Thực hiện nếp sống văn hoá, văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội: Những kết quả đáng ghi nhận

Với quyết tâm xây dựng đời sống văn hoá mới trong cộng đồng dân cư, thời gian qua, việc triển khai thực hiện nếp sống văn hoá, văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội luôn được các cấp ủy, chính quyền tỉnh Quảng Ninh quan tâm chỉ đạo tổ chức thực hiện và mang lại hiệu quả thiết thực. Từ đó, góp phần xây dựng môi trường văn hoá lành mạnh trong cộng đồng dân cư.

Theo các quy định về thực hiện nếp sống văn hóa, văn minh trong lễ hội, người tham gia lễ hội cần mặc trang phục lịch sự, phù hợp với thuần phong mỹ tục và ứng xử có văn hóa. Trong ảnh: Du khách thập phương trảy hội Yên Tử. Ảnh: Phạm Học

Thực hiện Chỉ thị số 27-CT/TW của Bộ Chính trị (khoá VIII), Kết luận số 51-KL/TW của Bộ Chính trị (khoá X), Thông tư 04/2011/TT-BVHTTDL của Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch về thực hiện nếp sống văn hoá, văn minh trong việc cưới, việc tang, lễ hội, Sở Văn hoá và Thể thao - Cơ quan Thường trực Ban Chỉ đạo phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá” tỉnh Quảng Ninh đã tích cực chỉ đạo, hướng dẫn các địa phương, cơ sở đưa nội dung thực hiện nếp sống văn hoá, văn minh trong việc cưới, việc tang, lễ hội vào hương ước thôn, khu phố. Đồng thời, vận động nhân dân nghiêm chỉnh thực hiện tiết kiệm trong việc cưới, việc tang và lễ hội; xây dựng gia đình hoà thuận, ông bà, cha mẹ mẫu mực, con cháu thảo hiền. Các ban, ngành, đoàn thể, các huyện, thị xã, thành phố trong tỉnh đã tổ chức triển khai, xây dựng kế hoạch, chương trình hành động thực hiện. Tổ chức các hoạt động tuyên truyền, vận động cán bộ, đảng viên và nhân dân thực hiện nếp sống văn hoá, văn minh trong việc cưới, việc tang, lễ hội gắn với thực hiện học tập và làm theo tấm gương đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá”, cuộc vận động Chung sức xây dựng nông thôn mới. Nêu gương, nhân rộng mô hình hay, việc làm thiết thực của cán bộ, đảng viên, đoàn viên, hội viên; kịp thời phê phán những hiện tượng tiêu cực, hủ tục lạc hậu, mê tín dị đoan và các tệ nạn xã hội.

Theo đánh giá của Ban Chỉ đạo phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá” tỉnh, về việc cưới, phần lớn các đám cưới được thực hiện theo đúng quy định về Luật Hôn nhân và gia đình, các đám cưới đều được đăng ký kết hôn, lễ cưới được đơn giản hoá, không rườm rà kéo dài thời gian gây tốn kém; trong đám cưới không mời thuốc lá, một số đám cưới hạn chế khách mời, số lượng phù hợp, không phô trương; nhiều hủ tục lạc hậu đã được xoá bỏ. Tình trạng cán bộ, công chức, viên chức đi dự lễ cưới trong giờ làm việc giảm rõ rệt. Cán bộ, công chức địa phương không sử dụng xe công đi đám cưới. Việc tổ chức đưa đón dâu đã chấp hành pháp luật an toàn giao thông và trật tự công cộng. Những hủ tục thách cưới, đón dâu hai lần, tảo hôn... hầu như không xảy ra.

