Phó Tổng giám đốc TKV, Bí thư Đảng uỷ Than Quảng Ninh Vũ Anh Tuấn: "Binh đoàn Than đã đi vào lịch sử công nhân mỏ như một trang sử chói ngời"

50 năm trước, tháng 7-1967, khi mà cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước bước vào giai đoạn ác liệt, hàng ngàn thợ mỏ Vùng than Quảng Ninh đã tạm gác tay búa, tay máy gia nhập Binh đoàn Than cầm súng lên đường bảo vệ Tổ quốc mang theo hào khí của cuộc Tổng bãi công của thợ mỏ năm 1936. Họ đã lập nhiều chiến công, nhiều người đã hy sinh xương máu hay một phần thân thể, góp phần vào sự nghiệp giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Trong công cuộc dựng xây đất nước và hội nhập quốc tế hôm nay, tinh thần “Kỷ luật và đồng tâm” và hào khí Binh đoàn Than ngày ấy như một mạch nguồn đã và đang được lãnh đạo Tập đoàn, thợ mỏ và toàn ngành Than khai thông và tiếp nối. Nhân kỷ niệm 50 năm ngày Binh đoàn Than ra trận 30-7 (1967-2017), đồng chí Vũ Anh Tuấn, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV), Bí thư Đảng uỷ Than Quảng Ninh đã dành cho phóng viên Báo Quảng Ninh Cuối tuần một cuộc trò chuyện xoay quanh nội dung này.

- Thưa đồng chí, 50 năm về trước, lần đầu tiên ngành Than được Trung ương cho phép tổng động viên thợ mỏ ra trận. Xin đồng chí cho biết, ý nghĩa của sự ra đời Binh đoàn Than trong thời điểm đó?

Đồng chí Vũ Anh Tuấn, Phó Tổng Giám đốc TKV, Bí thư Đảng uỷ Than Quảng Ninh.

+ Năm 1967, do yêu cầu của thực tiễn chiến trường, lần đầu tiên thợ mỏ được huy động ra trận bổ sung lực lượng cho chiến trường miền Nam. Quân số của 3 tiểu đoàn được huy động đợt đó ngoài lực lượng nòng cốt là thợ mỏ còn có con em các dân tộc Quảng Ninh. Lẽ ra các tiểu đoàn hợp lại thì gọi là trung đoàn nhưng đây lại được đặt là Binh đoàn. Cái tên Binh đoàn Than là tỉnh Quảng Ninh và ngành Than lúc đó đã thống nhất gọi tên chung cho lực lượng này. Như vậy, Binh đoàn Than không phải là một phiên hiệu trong quân đội nhưng lại là một cái tên tạo ra nhiều ý nghĩa... Cái tên đó mang ý nghĩa chính trị rất lớn, nó có tác dụng động viên tinh thần rất lớn đối với thợ mỏ lên đường mang theo tinh thần “Kỷ luật và đồng tâm” của thợ mỏ, với một khí thế hừng hực của tuổi trẻ để chiến đấu bảo vệ Tổ quốc. Nhiều chiến sĩ của Binh đoàn đã lập chiến công xuất sắc, được tặng thưởng huân huy chương các loại, có người được phong tặng danh hiệu anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân. Danh hiệu  “Binh đoàn Than” đã đi vào lịch sử công nhân mỏ và lịch sử cách mạng như một trang sử chói ngời, đã trở thành một huyền thoại trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước...

- Được biết, sau 1975, phần lớn những chiến sĩ trở về đều quay lại với ngành Than với phương châm đi là lính của ngành Than về trở lại phục vụ ngành Than?

+ Tôi biết nhiều đồng chí khi phục viên còn có cơ hội chuyển công tác khác nhưng họ vẫn nặng lòng chung thuỷ quay về với ngành Than. Họ trở về và vẫn mang tinh thần của người thợ mỏ, người chiến sĩ quả cảm trong chiến trường, đóng góp cho xã hội trong thời bình cũng như thời chiến. Đó là phẩm chất cao quý của người thợ mỏ can trường luôn đứng ở tuyến đầu của Tổ quốc. Chúng tôi ghi nhận và đánh giá cao tinh thần đó. Thực tế khi các chiến sĩ Binh đoàn Than phục viên là thời điểm khó khăn gian khổ khi chiến tranh vừa kết thúc, sản xuất phải khôi phục sau quá trình đình trệ, đời sống thợ mỏ chắc chắn rất khó khăn. Vậy mà các đồng chí vẫn bám trụ với ngành Than. Đó là điều hết sức đáng quý. Sau này, trong bối cảnh ngành Than đang phải tìm nguồn tuyển sinh, đào tạo và cả cách giữ chân thợ lò thì tôi cho rằng đây là một bài học có giá trị mà chúng ta cần đúc kết kinh nghiệm từ lịch sử...

- Tổng kết lại trong số hơn 2.000 thợ mỏ ra trận, có hơn 1.000 người hy sinh, hơn 400 thương, bệnh binh. Trong thời gian qua, ngành Than đã quan tâm đến những đối tượng này và thân nhân liệt sĩ như thế nào?

