Đào tạo nghề cho lao động nông thôn: Để thiết thực và hiệu quả

Giai đoạn 2013-2015, căn cứ vào kết quả điều tra khảo sát cũng như gắn với quy hoạch vùng sản xuất tập trung và hiệu quả sau đào tạo, Sở NN&PTNT đã tổ chức 21 mô hình dạy nghề nông nghiệp cho 697 lao động nông thôn; 14 địa phương trong tỉnh tổ chức được 113 lớp đào tạo nghề nông nghiệp cho 3.852 lao động nông thôn. Riêng 9 tháng năm 2016, toàn tỉnh đã đào tạo được 1.212 lao động nông thôn.

Lớp kỹ thuật nấu ăn cho lao động nông thôn xã Sơn Dương (huyện Hoành Bồ).

Theo đánh giá của các địa phương, công tác đào tạo nghề nông nghiệp cho lao động nông thôn những năm gần đây đã có sự chuyển biến tích cực khi đã gắn với quy hoạch sản xuất và xây dựng nông thôn mới; một số địa phương đã gắn với tái cơ cấu ngành nông nghiệp; ưu tiên đối tượng đào tạo là những nông dân nòng cốt, lao động nằm trong vùng sản xuất hàng hoá tập trung, có liên kết sản xuất với doanh nghiệp. Sau khi tốt nghiệp, số lao động nông thôn cơ bản đã phát huy được nghề đào tạo, chủ động phát triển chăn nuôi, trồng trọt tại gia đình và tự tạo việc làm tại địa phương. Ở một số địa phương như: Đông Triều, Quảng Yên... việc mở các lớp đào tạo gắn với các vùng phát triển sản xuất tập trung và liên kết sản xuất đã mang lại kết quả tốt và hiệu quả thiết thực. Người học có thể áp dụng ngay trong vùng sản xuất tập trung để tạo thành vùng sản xuất hàng hoá. Một số trường, cơ sở đào tạo nghề đã bổ sung thêm mô-đun về thông tin thị trường, quản lý, hạch toán kinh tế... giúp cho nông dân vừa có nghề kỹ thuật vừa biết tổ chức sản xuất theo cơ chế thị trường. Cách làm mới này đã phần nào giải quyết được khó khăn trong công tác đào tạo nghề hiện nay và được nhiều nông dân đánh giá cao. Đặc biệt, một số mô hình đào tạo đã liên kết được với doanh nghiệp bao tiêu sản phẩm cho lao động nông thôn. Ví dụ như: Công ty CP Xuất khẩu thuỷ sản II phối hợp với các lớp nuôi trồng thuỷ sản; Công ty CP Đầu tư và Xây dựng Việt Long bao tiêu sản phẩm cho học viên sau khi tham gia lớp học trồng rau an toàn; các lớp tạo dáng và chăm sóc cây cảnh phối hợp với Hội Sinh vật cảnh và Làm vườn bao tiêu sản phẩm; Công ty CP Phát triển nông lâm ngư nghiệp Phúc Long bao tiêu sản phẩm cho học viên các lớp chăn nuôi gia súc, gia cầm...

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn vẫn còn nhiều bất cập kéo dài. Đơn cử như công tác tư vấn học nghề, chọn nghề, điều tra, khảo sát nhu cầu học nghề tại một số địa phương chưa thực sự xuất phát từ nhu cầu học nghề, chưa gắn kết giữa đào tạo và sử dụng lao động, chưa kết nối được thông tin về cung - cầu lao động, thị trường lao động gắn với đào tạo nghề cho lao động nông thôn. Nguyên nhân chính là do cán bộ ở cấp xã, phường chủ yếu kiêm nhiệm, nhận thức chưa đầy đủ về ý nghĩa của các lớp đào tạo nghề, dẫn đến việc khảo sát nhu cầu, định hướng nghề nghiệp và giải quyết việc làm khi kết thúc khoá học cho lao động nông thôn chưa được quan tâm thoả đáng. Chưa kể, cán bộ chuyên trách theo dõi dạy nghề tại các huyện, thị xã, thành phố còn thiếu chuyên môn và kinh nghiệm trong lĩnh vực dạy nghề nên hiệu quả quản lý chưa cao. Vì vậy, phần lớn sau các khoá học, người lao động tự tạo việc làm hoặc làm không đúng ngành nghề đã học. Đối với công tác tổ chức thực hiện, phần lớn các lớp học chưa đảm bảo đúng mùa vụ sản xuất để học viên dễ vận dụng “Học đi đôi với hành” gắn lý thuyết với thực hành, thực tập ngay tại gia đình để đạt kết quả và hiệu quả cao hơn. Lý giải về điều này, ông Nguyễn Đình Duẩn, Phó Phòng Cơ điện, ngành nghề nông thôn, Chi cục Phát triển nông thôn (Sở NN&PTNT), cho biết: Tháng 3-2016, UBND tỉnh mới có quyết định phân bổ vốn, sau khi vốn được chuyển về, địa phương còn phải thực hiện công tác mở lớp, thẩm định, tuyển sinh, ký hợp đồng với các trường đào tạo nghề... Do đó, không ít lớp đến tận tháng 8, 9, thậm chí tháng 10 mới được triển khai, dẫn đến hiệu quả không cao. Điển hình như lớp trồng lúa, mở vào thời điểm tháng 7, 8, đúng thời tiết nắng nóng, không phù hợp với sinh trưởng của cây nên học viên tham gia thường chỉ được học lý thuyết chứ không đi liền được với thực hành. Bên cạnh đó, sự chênh lệch mức hỗ trợ tiền ăn cho đối tượng người nghèo, người có công với cách mạng, người tàn tật, người dân tộc thiểu số, người bị thu hồi đất canh tác (30.000 đồng/ngày) với lao động nông thôn (15.000 đồng/ngày) cũng đã phát sinh mâu thuẫn trong quá trình triển khai, không còn phù hợp với tình hình giá cả tăng cao hiện nay, dẫn đến nhiều lao động nông thôn không tích cực tham gia các khoá đào tạo nghề...

Theo kế hoạch của Sở NN&PTNT, giai đoạn 2017-2020 sẽ có khoảng 4.590 lao động nông thôn học các nghề nông nghiệp. Để công tác đào tạo nghề đảm bảo chất lượng và hiệu quả, thiết nghĩ những bất cập trên cần được giải quyết và tháo gỡ trong thời gian sớm nhất.

Duy Hoàng