Thực hiện nếp sống văn hóa, văn minh trong việc cưới đó là đám cưới cần đảm bảo trang trọng, tiết kiệm, vui tươi, lành mạnh, tránh phô trương, lãng phí. Trong ảnh: Lễ ăn hỏi của một đám cưới tại xã Ngọc Vừng (Vân Đồn). Ảnh: Phạm Học

Đối với việc tang, các đám tang tại các địa phương trên địa bàn tỉnh được tổ chức chu đáo, trang nghiêm, phù hợp với tập quán, truyền thống văn hoá của từng dân tộc và hoàn cảnh gia đình. Việc tổ chức phúng viếng đảm bảo trang trọng, phù hợp với truyền thống đạo lý dân tộc. Thời gian tổ chức lễ tang thực hiện đúng theo quy định, không dài ngày. Nhiều hủ tục trong đám tang như lăn đường, yểm bùa, khóc mướn... dần được xoá bỏ. Việc tổ chức ăn uống chỉ nội bộ trong gia đình, hiện tượng rắc tiền thật, rải vàng mã, tiền âm phủ đã giảm đáng kể. Các nghĩa trang đã được xây dựng theo quy hoạch, vị trí đều ở xa khu dân cư, được phân khu hung táng, cát táng riêng, đảm bảo tiện lợi cho việc chôn cất, phù hợp với quy định của pháp luật về xây dựng, quản lý và sử dụng nghĩa trang. Việc sử dụng lễ viếng bằng vòng hoa, bức trướng trong đám tang đã giảm đi rất nhiều. Một số nơi đã thực hiện bỏ tiếp thuốc lá trong lễ tang. Các gia đình có người mất đã không tổ chức ăn uống linh đình.

Điều đáng ghi nhận từ khi thực hiện quy định về nếp sống văn hoá, văn minh trong đám cưới, đám tang, nhiều gia đình có hoàn cảnh kinh tế khó khăn đã bớt vất vả, vừa tiết kiệm kinh tế lại vừa xây dựng nét đẹp trong đời sống văn hoá. Đặc biệt, các địa phương vùng sâu, vùng xa, đông đồng bào dân tộc thiểu số như Bình Liêu, Ba Chẽ... những hủ tục, thói quen cũ như tảo hôn, mê tín dị đoan, ma chay, cưới hỏi dài ngày, thói quen ăn ở mất vệ sinh đã được giảm đi rõ rệt. Cũng theo Ban Chỉ đạo phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá”, năm 2016, toàn tỉnh có 6.585/6.773 (đạt 97,2%) số đám cưới và 4.708/4.864 (đạt 96,8%) số đám tang thực hiện tốt nếp sống văn minh.

Riêng về thực hiện nếp sống văn minh trong hoạt động lễ hội đã có nhiều chuyển biến tích cực. Trên địa bàn tỉnh có hơn 75 lễ hội lớn nhỏ diễn ra thường niên. Công tác tổ chức lễ hội được cơ quan quản lý và quần chúng nhân dân đánh giá cao. Quảng Ninh luôn là đơn vị dẫn đầu trong cả nước trong công tác tổ chức lễ hội đầu xuân. Các lễ hội được tổ chức quy củ, trang trọng về phần lễ, văn minh phần hội nhưng vẫn đảm bảo tính linh thiêng, truyền thống. Nhiều nghi thức lễ hội truyền thống được phục dựng, góp phần giữ gìn và phát huy bản sắc văn hoá dân tộc. Các hoạt động văn hoá, trò chơi dân gian như thi đấu cờ người, bịt mắt đánh trống, đập niêu, kéo co, đẩy gậy... được tổ chức đáp ứng đời sống tinh thần của nhân dân. Bên cạnh đó, các lễ hội đều đảm bảo an ninh trật tự, sắp xếp hàng quán khoa học, trong khuôn viên di tích không có hàng quán; bố trí bãi đỗ xe hợp lý, tổ chức trông giữ phương tiện cho du khách...

Có thể nói, những kết quả trong việc thực hiện nếp sống văn hoá, văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội trên địa bàn tỉnh thời gian qua rất đáng ghi nhận. Với sự vào cuộc tích cực của các địa phương, sự tham gia ủng hộ của người dân, việc thực hiện nếp sống văn hoá, văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội đã đi vào chiều sâu, xây dựng đời sống tinh thần tốt đẹp hơn trong cộng đồng dân cư, góp phần thúc đẩy kinh tế - xã hội ở địa phương phát triển. Năm 2016, toàn tỉnh có 293.264/327.717 gia đình được công nhận là “Gia đình văn hoá”, 1.290/1.567 làng, khu phố được công nhận “Làng, khu phố văn hoá”.