+ Trong những năm qua, nhiều thế hệ lãnh đạo Tổng Công ty nay là Tập đoàn cũng như các đơn vị thành viên đã rất quan tâm đến lực lượng thợ mỏ từng cầm súng ra trận. Chúng tôi tổ chức sưu tầm, xuất bản sách giới thiệu về đơn vị đặc biệt mang tên “Binh đoàn Than”. Đồng thời tổ chức các hoạt động truyền thông rộng rãi, phối hợp với tỉnh Quảng Ninh trong việc khảo sát, xác định vị trí hoặc địa điểm xuất quân của Binh đoàn Than để tiến tới đặt bia kỷ niệm, phục vụ công tác giáo dục truyền thống cách mạng. Năm 2016, vào dịp kỷ niệm 80 năm Ngày Truyền thống Công nhân Vùng mỏ, truyền thống ngành Than, chúng tôi đã gặp mặt các cựu chiến binh, thương binh Binh đoàn Than để ôn lại những năm tháng hào hùng đã qua. Chúng tôi thường xuyên động viên các gia đình thương binh, bệnh binh cả về vật chất lẫn tinh thần; hỗ trợ các gia đình liệt sĩ khó khăn, phối hợp tìm kiếm hài cốt liệt sĩ; hỗ trợ tổ chức kỷ niệm Ngày Binh đoàn Than ra trận; tổ chức các chuyến hành hương về thăm lại chiến trường xưa v.v.. Mới đây nhất, chúng tôi vừa tổ chức cho đoàn gồm 45 cựu chiến binh, thương binh nguyên chiến sĩ Binh đoàn Than đi thăm chiến trường xưa...

Lãnh đạo ngành Than (bên phải) động viên chiến sĩ Binh đoàn Than trước giờ xuất quân. Ảnh: Đoàn Đạt

- Thưa đồng chí, Bác Hồ đã dạy: “Sản xuất than cũng như quân đội đánh giặc”. Ngành Than xác định thợ mỏ làm than cũng là chiến sĩ. Vậy phẩm chất Bộ đội Cụ Hồ, tinh thần tổ chức kỷ luật cao kiểu quân đội đã được phát huy như thế nào trong ngành Than những năm hoà bình, dựng xây đất nước?

+ Trong chiến đấu, anh em chiến sĩ Binh đoàn Than rất có tinh thần kỷ luật và lòng dũng cảm. Có rất nhiều đồng chí anh dũng lập chiến công, được báo công về các nhà máy, xí nghiệp, được phong tặng danh hiệu như: Dũng sĩ diệt Mỹ, Dũng sĩ diệt xe cơ giới, Huân chương Chiến sĩ Giải phóng v.v.. Trong thời bình, các đồng chí vẫn ra sức dựng xây đất nước, dựng xây Vùng mỏ anh hùng; nhiều đồng chí đóng góp sáng kiến cải tiến kỹ thuật làm lợi cho đơn vị. Về đời sống riêng tư, nhìn chung các đồng chí đều có tinh thần lao động chăm chỉ, sáng tạo nên có kinh tế ổn định. Tôi biết nhiều người thành cán bộ chủ chốt của các tổ chức Đoàn Thanh niên, Công đoàn, lãnh đạo phân xưởng, công ty sau này...

- Việc những cựu chiến binh tập hợp lại thành Ban Liên lạc Binh đoàn Than để hoạt động có hiệu quả cũng chứng minh tinh thần kỷ luật và đồng tâm ấy?

+ Đúng là như vậy. Hơn 20 năm nay, Ban Liên lạc Binh đoàn Than đã làm được nhiều việc rất nghĩa tình như: Quay lại chiến trường tìm hài cốt các đồng đội đã hy sinh, tổ chức thăm hỏi nhau lúc ốm đau khó khăn, phúng viếng đồng đội khi qua đời, động viên chia sẻ niềm vui, nỗi buồn trong cuộc sống, khích lệ nhau tham gia công tác xã hội ở địa phương và tổ chức cho anh em đi thăm lại chiến trường xưa. Những hoạt động ấy thực sự ý nghĩa, hiệu quả, bổ ích và thiết thực. Các hoạt động của Ban Liên lạc Binh đoàn Than có một điều nhiều người tâm đắc và khâm phục, đó là tìm kiếm được nhiều thông tin về các liệt sĩ không chỉ thuộc Binh đoàn Than mà còn là người Quảng Ninh xuất quân trong những đợt khác...

- Cần tiếp tục phát huy tinh thần của người thợ - chiến sĩ. Tinh thần “Kỷ luật và đồng tâm” đó phải chăng là đặc trưng văn hoá của ngành Than, là động lực tạo lập sự thành công, chỗ đứng và thương hiệu của Tập đoàn, thưa đồng chí?

+ Kỷ luật là bản chất tác phong của người công nhân có tính công nghiệp, tính tổ chức cao, còn đồng tâm đã định làm thì thống nhất quyết liệt cùng nhau làm ít phải bàn đi tính lại. Vì thế mà năm 1936 hàng vạn thợ mỏ đã cùng nhau đứng lên. Vì thế năm 1967 hàng ngàn thợ mỏ đã hăng hái lên đường, sát cánh bên nhau trong chiến đấu. Theo tôi, tinh thần “Kỷ luật và đồng tâm” mà thợ mỏ Binh đoàn Than đã mang theo như một hành trang vào chiến trường có nguồn gốc xuất phát điểm từ cuộc Tổng bãi công của hơn 3 vạn công nhân mỏ từ năm 1936. Vào chiến trường tinh thần ấy được phát huy mạnh mẽ làm nên nhiều chiến công hiển hách. Sau này khi chiến tranh lùi xa, những người thợ mỏ vẫn phát huy truyền thống, khắc phục khó khăn, đoàn kết xây dựng ngành Than vững mạnh...

- Xin cảm ơn đồng chí về cuộc trò chuyện này!

Phạm Học (Thực hiện)