Vượt biên trái phép đi làm thuê - Hệ lụy khôn lường

Không việc làm và thu nhập ổn định, nghèo đói cộng với sự thiếu hiểu biết, nhiều người dân ở huyện miền núi, biên giới Bình Liêu đã nghe theo lời dụ dỗ, bất chấp hiểm nguy vượt biên trái phép sang Trung Quốc làm thuê. “Quả ngọt” đâu chưa thấy, họ đã gặp phải những hệ lụy khó lường như: Bị bóc lột sức lao động, ốm đau bệnh tật không được cứu chữa, lao động không bảo hiểm, tai nạn lao động.

Hình ảnh anh Lô Đức Kim bị đối tượng lạ mặt đánh, chụp lại và bắt anh gửi về gia đình để đòi tiền chuộc.

Vỡ mộng đổi đời nơi “miền đất hứa”

Những năm gần đây, vượt biên sang Trung Quốc làm thuê không còn là chuyện xa lạ đối với những người dân ở các thôn, bản thuộc các xã giáp biên giới của huyện Bình Liêu như: Vô Ngại, Tình Húc, Lục Hồn, Hoành Mô, Đồng Tâm và Đồng Văn. Sang bên đó, người lao động Việt Nam phải làm việc 12 giờ/ngày với những công việc nặng nhọc như làm rừng, đào đất, khai thác gỗ... và thường xuyên bị chính quyền sở tại truy bắt. Trong khi đó, thu nhập mỗi ngày của họ tính ra chỉ được khoảng 220.000 đến 300.000 đồng. Tuy nhiên, không phải ai cũng được trả tiền công đầy đủ như vậy.

Anh Lô Đức Kim ở thôn Bản Chuồng, xã Lục Hồn là một trong nhiều người không may mắn như vậy. Trong ngôi nhà đất tuềnh toàng, không có vật dụng sinh hoạt gì đáng giá, anh Kim kể lại hành trình trốn thoát của mình với giọng điệu vẫn còn rất hãi hùng. Lô Đức Kim cho biết, kinh tế gia đình anh thuộc diện khó khăn. Một số người trong bản rủ anh đi Trung Quốc làm thuê sẽ kiếm được nhiều tiền, chỉ cần một năm có thể xây được ngôi nhà kiên cố. Trong khi đó, công việc làm thuê rất nhàn nhã, được ông chủ tiếp đãi rất tốt, ăn uống đàng hoàng, không lo bị bắt. Nghe những lời ngon ngọt của mọi người, anh như kẻ “chết đuối vớ được cọc”. Anh Kim ngay sau đó đã thu xếp hành trang, cùng một số người xuyên rừng, lội suối để tránh bị lực lượng chức năng phát hiện.

“Sang bên kia biên giới, ô tô chờ sẵn chở mọi người đi thêm vài trăm cây số vào sâu trong nội địa. Đến nơi, tôi được giao làm lọ nhựa cho một công ty tư nhân tại Quảng Châu. Do tiền lương thấp và được mọi người cùng làm giới thiệu đến những công ty khác tiền lương cao hơn, chỉ trong thời gian ngắn, tôi đã chuyển địa điểm làm việc đến 4 lần. Quá trình làm việc, có một đối tượng lạ làm cùng nói với tôi là chuyển ra ngoài ở mấy hôm để tránh bị công an Trung Quốc bắt. Nghe theo lời người lạ, tôi bị 3 đối tượng là người Việt Nam tuổi đời ngoài 30 bắt giữ. Những đối tượng này sử dụng ma tuý. Trong 8 ngày bị giam, tôi bị các đối tượng này đánh đập, dùng bột đỏ tưới lên người, sau đó họ chụp ảnh, bắt tôi gửi ảnh qua zalo, gọi điện về cho gia đình để đòi 3 vạn tệ (khoảng 100 triệu đồng) tiền chuộc. Sau nhiều lần đòi tiền chuộc không được, những đối tượng này lơ là trong việc quản lý, nên tôi và một chị nữa quê ở Bắc Ninh đã nhân cơ hội bỏ trốn về nước. Sau lần đi này, tôi đã rút ra được bài học cho bản thân, tôi sẽ vận động gia đình cùng hàng xóm không xuất cảnh trái phép nữa”, anh Lô Đức Kim chia sẻ.

Không bị đánh đập như anh Kim, nhưng Hoàng Tiến Bảy ở thôn Chang Nà, xã Tình Húc sau hơn 1 năm làm việc tại xứ người, cũng trở về với 2 bàn tay trắng. Người thanh niên này cho biết, khi đang học dở lớp 11, do hoàn cảnh khó khăn, nên đã bỏ học và xuất cảnh trái phép sang Trung Quốc làm thuê. Mức lương khởi điểm làm việc tại đây được 2.300NDT/tháng, tháng thứ 2 trở đi Bảy không nhận được xu nào với lý do “tiền làm bị trừ vào tiền xe đưa đón”. Bức xúc, đến gặp chủ để hỏi, thì được bảo là vào đồn Công an mà hỏi và tại đây Hoàng Tiến Bảy bị giam giữ 2 tháng. Đến ngày 22-6-2016, Bảy được Công an Trung Quốc trao trả về địa phương. 