Để việc thực hiện nếp sống văn hoá, văn minh ngày càng lan toả, tạo sự chuyển biến thực chất, rõ nét hơn trong các cơ quan, đơn vị, địa phương, năm 2017, tỉnh Quảng Ninh thực hiện chủ đề năm là “Tăng cường kỷ luật, kỷ cương hành chính; xây dựng nếp sống văn hoá, văn minh”. Trong đó, tiếp tục xây dựng chuẩn mực về nếp sống văn hoá, văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội tại thôn (làng, bản, khu phố), tổ dân và trong cộng đồng dân cư trên địa bàn toàn tỉnh.

Thu Nguyên

Để nếp sống văn hoá, văn minh thực sự đi vào cuộc sống Ông Phạm Hữu Lượng, Trưởng phòng Nghiệp vụ Văn hoá và Gia đình(Sở Văn hoá - Thể thao):“Tích cực tuyên truyền, tăng cường phối hợp với các ngành, đoàn thể” Là cơ quan thường trực Ban Chỉ đạo phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá”, thời gian qua, Sở VH-TT đã tích cực chỉ đạo, hướng dẫn các địa phương đưa nếp sống văn hoá, văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội vào hương ước, quy ước thôn, khu phố; vận động nhân dân nghiêm chỉnh thực hiện. Đồng thời, coi đây là một trong những tiêu chí để bình xét danh hiệu “Gia đình văn hoá”, “Làng, khu phố văn hoá” hàng năm. Nhờ đó, năm 2016, toàn tỉnh đã có trên 96% đám ma, đám cưới thực hiện nếp sống văn minh. Về công tác lễ hội cũng được các cơ quan chuyên môn và địa phương tổ chức quy củ, có giám sát chặt chẽ. Tới nay, toàn tỉnh có 76 lễ hội truyền thống và các lễ hội đều được đảm bảo an ninh trật tự, vệ sinh môi trường, cảnh quan... Thời gian tới, Sở sẽ tăng cường phối hợp giữa các ngành liên quan, các đoàn thể chính trị, xã hội để chỉ đạo, kiểm tra, hướng dẫn; phát huy vai trò vận động, tuyên truyền của các đoàn thể chính trị, xã hội ở cơ sở; kịp thời bổ sung quy định mới vào hương ước, quy ước của khu dân cư để phù hợp với tình hình mới hiện nay. Ông Hoàng Hưng, Chánh văn phòng Hội CCB tỉnh:“Gương mẫu thực hiện nếp sống văn hoá, văn minh” Chúng tôi cho rằng, thực hiện việc cưới, việc tang theo hướng văn hoá, văn minh là một chủ trương đúng đắn, thiết thực với cuộc sống ngày nay. Vì thế, Hội CCB tỉnh đã sớm thực hiện nhiều hoạt động ý nghĩa, lồng ghép việc này vào hoạt động của Hội ở cơ sở. Cụ thể, từ năm 2014, Hội đã cho triển khai thí điểm xây dựng nếp sống văn hoá, văn minh trong việc tang ở Tiên Yên, như không để thi hài quá 48 tiếng, không cử nhạc lễ quá to, quá giờ quy định... Cách làm này sau đó được nhân rộng ra trên 100 cơ sở Hội ở huyện và các huyện thị khác. Ngay sau chỉ đạo của UBND tỉnh mới đây về thực hiện chủ đề công tác năm 2017, Hội CCB tỉnh đã ban hành kế hoạch và dự kiến sẽ sớm triển khai đưa vào thực tế. Chúng tôi đề cao hiệu quả công việc, nỗ lực đưa ra các giải pháp nhằm thực hiện phong trào thật hiệu quả. Bà Nguyễn Thị Thu, Trưởng khu phố 3, thị trấn Cô