Nỗi niềm Lý Quáng

Mặc dù giao thông đi lại thuận lợi song do không có điện, nước sinh hoạt cũng như hạ tầng phục vụ sản xuất khiến cho đời sống của người dân bản Lý Quáng, xã Quảng Sơn (Hải Hà) vô cùng khó khăn. Với sự quan tâm của tỉnh, của huyện, mới đây các ngành chức năng đã rà soát và có kế hoạch kéo điện lưới, đưa nước sinh hoạt cũng như hỗ trợ đầu tư một số hạ tầng thiết yếu phục vụ sản xuất. Hy vọng đời sống của người dân nơi đây vơi bớt khó khăn.

Những chiếc máy thuỷ điện nhỏ đặt tại các khe suối đưa điện về cho một số hộ dân bản Lý Quáng.

Cái nghèo đeo đẳng...

Nằm cách trung tâm xã Quảng Sơn chừng 7km, đường giao thông đến bản Lý Quáng hiện nay đã được bê tông hoá, thuận tiện cho việc đi lại của người dân. Sau gần 30 phút chạy xe máy, tôi đã đến xóm Loong Sỉ, bản Lý Quáng. Lúc này, trời nắng nên người dân trong xóm đang tập trung mang thóc ra sân, ra đường để phơi, tránh ẩm mốc do trời mưa kéo dài.

Năm nay đã hơn 70 tuổi, ông Chìu Tắc Và cùng vợ và các con bấy lâu nay đều sinh hoạt tập trung trong ngôi nhà tạm được dựng bằng tre, nứa ẩm thấp, tối tăm, nền đất. Bên cạnh giường ngủ là bếp lửa và 1 cái vạc dùng để nấu rượu uống hàng ngày. Cạnh bếp là 1 kệ gỗ để hàng ngày ông Và ngồi hút thuốc lào, uống rượu.

Ông Và cho biết: Hai vợ chồng tôi sinh sống ở đây đã mấy chục năm. Cuộc sống của gia đình hoàn toàn phụ thuộc vào việc đi rừng kiếm lâm sản và trồng ngô, cấy lúa và chăn nuôi một vài con lợn, con gà. Tuy nhiên, do ruộng nương ít, manh mún nên việc cấy lúa, trồng ngô cũng chẳng đủ ăn. Nhiều năm qua, gia đình tôi thuộc diện hộ nghèo, khó khăn của xã. Vừa qua, được Nhà nước quan tâm xây cho 1 ngôi nhà nhỏ nhưng vì đông con nên vợ chồng tôi ở dưới ngôi nhà tạm bằng tre, nứa này. Nhà do Nhà nước xây tôi để cho các con ở.

Đang chuẩn bị bữa trưa với các món bí đỏ kho, lạc rang, bà Chíu Sám Múi, vợ ông Và chỉ biết cười buồn khi chúng tôi hỏi “bà sinh được bao nhiêu người con”, bởi ông bà đều không nhớ chính xác là sinh được mấy người con nữa, chỉ ước chừng “11 hay 13 đứa con hay sao ấy”.

Ngày hôm đó, vợ chồng anh Chíu Chăn Sình, 38 tuổi, con trai thứ hai của ông Và ở xã Quảng An (Đầm Hà) về thăm, giúp bố mẹ cấy lúa. Anh Sình cho biết: Tôi cũng không nhớ rõ là mình có mấy anh chị em nữa, chỉ biết hiện nay có 9 anh chị em, trong đó có 4 nữ, 5 nam. Trước đây, tôi nhớ còn mấy chị nữa nhưng do nhà đông anh chị em, điều kiện sống khó khăn, có chị thì đi lấy chồng Trung Quốc, có chị thì đi làm xa. Bản thân tôi cũng về xã Quảng An lấy vợ rồi sinh sống luôn tại đó.

Mọi sinh hoạt của gia đình ông Chìu Tắc Và đều diễn ra trong ngôi nhà tạm ẩm thấp này.

Ông Và chỉ cho tôi ngôi nhà tạm cũng được dựng bằng tre, nứa của gia đình anh Chíu Chăn Quay phía sau. Trong ngôi nhà ẩm thấp đó, 6 vợ chồng con cái anh Quay sinh sống. Sinh năm 1984, anh Quay đã có 4 con gái. Đứa con gái út của vợ chồng anh mới khoảng 5-6 tháng tuổi thì vợ anh làm thủ tục cho một gia đình ở Móng Cái nhận về làm con nuôi nhưng do chưa đủ thủ tục, giấy tờ cần thiết nên vừa rồi họ lại trả con về với anh chị.

