Gập ghềnh Đá Phẳng

Thôn Đá Phẳng (thôn 9), xã Quảng Phong (Hải Hà) nằm cách trung tâm xã ước chừng chỉ gần 5km nhưng đường vào thôn vô cùng khó khăn, gập ghềnh những dốc và đá. Sở dĩ thôn có tên là Đá Phẳng bởi trong thôn có rất nhiều hòn đá to và phẳng. Những hòn đá này nằm rải rác khắp thôn, người dân gọi tên thôn như vây không biết từ bao giờ. Cái tên Đá Phẳng dễ khiến cho người ta hình dung một cái gì đó thuận lợi nhưng "mục sở thị" tại đây mới thấy mọi thứ đều gập ghềnh... thôn Đá Phẳng cũng gập ghềnh như chính con đường vào thôn vậy.

Đường vào thôn Đá Phẳng gập ghềnh khó đi.

Chờ đường, trông đê...

Đến Đá Phẳng vào một ngày cuối tháng 5, giữa cái nắng hè oi bức khiến cho hành trình của chúng tôi càng thêm khó khăn. Con đường đến thôn Đá Phẳng dài chừng 5km, được cán bộ xã và người dân nơi đây quen miệng gọi với cái tên "con đường khổ ải"… Đường được rải bằng đá cuội với những đoạn lầy lội, gập ghềnh, dốc lên cao ngoằn ngoèo và nhấp nhô bởi những ổ voi, ổ gà v.v..

Đưa chúng tôi vào thôn bằng xe máy, ông Đặng Phúc Sinh, Chủ tịch UBND xã đã phải nhiều lần "tăng bo" từng đoạn đường ngắn. Bởi mặc dù là giữa ngày hè nóng bức, nhưng trên đường đi vẫn còn đó những vũng bùn đất là dấu tích của những trận mưa hôm trước đó khiến cho đường đi trơn trượt, quần áo ai cũng lấm lem bùn đất. Ông Sinh cho biết: Vào Đá Phẳng ngày nắng đã vậy, những ngày mưa thì đường vào thôn còn trở ngại gấp bội lần, nếu có bị ngã xe, quần áo bê bết bùn đất là chuyện thường ngày. Đường sá đi lại khó khăn đã trở thành cản trở nhiều mặt với người dân, nhất là các cháu học sinh. Vào những ngày mưa to, các thầy, cô giáo vào dạy học ở thôn hay các em học sinh ra trung tâm xã đi học luôn phải xắn quần lội bì bõm, dùng đèn pin soi từng lối nhỏ mà đi…

Những ngôi nhà tường đất như thế này vẫn còn nhiều ở trong thôn.

Được biết, đường vào thôn Đá Phẳng thuộc đường cứu hộ hai tuyến đê Đá Phẳng và Rừng Xanh của xã Quảng Phong có quyết định đầu tư xây dựng từ năm 2011 (Quyết định số 2080/QĐ-UBND ngày 30/6/2011) với tổng mức đầu tư 29.221 triệu đồng. Đây là công trình đầu tư nhằm phục vụ cho công tác cứu hộ, cứu nạn đê trong mùa mưa bão. Đồng thời đây cũng là dự án phục vụ cho nhu cầu đi lại của hơn 300 hộ dân trên địa bàn 3 thôn 7, 8, 9 của xã Quảng Phong. Hiện tuyến đường này vẫn chưa được đầu tư xây dựng không chỉ ảnh hưởng tới việc cứu hộ, cứu nạn trong mùa mưa bão và việc đi lại của bà con nhân dân trong vùng, mà còn ảnh hưởng trực tiếp tới việc phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, đặc biệt là vùng đồng bào dân tộc thiểu số còn gặp nhiều khó khăn. Trao đổi với các cán bộ xã Quảng Phong cũng như cán bộ thôn Đá Phẳng, chúng tôi thấy ai cũng hiểu rằng tầm quan trọng của giao thông nói riêng, cơ sở hạ tầng nói chung trong tiến trình xây dựng nông thôn mới. Thế nhưng, cái khó của Đá Phẳng đó là nguồn lực của thôn quá nghèo, lại không thuộc diện các xã 135, nên việc người dân trong thôn đóng góp cùng với địa phương thi công tuyến đường là điều không thể thực hiện được, "tự quyết" là không thể.

Vợ chồng ông Hà Sìu Lỷ hằng ngày kiếm thêm thu nhập nhờ việc làm chổi bán với giá 8.000 đồng một chiếc.

