Nhà trọ - Chưa có chế tài để quản lý

Nhiều năm trở lại đây, nhu cầu về nhà ở của công nhân, học sinh, sinh viên, người lao động trên địa bàn tỉnh tăng cao. Theo đó, số lượng nhà cho thuê trọ ở nhiều địa phương cũng gia tăng. Tuy nhiên, việc quản lý nhà thuê trọ lại gần như bị buông lỏng.

Cung chưa đáp ứng cầu

Do Công ty Nến Ánh Dương thuộc Khu Công nghiệp Cái Lân (TP Hạ Long) không có chỗ ở cho công nhân nên chị Hoàng Thị Hoa phải thuê phòng trọ ở khu 4, phường Giếng Đáy, TP Hạ Long cho 3 thành viên trong gia đình sinh sống. Tuy phòng trọ có bếp, nhà vệ sinh khép kín... nhưng diện tích chỉ hơn 10m², giá cũng không hề rẻ: 700.000 đồng/tháng. Theo chị Hoa, phòng trọ này khá ổn so với nhiều khu nhà trọ khác. Tuy nhiên, để 3 thành viên sinh sống thì khá chật hẹp.

Anh Vũ Văn Tùng, đến từ huyện Tiên Yên, là công nhân Công ty TNHH MTV Đóng tàu Hạ Long, cho biết: “Công ty cũng có nhà ở tập thể cho công nhân thuê với giá khá rẻ, khoảng 120.000 đồng/tháng. Tuy nhiên, khu tập thể này xuống cấp trầm trọng, vệ sinh dùng chung... và chỉ phục vụ công nhân độc thân. Còn những người đã lập gia đình đều phải đi thuê ngoài. Ở phường Giếng Đáy khá nhiều nhà trọ, nhưng rất khó tìm được nhà trọ có diện tích rộng rãi”.

Dãy nhà cho thuê tại tổ 7, khu 4, phường Giếng Đáy, TP Hạ Long có giá 700.000 đồng/phòng/tháng.

Qua khảo sát của phóng viên tại các nhà trọ ở một số địa phương cho thấy, giá thuê phòng trọ phụ thuộc vào thỏa thuận giữa chủ hộ và người thuê, từ 500.000 đồng - 2.000.000 đồng/phòng/tháng, tùy diện tích, chất lượng, khu vực. Hầu hết các nhà trọ hiện nay là nhà cấp 4, có bố trí bếp, vệ sinh khép kín để phục vụ nhu cầu sinh hoạt của người thuê, nhất là với người đã có gia đình riêng. Tuy nhiên, diện tích các nhà  trọ, phòng trọ hiện nay khá chật hẹp, chỉ 10 - 15m² nên việc sinh hoạt của các gia đình khá bất tiện... Cùng với đó, ở một số khu nhà trọ không có chủ hộ ở kèm, tình hình an ninh trật tự khá phức tạp, thường xảy ra vấn đề trộm cắp, nhất là vào thời điểm công nhân, người lao động đi làm.

Thiếu chế tài quản lý

Theo thống kê của Sở Xây dựng, trên địa bàn tỉnh quy hoạch 11 khu công nghiệp (KCN) tập trung, trong đó 4 KCN đã, đang được đầu tư xây dựng và đã có doanh nghiệp hoạt động, gồm: KCN Cái Lân (TP Hạ Long), KCN Hải Yên (TP Móng Cái), KCN Đông Mai (TX Quảng Yên) và KCN Cảng biển Hải Hà (huyện Hải Hà), với dự kiến hàng chục nghìn lao động; trong đó phần lớn là lao động từ nơi khác đến, có nhu cầu về chỗ ở. Mặc dù tỉnh đã quy hoạch, bố trí quỹ đất xây dựng nhà ở cho công nhân tại một số KCN trên địa bàn, nhưng đến nay mới chỉ có Công ty TNHH Texhong Ngân Long (TP Móng Cái) xây dựng 4 khối nhà ở tập thể 5 tầng (khoảng 696 căn hộ), đáp ứng chỗ ở cho khoảng 5.000 công nhân.

