Xây dựng và thực hiện hương ước, quy ước

Theo báo cáo của Sở Tư pháp, đến tháng 12/2016 toàn tỉnh có 1.418/1.567 làng, thôn (bản, khu phố) có hương ước đã được phê duyệt và phổ biến đến cộng đồng dân cư; hằng năm có 1.104 hương ước, quy ước được rà soát, trong đó 754 hương ước được sửa đổi, bổ sung...

Thực hiện chủ đề công tác năm 2017 của tỉnh về “Tăng cường kỷ luật, kỷ cương hành chính; xây dựng nếp sống văn hóa văn minh”, nhiều địa phương trong tỉnh đã chú trọng phát triển lĩnh vực văn hóa gắn với đẩy mạnh xây dựng nếp sống văn hóa, văn minh; tuyên truyền nhân rộng xây dựng và thực hiện các quy ước, hương ước, thực hiện nếp sống văn hóa, văn minh trong việc cưới, việc tang và tổ chức lễ hội.

Huyện Bình Liêu hết năm 2016 đã hoàn thành việc rà soát, bổ sung các bản quy ước, hương ước; 104 thôn (bản, khu phố) có hương ước được phê duyệt (đạt 100%). UBND huyện ban hành công văn tăng cường quản lý xây dựng và thực hiện hương ước, quy ước trên địa bàn huyện; thành lập Ban vận động, tuyên truyền nhân dân xóa bỏ phong tục, tập quán lạc hậu huyện, cấp xã. Hằng năm, các ban xây dựng kế hoạch, lựa chọn các thôn (bản, khu phố) còn tồn tại nhiều tập tục lạc hậu để đăng ký thực hiện điểm. Nhờ đó, các đám cưới hiện được tổ chức văn minh, lành mạnh, tiết kiệm, không phô trương hình thức, thách cưới cao, ăn uống linh đình nhiều ngày như trước; nạn tảo hôn cơ bản không còn; không xảy ra các trường hợp kết hôn cận huyết thống; tổ chức tang lễ văn minh, gọn nhẹ, có ý nghĩa giáo dục, không còn tình trạng để người chết quá 48 tiếng đồng hồ, không đưa tang ban đêm...; 100% thôn (bản, khu phố) đã đưa việc tang thành điều khoản trong quy ước của thôn (bản, khu phố).

Niêm yết công khai thông tin tại Nhà Văn hoá khu Trạo Hà (phường Đức Chính, TX Đông Triều). Ảnh: Phương Thúy

Nhiều địa phương trong tỉnh đã ban hành nghị quyết chuyên đề về thực hiện nếp sống văn hóa, văn minh. Tiêu biểu, từ năm 2013, Ban Thường vụ Thành ủy Cẩm Phả ban hành Nghị quyết số 18-NQ/TU “Tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy đảng về thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội”. Đến nay 16/16 phường, xã của thành phố đã ban hành quy định để thực hiện; 178/178 khu phố đã và đang triển khai xây dựng quy ước. Thành phố đã phát gần 53.000 bản đăng ký cam kết đến tất cả các hộ gia đình; 194 bản ký cam kết được in trên giấy hồng, cụ thể hóa việc thực hiện nếp sống văn hóa, văn minh để người dân dễ nhớ, dễ thực hiện. Từ năm 2013 đến nay, trên địa bàn thành phố có 4.816/5.104 đám cưới  (tỷ lệ 94,4%), 3.286/3.400 (96,6%) đám tang thực hiện nếp sống văn minh (đạt tỷ lệ 96,7%). Việc chôn cất người mất được thực hiện đúng nơi quy định, đúng nghi lễ truyền thống; cúng giỗ sau lễ tang được tổ chức đơn giản, gọn nhẹ theo phong tục. Nhiều phường, xã duy trì việc gửi thư chia buồn tới gia đình có người mất, kèm theo hướng dẫn về những lưu ý khi tổ chức lễ tang, để vận động gia đình thực hiện nếp sống văn minh trong việc tang. Mới đây Thành ủy Cẩm Phả tiếp tục ban hành kế hoạch triển khai xây dựng Cẩm Phả là thành phố kiểu mẫu về “nếp sống văn hóa, văn minh” trong việc cưới, việc tang và vệ sinh môi trường, đã đề ra các mục tiêu, giải pháp cụ thể.

TX Quảng Yên có nhiều di tích lịch sử, văn hóa, nhiều phong tục, tập quán truyền thống, có những nét đặc thù trong nếp sống văn hóa, nhất là sự gắn kết mang tính cộng đồng làng, xã, dòng họ. Vì vậy, cộng đồng dân cư nơi đây rất coi trọng xây dựng và thực hiện quy ước, hương ước ở thôn, khu phố với những nét đặc thù riêng. Tuy nhiên, nhiều bản hương ước được xây dựng đã lâu, nay không còn phù hợp. Cấp ủy, chính quyền địa phương đã chỉ đạo tiến hành rà soát tổng thể quy ước, hương ước trên địa bàn để bổ sung, điều chỉnh cho phù hợp. Đặc biệt, ngày 13/7/2017, HĐND thị xã ban hành Nghị quyết số 04/NQ-HĐND về phê chuẩn bổ sung phân bổ và điều chỉnh dự toán ngân sách năm 2017; trong đó hỗ trợ các xã, phường kinh phí để in các bản quy ước, hương ước gửi đến các hộ dân (mỗi cuốn 10.000 đồng, cấp cho 37.200 hộ toàn thị xã).

Kết quả xây dựng và thực hiện hương ước, quy ước đã tạo cơ sở pháp lý cho việc xây dựng các thiết chế quản lý tự quản, điều chỉnh các quan hệ xã hội tại cộng đồng dân cư, góp phần thực hiện nếp sống văn hóa, văn minh ở cơ sở, giữ gìn nét đẹp truyền thống, phong tục văn hóa tốt đẹp ở các địa phương, nhất là thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội… Tuy nhiên việc xây dựng và thực hiện hương ước, quy ước ở một số địa phương trong tỉnh còn có những hạn chế nhất định, như: Việc rà soát, bổ sung hương ước, quy ước chưa thường xuyên; nhiều hương ước ban hành còn mang tính hình thức, nội dung thiếu cụ thể, chưa sát với điều kiện thực tế tại địa phương; còn phổ biến tình trạng sao chép. Một số địa phương chưa coi trọng vai trò của hương ước, quy ước trong đời sống cộng đồng, sự phối hợp giữa các cơ quan trong xây dựng, thực hiện hương ước, quy ước hiệu quả chưa cao.

Vì vậy, xây dựng nếp sống văn hóa, văn minh ở cộng đồng dân cư cần thiết chú trọng xây dựng và thực hiện tốt quy ước, hương ước. Cùng với đó, cần tăng cường vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy đảng, chính quyền trong việc nghiên cứu, đổi mới, nâng cao chất lượng các quy ước, hương ước theo hướng ngắn gọn, cụ thể, để người dân dễ nhớ và thực hiện; phát huy vai trò của MTTQ và các đoàn thể nhân dân trong triển khai các phong trào, cuộc vận động, đảm bảo thực chất, hiệu quả; định kỳ giám sát việc xây dựng và thực hiện hương ước, quy ước; giám sát việc nêu gương của cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức thực hiện nếp sống văn hóa, văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội.

Vũ Quang Trực (Ban Dân vận Tỉnh ủy)

[links()]