Bất cập trong việc bảo vệ và khai thác di tích núi Bài Thơ

Sừng sững bên bờ Vịnh Hạ Long, núi Bài Thơ như một “tượng đài sống” ghi lại những dấu ấn lịch sử quan trọng suốt chiều dài lịch sử của Quảng Ninh và cả dân tộc. Tuy nhiên hiện nay, núi Bài Thơ dường như đang bị bỏ phí, lãng quên.

Các bạn trẻ của TP Hạ Long tình nguyện tẩy xoá chữ viết bậy trên bia đá đỉnh núi Bài Thơ.

Với chiều cao hơn 200m, lại nằm ở trung tâm TP Hạ Long, ngay bên bờ Di sản - kỳ quan thiên nhiên thế giới Vịnh Hạ Long, núi Bài Thơ với sự tích Truyền Đăng Sơn, chùa Long Tiên, đền Đức Ông Trần Quốc Nghiễn, các hang sơ tán thời chiến tranh và lá cờ đỏ tung bay trên đỉnh núi... hoàn toàn có thể khai thác phục vụ phát triển du lịch. Bên cạnh đó, chợ Hạ Long I, các khu phố thương mại, ẩm thực xung quanh là những điều kiện hỗ trợ rất hiệu quả cho việc thu hút du khách đến với các hoạt động tham quan núi Bài Thơ.

Cụm di tích lịch sử văn hoá và danh thắng núi Bài Thơ được Bộ Văn hoá và Thông tin (nay là Bộ VH,TT&DL) xếp hạng là di tích cấp quốc gia theo Quyết định số 1140/QĐ ngày 31-8-1992. Do đặc thù nằm trên địa bàn 2 phường (Bạch Đằng và Hồng Gai), lại bao gồm nhiều di tích nhỏ, nên đến thời điểm hiện nay, việc quản lý, bảo vệ núi Bài Thơ đang rơi vào tình trạng “chia 5 xẻ 7”, gây không ít khó khăn cho công tác này. Cụ thể: Di tích đền Đức Ông Trần Quốc Nghiễn và Khu văn hoá núi Bài Thơ được giao cho UBND phường Hồng Gai. Còn chùa Long Tiên, nằm trên địa bàn phường Bạch Đằng nên lại có một Ban Quản lý riêng. Như vậy hiện nay trên thực tế, trong cả quần thể cụm di tích lịch sử văn hoá và danh thắng núi Bài Thơ, ngoài chùa Long Tiên, đền Đức Ông Trần Quốc Nghiễn, Khu văn hoá núi Bài Thơ thì hầu như cả ngọn Truyền Đăng hùng vĩ này đang bị bỏ phí, lãng quên… Từ đó nảy sinh nhiều bất cập như việc xâm lấn di tích, nhiều công trình bị xuống cấp mai một, vấn đề vệ sinh môi trường… Trong đó đáng nói nhất là những tồn tại về vệ sinh môi trường, thu phí lên núi, trông xe tự phát, không tuân thủ quy định của cơ quan chức năng.

Hiện nay, lối đi chính lên núi Bài Thơ nằm lọt thỏm trong một con ngõ nhỏ, âm u, ẩm thấp, rộng chưa đầy 1m. Tấm biển giới thiệu về cụm di tích lịch sử văn hoá và danh thắng núi Bài Thơ treo ngay đầu con ngõ đã phai hết màu mực, nếu không đứng thật gần và nhìn thật kỹ thì không ai nhận ra. Đường lên núi thường xuyên bị cản trở bởi nhiều rễ cây, vật liệu xây dựng, rác thải... Nhiều công trình được phục dụng từ 2003 giờ đã hoang tàn. Riêng nhà di tích Tổng đài bưu điện thì ngập đầy rác và tường bị vẽ bậy, bôi bẩn… Đó là chưa kể nếu muốn lên núi, du khách sẽ phải trả một số chi phí “bất minh” mà không đơn vị nào đứng ra quản lý, công nhận: Phí gửi xe, “vé” lên núi…

Ông Hoàng Anh Tuấn, Chủ tịch UBND phường Hồng Gai, cho biết: Việc quản lý di tích núi Bài Thơ của phường Hồng Gai nói riêng hiện đang gặp nhiều khó khăn do vấn đề bộ máy, mô hình và cơ chế quản lý. Trước thực trạng trên, UBND phường Hồng Gai đã không ít lần làm việc với các hộ dân sinh sống xung quanh khu vực đường lên núi Bài Thơ để nhắc nhở, vận động thậm chí lập biên bản xử lý với những hộ vi phạm. Tuy nhiên, “khuất mắt trông coi”, nếu không có sự giám sát của cán bộ phường, một số hộ dân vẫn tự ý “thu lợi” bất chính từ núi Bài Thơ mà không hề đi đôi với trách nhiệm bảo vệ, tôn tạo. Thời gian tới, phường sẽ tiếp tục nỗ lực phối hợp với phường Bạch Đằng và các cơ quan chức năng để làm tốt hơn nữa công tác bảo tồn cụm di tích núi Bài Thơ.

Được biết, về vấn đề quản lý, bảo vệ, cải tạo và khai thác cụm di tích núi Bài Thơ, TP Hạ Long cũng đã xây dựng nhiều phương án, tập trung vào một số nội dung cụ thể như: Thành lập Ban Quản lý cụm di tích, có văn phòng làm việc riêng để quản lý, điều hành trực tiếp tại khu di tích; lập dự án trùng tu tôn tạo, tiến hành các bước hoàn chỉnh hạ tầng kỹ thuật và bảo vệ cảnh quan trong khuôn viên từng di tích; tạo khoảng đệm an toàn để bảo vệ di tích theo quy định của Luật Di sản văn hoá và đảm bảo sự bền vững cho môi trường. Xây dựng phù điêu nhận diện điểm tham quan tại chân núi; bố trí trồng hoa, cây cảnh tạo không gian và làm đường lên đỉnh núi có lan can tay vịn đảm bảo an toàn cho du khách; lắp đặt hệ thống âm thanh giới thiệu về núi Bài Thơ trên dọc tuyến tham quan… Việc tôn tạo, khai thác núi Bài Thơ sẽ được tiến hành song song cùng các biện pháp chuyên môn để đảm bảo giữ hiện trạng nguyên gốc cho danh thắng, di tích đặc biệt này.

Minh Hà