Tìm hiểu tôi được biết, cả xóm Loong Sỉ có 9 hộ với 7 nóc nhà thì có tới 3 nhà được Nhà nước hỗ trợ xây dựng, một số là nhà tạm. Chỉ mới đây có gia đình ông Chíu Dì Sằn xây được nhà mới. Ông Chìu Tắc Coóng, sinh năm 1968 là một trong 3 hộ gia đình được Nhà nước hỗ trợ xây nhà mới đây. Ông Coóng cho biết, đồng bào ở đây sống nhờ vào làm nương, việc canh tác phụ thuộc vào thiên nhiên nên ngoài lên nương, bà con thường vào rừng tìm lâm sản. Một số ít thì trồng được quế nhưng chưa nhà nào được thu hoạch. Gia đình ông có 7 người, do tích cực khai hoang, gieo cấy, mỗi năm 2 vụ cũng được khoảng 2 tấn thóc. Trong năm vừa rồi, ngôi nhà tạm bị cháy nên được Nhà nước hỗ trợ xây được một ngôi nhà để sinh sống.

Khát khao có điện, nước và hy vọng mới

Điều người dân bản Lý Quáng trăn trở là vấn đề thiếu điện, nước sinh hoạt. Bí thư Chi bộ, Trưởng bản Lý Quáng Chíu A Tài cho biết: Trong nhiều năm qua, dù đã được sự quan tâm của Đảng và Nhà nước nhưng Lý Quáng vẫn là bản nghèo. Hiện bản chưa có điện chiếu sáng, chưa có nước sinh hoạt hợp vệ sinh. Mặc dù cuối năm vừa rồi được Nhà nước quan tâm đầu tư đường giao thông cho bà con đi lại thuận lợi nhưng các điều kiện sinh hoạt thiết yếu của người dân vẫn còn thiếu thốn. Hàng chục năm qua, người dân bản Lý Quáng vẫn phải dùng ống nhựa, ống cao su dẫn nước từ các khe suối về sinh hoạt. Song vào mùa khô thì không thể dẫn nước về được, người dân phải đi xuống suối xách nước về để nấu ăn, tắm giặt. Việc sử dụng nước suối để nấu ăn, sinh hoạt tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây bệnh khi gần đây, sau mỗi trận mưa là dòng suối chảy về bản bị ô nhiễm từ việc khai thác đá đầu nguồn. Đã nhiều lần sau khi mưa xuống, cá dưới suối chết nổi lên, thôn đã báo với xã, xã báo với huyện nhưng chưa thấy ai đến kiểm tra. Người dân thật sự lo lắng.

Trưởng bản Chíu A Tài cho biết, hiện cả bản Lý Quáng có hơn 30 hộ gia đình không có điện chiếu sáng nên cuộc sống của bà con cũng rơi vào cảnh tối tăm. Người dân trong bản đã lắp đặt các máy phát điện nhỏ chạy bằng sức nước được đặt tại các khe suối nhưng công suất của những chiếc máy này rất nhỏ, về mùa khô chỉ chạy nổi 1 bóng đèn 20W. Thế nên vào buổi tối, các gia đình đều nhường ánh sáng cho trẻ em học bài.

6 người trong gia đình anh Chíu Chăn Quay sống trong ngôi nhà tạm dựng bằng tre, nứa.

Trao đổi với chúng tôi, ông Phạm Văn Khởi, Chủ tịch UBND xã Quảng Sơn cho biết: Lý Quáng là một trong số những bản thuộc diện đặc biệt khó khăn, cả bản có 104 hộ gia đình với 485 nhân khẩu, 100% là đồng bào dân tộc Dao. Năm 2016, bản Lý Quáng có 42 hộ nghèo trong tổng số 235 hộ nghèo toàn xã. Hiện cả bản có 10 ngôi nhà tạm, trong đó có 8 nhà tạm thuộc diện hộ nghèo. Đời sống kinh tế của bà con ở đây hoàn toàn là sản xuất nông nghiệp nhỏ lẻ, manh mún và trồng rừng. Bên cạnh đó là phát triển chăn nuôi lợn, trâu, nhưng trong điều kiện chăn nuôi mất giá như hiện nay, các hộ dân cũng không phát triển chăn nuôi nữa. Vấn đề nước sinh hoạt và điện chiếu sáng cho người dân, xã đã kiến nghị lên huyện nhiều lần rồi.