Xuất cảnh trái phép sang Trung Quốc làm thuê từ đầu tháng 3-2016, Lục Thị Sịn (chị dâu Bẩy) đến nay vẫn chưa thể trở về với gia đình vì không có tiền. Hai đứa con trai của chị (đứa 4 tuổi, đứa 6 tuổi) phải ở cùng ông bà nội. Khi được hỏi về tình hình của con dâu, bà Trần Thị Hoàng rưng rưng nước mắt: “Công việc nhà nông đã nhiều, giờ vợ chồng chúng nó lại đi làm thuê, đến nay chưa về, để lại 2 đứa con nhỏ cho vợ chồng già này chăm sóc. Hôm nọ, mẹ chúng nó gọi về, khóc rưng rức bảo muốn về nhà lắm nhưng không có tiền để về, giờ phải làm đến tháng 9 mới đủ tiền về. Không biết liệu đến lúc đấy có về được không? Trước kia, tôi đã bảo chúng nó là chịu khó làm ăn, thì làm ở đâu cũng được, nhưng chúng nó vẫn nhất quyết đi, giờ có khóc tôi cũng chẳng biết làm thế nào cả”.

Sau khi trở về từ “miền đất hứa”, do bị thương nên anh Kim chỉ làm được những việc nhẹ nhàng giúp gia đình.

Vượt biên trái phép - Khó kiểm soát

Trên thực tế, các cơ quan chức năng đã đến từng thôn, bản để tìm hiểu và tổ chức nhiều hoạt động tuyên truyền, phòng chống vượt biên trái phép sang Trung Quốc làm thuê. Tuy nhiên, do nghèo đói, không có việc làm và thu nhập ổn định, nhận thức pháp luật hạn chế nên người dân bất chấp mọi hiểm nguy để đến miền đất hứa. 

Qua tìm hiểu, chúng tôi được biết, để lôi kéo được nhiều lao động xuất cảnh trái phép sang Trung Quốc làm thuê, các đối tượng thường tiếp xúc và đánh vào tâm lý những gia đình có hoàn cảnh khó khăn, nhu cầu việc làm cấp thiết. Họ vẽ ra cho những người dân thôn quê viễn cảnh về một công việc nhàn hạ, ổn định, lương cao. Trung tá Lý Đức Hoàn, Đội trưởng Đội An ninh Công an huyện Bình Liêu, cho biết: “Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng lao động xuất cảnh trái phép sang Trung Quốc làm thuê ngày càng tăng là do nhận thức, hiểu biết pháp luật của người dân còn hạn chế, một số khác có người thân lấy chồng bên đấy giới thiệu. Từ năm 2015 đến nay, trên địa bàn huyện Bình Liêu có 294 trường hợp xuất cảnh trái phép đi Trung Quốc làm thuê. Trong đó có 58 trường hợp bị bắt giữ và đẩy đuổi về Việt Nam”.

Anh Hoàng Tiến Bẩy kể về quá trình xuất cảnh trái phép sang Trung Quốc làm thuê.

Đâu là giải pháp?

Vượt biên trái phép sang Trung Quốc làm thuê đang là một vấn nạn, ảnh hưởng đến an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội ở khu vực biên giới. Để hạn chế và chấm dứt tình trạng này, các lực lượng chức năng cần tiếp tục tuyên truyền phòng ngừa, đấu tranh, ngăn chặn, xử lý số người xuất nhập cảnh trái phép và đấu tranh triệt phá, bóc gỡ, xử lý các đối tượng có hoạt động tổ chức đưa đón người xuất cảnh trái phép qua biên giới, tăng cường tuyên truyền 3 văn kiện pháp lý biên giới trên đất liền giữa Việt Nam - Trung Quốc. Cùng với đó, theo Trung tá Lý Đức Hoàn, Đội trưởng Đội An ninh Công an huyện Bình Liêu thì “lực lượng công an huyện sẽ thường xuyên phối hợp với Đồn biên phòng Cửa khẩu Hoành Mô và các lực lượng quản lý trên tuyến biên giới tăng cường công tác quản lý hoạt động xuất nhập cảnh qua biên giới; tổ chức công tác tuần tra, kiểm soát chặt chẽ các đường mòn, lối mở trên tuyến biên giới, kịp thời phát hiện các trường hợp có dấu hiệu xuất cảnh trái phép sang Trung Quốc để ngăn chặn, xử lý”.

Bên cạnh đó, theo chúng tôi thì giải pháp sâu bền nhất là phải đẩy mạnh hướng dẫn, hỗ trợ người dân, nhất là những hộ có hoàn cảnh khó khăn thực hiện các mô hình kinh tế để họ có việc làm và thu nhập ổn định. Chỉ khi người dân có việc làm, thu nhập ổn định thì họ mới yên tâm bám bản, tham gia phát triển kinh tế - xã hội, giữ gìn đường biên cột mốc và trật tự an toàn nơi biên giới. Các địa phương và các ban, ngành, đoàn thể cần đặc biệt chú trọng đến những hộ nghèo khó, bởi đây là những đối tượng có nguy cơ cao về xuất cảnh trái phép sang Trung Quốc lao động. Cùng với hỗ trợ phát triển sản xuất, cần chú trọng tuyên truyền, nâng cao nhận thức để các đối tượng có nguy cơ cao nêu trên có nhận thức đầy đủ, lường trước được những hệ lụy mà họ sẽ phải đối mặt bên xứ người khi đi lao động trái phép.

HOÀNG GÁI - LA LÀNH (CTV)