điều trị ARV kiểm soát được tải lượng vi rút ở mức thấp để sống khỏe mạnh và làm giảm nguy cơ lây truyền HIV cho người khác. Mục tiêu 90-90-90 là những dấu mốc quan trọng có tính chiến lược trong phòng, chống HIV/AIDS nói chung cũng như để có thể kết thúc dịch HIV/AIDS vào năm 2030.

Xét nghiệm HIV cho học viên tại Cơ sở cai nghiện ma túy tỉnh (xã Vũ Oai, huyện Hoành Bồ). Ảnh: Trung tâm Phòng chống HIV/AIDS Quảng Ninh cung cấp

Để sớm đạt được mục tiêu đó, hằng năm, Sở Y tế đã tham mưu, chỉ đạo các cấp, ngành, các địa phương triển khai tích cực các hoạt động phòng, chống HIV/AIDS trên địa bàn toàn tỉnh. Trong đó, công tác tuyên truyền phòng, chống HIV/AIDS tiếp tục được các địa phương trong tỉnh quan tâm phối hợp triển khai thực hiện và chú trọng đến các đối tượng có nguy cơ tại cộng đồng. Trong 9 tháng năm 2017, đã thực hiện được 11.413 cuộc truyền thông thay đổi hành vi cho 552.363 lượt người.

Thạc sĩ, bác sĩ Lê Thị Hoa, Giám đốc Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS Quảng Ninh, cho biết: Năm 2017, các hoạt động truyền thông phòng, chống HIV/AIDS được chú trọng tới các thôn, xã đảo, vùng sâu, vùng xa, biên giới, lồng ghép vào các hoạt động khác ở cơ sở. Trung tâm đã phối hợp với các trung tâm y tế, phòng y tế huyện và UBND các xã, phường truyền thông về phòng, chống HIV/AIDS cho 120 người dân tại làng chài tái định cư thuộc phường Hà Phong, TP Hạ Long; 100 người dân huyện Cô Tô; 130 người dân thuộc xã Quảng Lâm, huyện Đầm Hà. Trung tâm phối hợp tổ chức truyền thông, lấy mẫu xét nghiệm cho hơn 100 phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ tại xã Lương Mông, huyện Ba Chẽ; phối hợp thực hiện truyền thông lấy máu xét nghiệm cho hơn 450 học viên cai nghiện tại Cơ sở cai nghiện ma túy tỉnh và 500 phạm nhân trong Trại giam Công an tỉnh.

Theo bà Lê Thị Hoa, truyền thông bây giờ phải thay đổi chứ không thể làm theo kiểu “hù dọa” của những năm 90 thế kỷ trước. Phải để người dân được tăng cường nhận thức, chống kỳ thị với người nhiễm HIV và chống tình trạng người nhiễm HIV tự kỳ thị với mình. Khi nhận thức đầy đủ, không còn kỳ thị thì người có nguy cơ nhiễm HIV cũng sẽ chủ động đi xét nghiệm.

Thời gian qua, Quảng Ninh đã coi trọng việc xét nghiệm sớm cho người có nguy cơ nhiễm HIV. Từ đầu năm đến nay, toàn tỉnh đã tiến hành xét nghiệm phát hiện HIV cho 82.138 người. Số người nhiễm HIV phát hiện mới là 156, trong đó có 84 nam và 72 nữ. Có 46 trẻ sinh ra từ mẹ nhiễm HIV được làm xét nghiệm PCR, trong đó có 1 trẻ có kết quả dương tính.

Truyền thông loại trừ lây truyền HIV từ mẹ sang con cho phụ nữ dân tộc thiểu số tại huyện Bình Liêu. Ảnh: Trung tâm Phòng chống HIV/AIDS Quảng Ninh cung cấp

Kết quả đạt được

Tại Quảng Ninh, số bệnh nhân nhiễm HIV mới đã giảm so với những năm trước. Số người nhiễm HIV/AIDS còn sống hiện có mặt trên địa bàn tỉnh là 5.294 người. Số đã tử vong là 5.352 người. Hiện nay, đối với Quảng Ninh, hình thái lây truyền dịch có xu hướng chuyển dần từ lây truyền đường máu sang lây truyền qua đường tình dục.

Để hạn chế con đường lây truyền HIV, các phòng Tư vấn xét nghiệm tự nguyện và mạng lưới nhân viên tiếp cận cộng đồng đã cấp phát 1.291.235 bơm kim tiêm, 886.624 bao cao su cho các đối tượng. Đối với đối tượng nghiện ma túy, toàn tỉnh đang triển khai 5 cơ sở điều trị thay thế nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng Methadone tại TP Hạ Long, TP Cẩm Phả, TP Uông Bí, huyện Vân Đồn và TX Đông Triều. Dự kiến, cơ sở Methadone tiếp theo sẽ đặt tại TP Móng Cái. Đến nay, toàn tỉnh có 1.226 bệnh nhân đang được điều trị Methadone, trong đó có 477 bệnh nhân là người nhiễm HIV, 457 người nhiễm hiện đang điều trị ARV.

Truyền thông hướng tới “Mục tiêu 90-90-90” trong phòng, chống HIV/AIDS cho ngư dân làng chài tái định cư phường Hà Phong (TP Hạ Long). Ảnh: Trung tâm Phòng chống HIV/AIDS Quảng Ninh cung cấp

Toàn tỉnh hiện đang triển khai 12 phòng khám ngoại trú, trong đó có một phòng khám ngoại trú dành cho trẻ em; có 4 máy đếm tế bào CD4  phục vụ xét nghiệm, chẩn đoán cho bệnh nhân AIDS. Các hoạt động xét nghiệm hỗ trợ điều trị, chăm sóc bệnh nhân cũng được đẩy mạnh. Hiện toàn tỉnh có 4.816 người đang nhận thuốc, gồm 4.682 người lớn, 134 trẻ em và 148 bệnh nhân đang được điều trị ARV trong trại giam;  4.381 bệnh nhân có thẻ bảo hiểm y tế (chiếm tỷ lệ 91,1%). Các cơ sở tư vấn và điều trị dự phòng lây truyền từ mẹ sang con đã tư vấn cho 37.670 phụ nữ mang thai, trong đó có 50 phụ nữ nhiễm HIV.

Nhờ những giải pháp đồng bộ, công tác phòng, chống HIV/AIDS trên địa bàn tỉnh thời gian qua đã đạt được kết quả tích cực. Tỷ lệ hiện nhiễm HIV trong nhóm nghiện chích ma túy đã giảm từ 46,7% năm 2007 xuống còn 16% năm 2017. Đối với nhóm phụ nữ bán dâm, tỷ lệ hiện nhiễm cao nhất 4,22% năm 2002 giảm xuống còn 2% năm 2017. Số tử vong mới phát hiện là 68 người, giảm 47% so với cùng kỳ năm 2016.

Tuy tình hình dịch đã có dấu hiệu chững lại nhưng đặc thù về vị trí địa lý và sự hiểu biết của người dân còn hạn chế nên công tác phòng, chống HIV/AIDS ở Quảng Ninh vẫn còn gặp khó khăn. Để đạt được mục tiêu 90-90-90 đã đề ra, các địa phương cần quản lý những đối tượng nguy cơ cao, kiện toàn nhân sự phục vụ công tác phòng chống HIV/AIDS tại cơ sở, các trạm y tế,  Ban chỉ đạo phòng, chống HIV/AIDS tại một số địa phương, xây dựng quy chế phối hợp với các trung tâm y tế và phòng y tế.
 

Huỳnh Đăng

[links()]