Thực hiện Nghị quyết số 50/2016/NQ-HĐND ngày 7-12-2016 của HĐND tỉnh, Ban Dân tộc tỉnh đã tham mưu cho UBND tỉnh ban hành Quyết định số 196/QĐ-UBND ngày 17-1-2017 phê duyệt Đề án “Nhiệm vụ và giải pháp đưa các xã, thôn, bản ra khỏi diện đặc biệt khó khăn, hoàn thành mục tiêu Chương trình 135 giai đoạn 2017-2020 trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh”. Theo đó, Lý Quáng và các thôn, bản thuộc diện đặc biệt khó khăn khác trên địa bàn tỉnh sẽ được quan tâm đầu tư cơ sở hạ tầng thiết yếu để phát triển sản xuất, nâng cao đời sống. Vừa qua, Ban Dân tộc tỉnh, ngành Điện và UBND huyện Hải Hà đã đi khảo sát thực tế về thực trạng, nhu cầu hỗ trợ đầu tư hạ tầng thiết yếu, trong đó có việc đầu tư lưới điện, nước sinh hoạt, hệ thống kênh mương thuỷ lợi và phương tiện nghe nhìn tại bản Lý Quáng và một số thôn, bản khác trên địa bàn huyện Hải Hà.

Ông Đinh Quốc Anh, Giám đốc Chi nhánh Điện lực Hải Hà (Công ty Điện lực Quảng Ninh), cho biết: Thực hiện chỉ đạo của UBND tỉnh, Công ty Điện lực Quảng Ninh đã khảo sát, rà soát toàn bộ nhu cầu đầu tư điện lưới, điện thắp sáng trên địa bàn tỉnh để có kế hoạch và phương án đầu tư, kéo điện lưới về đến tận các thôn, bản khó khăn. Qua rà soát, tại Quảng Sơn (Hải Hà) hiện nay thì bản Lý Quáng có 32 hộ, bản Lồ Má Coọc có 21 hộ chưa có điện. Công ty đã báo cáo UBND tỉnh và có kế hoạch, lập phương án đầu tư cụ thể đối với từng thôn để cuối năm nay hoặc đầu năm sau có thể kéo điện lưới về cho bà con.

Ông Lý Văn Thành, Phó Trưởng Ban Dân tộc tỉnh thì cho biết: Qua khảo sát, hiện nay trên địa bàn xã Quảng Sơn còn một số thôn, bản còn thiếu điện, nước sinh hoạt và hệ thống kênh mương thuỷ lợi, phương tiện nghe nhìn khác. Trên cơ sở khảo sát, đoàn sẽ báo cáo UBND tỉnh để chỉ đạo ngành Điện xây dựng kế hoạch, lập phương án đầu tư kéo điện về cho bà con. Khu vực nào không kéo được điện lưới thì sẽ có phương án đầu tư lắp đặt điện năng lượng mặt trời. Đối với nước sinh hoạt, cũng như hệ thống kênh mương thuỷ lợi, do đặc thù là địa phương miền núi nên ngành chức năng sẽ có khảo sát cụ thể về phương án đầu tư công trình cấp nước phù hợp. Trên cơ sở Nhà nước hỗ trợ đầu tư, người dân sẽ tham gia đóng góp kinh phí; địa phương cần tổ chức họp dân, lấy ý kiến cụ thể của người dân về phương án cấp nước sinh hoạt. Trong tháng 8 tới, địa phương và ngành chức năng sẽ hoàn thành công tác chuẩn bị đầu tư, hoàn thiện báo cáo đầu tư, báo cáo kinh tế - kỹ thuật để lên phương án đầu tư năm 2018 đưa điện, nước sinh hoạt về cho nhân dân bản Lý Quáng.

Với sự quan tâm hỗ trợ đầu tư của Nhà nước, hy vọng một ngày không xa, điện, nước sinh hoạt sẽ đến được với người dân bản Lý Quáng. Từ đây, người dân sẽ có điều kiện phát triển sản xuất, vươn lên thoát nghèo, xây dựng đời sống kinh tế - văn hoá mới.

Quế Ninh