Tô, huyện Cô Tô:“Nếp sống văn hoá, văn minh đem lại nhiềulợi ích cho cộng đồng” Cô Tô là địa phương có nhiều ngư dân ở các vùng miền về định cư, đời sống văn hoá, phong tục tập quán trong ma chay, cưới hỏi cũng đa dạng, phức tạp hơn nên nhiều khi các hoạt động này gây ảnh hưởng tới cộng đồng, thậm chí gây lãng phí về thời gian, tiền bạc. Từ khi huyện triển khai thực hiện nếp sống văn hoá, văn minh, đặc biệt trong việc cưới, việc tang tôi thấy môi trường, cuộc sống khu dân cư có nhiều chuyển biến tích cực, đã giảm bớt phong tục tập quán lạc hậu, giảm gánh nặng, phiền nhiễu cho chính gia chủ và hàng xóm. Vì thế, phong trào này nhận được sự đồng thuận của đông đảo người dân. Nhìn chung, sự tham gia và chấp hành của người dân tương đối tốt. Đối với một số ít những tục lệ, tập quán lạc hậu vẫn tồn tại do nhận thức của một bộ phận người dân, tôi cho rằng sự vào cuộc của cộng đồng, lợi ích từ nếp sống mới sẽ mau chóng thay đổi, thuyết phục họ. Anh Lê Hưng Dũng, Phó Bí thư Huyện Đoàn Vân Đồn:“Thanh niên cần tiên phong tuyên truyền, triển khai xây dựng nếp sống văn hoá, văn minh” Là những người trẻ, tôi nhận thấy rằng xây dựng nếp sống văn hóa, văn minh, nhất là trong việc cưới, việc tang và lễ hội là một chủ trương đúng đắn của Đảng, Nhà nước cũng như của tỉnh. Vì thế, chúng tôi đã sớm triển khai xuống tất cả 12 cơ sở, 28 đầu mối ở xã, thị trấn. Thanh niên là những hạt nhân tiên phong, gương mẫu thực hiện nếp sống văn hoá, văn minh. Vì thế, người dân cũng dần đồng thuận. Nhiều tập quán lạc hậu, hủ tục trong ma chay đã thuyên giảm. Nhiều đám cưới đã tổ chức gọn nhẹ, ăn tiệc ngọt... Tuy nhiên, trong quá trình triển khai còn có khó khăn, vướng mắc. Nhiều nơi đặc biệt ở các xã vùng sâu, xa như: Đài Xuyên, Bình Dân, bà con cho rằng đó là phong tục được hình thành từ lâu đời, khó bỏ. Vì thế, cần có sự  phối hợp, vào cuộc của các cấp chính quyền, đoàn thể để vận động, thuyết phục người dân. Anh Nguyễn Văn Hải, khu 8 (khu tái định cư) phường Hà Phong, TP Hạ Long:“Trước rườm rà thủ tục, nay đã giản tiện, văn minh” Di cư lên bờ nhưng cư dân làng chài chúng tôi còn ít nhiều mang nhiều phong tục tập quán cũ thậm chí hủ tục lạc hậu. Lên bờ định cư từ năm 2015 nên nếp sống của người dân làng chài cũng có nhiều đổi thay. Nay nhiều phong tục, nghi lễ đặc biệt ở việc ma chay, cưới hỏi đã giản tiện theo hướng nhẹ nhàng và đỡ tốn kém hơn. Ví dụ, về cưới xin, thay vì nhiều lễ nay gộp gọn vào 1 hoặc 2 lần hay cưới theo nếp sống mới. Về tang ma, trước dân chài chúng tôi bày vẽ rườm rà nhiều cúng lễ, nay đã tổ chức gọn nhẹ. Nói chung đã giản tiện, văn minh nhiều. Chúng tôi mong rằng có sự hỗ trợ nhiều hơn nữa của chính quyền, đoàn thể để việc xây dựng nếp sống văn hoá, văn minh thực sự đi vào nền nếp. Tạ Quân (Thực hiện)