Ngành Than có khoảng 110.000 công nhân, đa số là người ngoài tỉnh. Dù các đơn vị tích cực xây dựng chỗ ở cho công nhân nhưng mới chỉ đáp ứng khoảng 60% nhu cầu và hầu hết đều dành cho người độc thân chứ chưa có khu tập thể, căn hộ cho công nhân có gia đình.

Khu tập thể cho công nhân của Công ty TNHH MTV Đóng tàu Hạ Long tại phường Giếng Đáy (TP Hạ Long) xuống cấp, không có vệ sinh khép kín.

Chính vì nhu cầu nhà ở khá lớn, trong khi giá cả nhà thương mại trên địa bàn tỉnh lại cao nên hầu hết công nhân, lao động tự do đều đi thuê nhà ở. Điều này kéo theo nhà thuê trọ mọc lên ngày càng nhiều trong các khu dân cư, tập trung nhiều ở các địa phương: Hạ Long, Cẩm Phả, Móng Cái, Hải Hà... Dù số lượng nhà cho thuê trọ gia tăng như vậy, nhưng hiện nay, hộ dân xây nhà cho thuê trọ lại không nằm trong quy định quản lý nào, không phải đăng ký kinh doanh, không áp dụng quy định phòng cháy chữa cháy, không bị khống chế, quản lý về giá cả... Bởi vậy, các địa phương đều không nắm được trên địa bàn có bao nhiêu nhà cho thuê trọ. Việc quản lý duy nhất hiện nay chủ yếu theo quy định tại Thông tư số 35/2014/TT-BCA ngày 9/9/2014 của Bộ Công an “Quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Cư trú và Nghị định số 31/2014/NĐ-CP ngày 18/4/2014 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Cư trú”. Trong đó người làm thủ tục cư trú, tạm trú nếu chỗ ở hợp pháp do thuê, mượn, ở nhờ thì phải được người cho thuê, cho mượn, cho ở nhờ đồng ý cho đăng ký thường trú, tạm trú vào chỗ ở của mình...

Thông qua quy định này, chỉ có lực lượng công an các địa phương nắm số nhà trọ trên địa bàn. Theo Công an TP Hạ Long, đến thời điểm này, trên địa bàn thành phố có khoảng 1.330 nhà trọ; hơn 5.900 hộ đăng ký tạm trú với 19.263 nhân khẩu. Còn theo Công an TP Cẩm Phả thì thành phố có 1.205 nhà với 4.501 phòng trọ; có 3.114 hộ đăng ký tạm trú với 12.388 nhân khẩu... Tuy nhiên, việc nắm bắt của công an các địa phương cũng chưa thể toàn diện bởi vẫn có những trường hợp ở trọ nhưng không khai báo tạm trú, thường trú. Còn với TP Uông Bí, địa phương vừa tiến hành rà soát số nhà ở, nhà trọ cho công nhân, người lao động, học sinh, sinh viên thuê cũng mới chỉ thống kê được 2.537 người thuê trọ, còn chưa có số liệu về nhà cho thuê trọ.  

Phần lớn nhà thuê trọ trên địa bàn tỉnh chật chội, chỉ 10 - 15m2. (Trong ảnh: Bếp, vệ sinh khép kín tại một phòng trọ ở tổ 7, khu 4, phường Giếng Đáy, TP Hạ Long)

Cùng với điều kiện làm việc, thu nhập, nhà ở cũng là một trong những yếu tố thu hút lao động về làm việc trên địa bàn. Khó khăn về nhà ở cũng là một trong những điều khiến nhiều công nhân không yên tâm công tác. Họ thường rút về quê khi lập gia đình hoặc tại các tỉnh khác thành lập những công ty, khu công nghiệp cần tuyển lao động... Trong khi đó, trên địa bàn tỉnh hiện đang dần hình thành các KCN lớn với dự báo số lao động cần tuyển tiếp tục tăng cao. Bởi vậy, các địa phương cần tính toán, quy hoạch các khu nhà ở cho công nhân, người lao động. Tỉnh cần đề xuất với các bộ, ngành ban hành quy định cụ thể điều kiện của nhà thuê trọ, như: Diện tích tối thiểu, điều kiện cơ sở vật chất, an ninh trật tự, đăng ký hoạt động... để tăng cường công tác quản lý, đảm bảo an ninh trật tự trên địa bàn.

Cầm Khuê