Mai vàng Ba Chẽ: Giống quý chờ được bảo tồn

Từ trước đến nay, mọi người thường nghe nói đến mai vàng Yên Tử ở TP Uông Bí hay TX Đông Triều mà ít người nhắc đến mai vàng Ba Chẽ. Ngay cả những người sống ở Ba Chẽ lâu năm cũng không biết rằng huyện mình có giống mai vàng rất đẹp trong tự nhiên. Tiếc rằng, giống mai vàng Ba Chẽ hiện đang bị mai một, rất cần các đơn vị chức năng có hướng bảo vệ kịp thời.

Anh Lương Văn Hợp, thôn Xóm Mới, xã Lương Mông đã bảo tồn và nhân giống được hơn 300 cây mai vàng Ba Chẽ.

Đến xã Lương Mông (huyện Ba Chẽ), tôi nghe người dân nói về cây mai vàng Ba Chẽ có hoa đẹp phân bố rải rác trong rừng phòng hộ Đèo Giang trên địa bàn. Rất tiếc, mai vàng lại ra hoa vào tháng 2 Âm lịch nên thời điểm này khi đến Lương Mông, chúng tôi không được thưởng thức vẻ đẹp của hoa, nhưng nghe người dân kể thì hoa đẹp không thua kém gì mai vàng Yên Tử. Lương Mông nằm giáp các huyện Sơn Động (tỉnh Bắc Giang) và Đình Lập (tỉnh Lạng Sơn). Diện tích rừng phòng hộ ở Lương Mông khoảng 1.500 ha, đấu nối luôn với rừng phòng hộ các huyện của tỉnh bạn và trải dài vài nghìn ha. Người dân Lương Mông kể rằng, trước đây có thấy người dân phía Bắc Giang vào rừng đào cây mai vàng, nhưng khi đó họ vẫn chưa biết đó là cây gì.

Anh cán bộ xã Lương Mông đưa tôi đến vườn ươm mai vàng của anh Lương Văn Hợp, thôn Xóm Mới, xã Lương Mông. Vườn hiện có hơn 300 cây mai vàng. Anh Hợp bảo: “Trong rừng tự nhiên của Ba Chẽ hiện cũng đã mất gần hết giống mai này. Người dân các tỉnh lân cận đã biết khai thác giống cây quý này từ 6, 7 năm nay rồi, nên hầu như không còn trong tự nhiên. Tuy là rừng phòng hộ nhưng người dân vẫn vào rừng hái cây thuốc, nên nhiều người lợi dụng việc đó để khai thác trộm cây mai vàng”. Anh Hợp thấy xót xa, bỏ tiền ra mua, nhưng tiền ít nên cũng chỉ mua được mấy cây mai. Bù lại, anh có biệt tài ươm giống mai nên anh nhặt quả mai rụng ươm thành cây. Bây giờ trong vườn nhà anh đã có mấy trăm cây, có người đã đến hỏi mua các cây to nhưng anh không bán. Theo anh, nếu bán là hết, còn anh muốn giữ lại giống mai vàng Ba Chẽ.

Người dân thôn Xóm Mới, xã Lương Mông trồng mai vàng trước cửa nhà.

Một lãnh đạo huyện Ba Chẽ cho biết, địa phương cũng đã phối hợp với kiểm lâm huyện ra thông báo cấm người dân vào rừng khai thác cây mai. Hiện nay, huyện chưa có văn bản nào về việc bảo tồn mai vàng trên địa bàn, mà mới chỉ là vận động người dân không khai thác, để chúng tự bảo tồn theo hướng phát triển tự nhiên. Trao đổi với chúng tôi, ông Vi Văn Diễn, Chủ tịch UBND xã Lương Mông, cho hay: “Xã đã thông báo đến tất cả người dân không được phép vào rừng khai thác mai vàng tự nhiên. Thế nhưng, rừng Đèo Giang không chỉ nằm trong phạm vi xã, mà liên quan đến cả xã An Lạc (huyện Sơn Động, tỉnh Bắc Giang) và thị trấn Nông trường Thái Bình (huyện Đình Lập, tỉnh Lạng Sơn). Chúng tôi cũng chỉ tuyên truyền và ngăn chặn được người dân của xã mình thôi, còn của tỉnh khác thì biết làm thế nào?”.

Như thế, việc bảo tồn giống mai quý này không chỉ là của xã Lương Mông hay huyện Ba Chẽ mà cần có sự vào cuộc và phối hợp với cả các huyện của hai tỉnh bạn. Trước mắt, huyện cần động viên những người đã bảo tồn giống mai quý này tại vườn nhà mình, tuyên truyền vận động họ giữ mai để nhân giống bảo tồn, vì có thể sau này đây sẽ là giống cây quý của Ba Chẽ, giống như cây trà hoa vàng. Cây trà hoa vàng  trước đây từng bị người dân khai thác tràn lan rồi bán sang Trung Quốc. Nay, nhờ việc gìn giữ, nhân giống thành công mà trà hoa vàng đã trở thành loài cây kinh tế mũi nhọn, giúp nhiều gia đình huyện Ba Chẽ xóa nghèo.

                                                         Công Thành