Cùng với đường sá đi lại khó khăn thì tuyến đê ngăn mặn, bảo vệ sản xuất của người dân cũng đang trong tình trạng đầu tư dở dang khiến cho người dân trong thôn luôn "thấp thỏm" lo sợ. Năm 2007, đường đê bao biển kéo dài từ trung tâm xã đến bờ đê của thôn Đá Phẳng và rẽ xuống đê Rừng Xanh (thuộc thôn 7) với tổng chiều dài khoảng 9km được triển khai thực hiện. Tuyến đê được cải tạo, nâng cấp có tác dụng rất lớn trong ngăn mặn, giữ nước ngọt phục vụ cho sản xuất. Vì thế, khi Dự án được thi công, mọi người dân đều rất phấn khởi, những tưởng nó sẽ mở ra một cơ hội mới cho bà con nơi đây để người dân vừa đi biển khai thác thuỷ sản, vừa phát triển sản xuất nông nghiệp. Thế nhưng đến năm 2010, khi Dự án mới chỉ hoàn thành được một phần việc thì đã bị dừng lại và bỏ dở cho đến tận bây giờ… Ông Hà Sìu Lỷ, 78 tuổi, người dân trong thôn, cho biết: Hiện tại, phần đê đã thi công cũng đang bị xuống cấp trầm trọng, thân đê xuất hiện nhiều điểm sạt lở, đe doạ trực tiếp đến đời sống của người dân và hàng trăm hec-ta đất sản xuất nông nghiệp. Theo ông Lỷ, đất nông nghiệp ở đây rất màu mỡ, là điều kiện thuận lợi cho sự chuyển đổi cơ cấu cây trồng và mùa vụ theo hướng thâm canh, tăng năng suất, trong đó có trồng cây khoai lang và củ cải. Người dân trong thôn đã không ít lần thu hoạch được những củ cải nặng 7-8kg. Sự dang dở của công trình đê bao biển nêu trên đã làm diện tích đất trồng lúa ngày một bị thu hẹp lại. Đã có ít nhất 3ha đất nông nghiệp canh tác hai vụ nay chỉ có thể canh tác một vụ một cách chật vật, nhiều mảnh ruộng của gia đình ông Lỷ đã bỏ hoang mấy năm nay do thiếu nước ngọt và bị nước mặn xâm lấn…

Bể nước sinh hoạt duy nhất trong thôn đã bị rò rỉ khiến cho tình trạng thiếu nước sinh hoạt của người dân thường xuyên xảy ra.

Còn đó nhiều khó khăn

Chẳng biết thôn 9 có tên là Đá Phẳng từ bao giờ, theo những người cao tuổi ở đây thì tên Đá Phẳng có từ thời xa xưa bởi ở trong thôn có rất nhiều hòn đá to, phẳng. Những đêm trăng thanh gió mát, các đôi nam nữ thường rủ nhau ngồi bên những hòn đá phẳng chuyện trò, tâm sự. Nhiều đôi nên duyên vợ chồng sinh con đẻ cái mà lập nên thôn Đá Phẳng như ngày nay. Thôn Đá Phẳng hiện nay có hơn 500 nhân khẩu, 100% là người dân tộc Tày. Cả thôn có hơn 100 nóc nhà, trong đó phần lớn vẫn là những ngôi nhà tường đất, mái ngói âm dương, những ngôi nhà tường gạch, mái ngói đỏ chỉ đếm trên đầu ngón tay. Đời sống kinh tế - xã hội ở đây vẫn thiếu thốn, khó khăn đủ bề. Thầy giáo Hà Đại Hoàng, giáo viên Trường Tiểu học Quảng Phong, người đã có gần 2 năm dạy học ở Trường Tiểu học Quảng Văn - Phân hiệu Đá Phẳng, cho biết: Dạy học ở Đá Phẳng thật vất vả. Đường vào thôn vô cùng khó khăn, nhất là vào những ngày trời mưa, chúng tôi phải xắn quần quá đầu gối, lội bùn lên lớp. Có khi, một tay xách dép, một tay cắp cặp, quần áo thì bẩn hết… trong khi đó điều kiện dạy học lại vô cùng thiếu thốn. Cả thôn có 1 phòng học nằm cách biệt trên một quả đồi thấp là nơi dạy ghép cho học sinh từ lớp 1 đến lớp 3. Lớp học có 2 bảng viết ở 2 đầu, mỗi giờ học, giáo viên phải chia bảng ra làm 3 ô để tiện dạy cho từng lớp học. Do nằm tách biệt nên hàng ngày học sinh phải đi xách nước lên trường để uống, vệ sinh cá nhân.

Hiện nay, vấn đề nước ngọt sinh hoạt của người dân trong thôn hiện nay cũng vô cùng khó khăn. Anh Hà Văn Hoa, trưởng thôn Đá Phẳng, cho biết: Cả thôn chỉ có 1 bể nước sinh hoạt nằm ngay cạnh nhà văn hoá thôn. Mặc dù được xây cách đây không lâu, nhưng hiện nay bể đã rò rỉ xung quanh nên nước sinh hoạt của bà con luôn trong tình trạng thiếu nghiêm trọng. Thôn Đá Phẳng vốn đã thiếu những tiềm năng để phát triển kinh tế, nay những tiềm năng ít ỏi ấy lại bị thu hẹp khiến cho đời sống của bà con càng trở nên khốn đốn hơn. Vì vậy tới thời điểm này, Đá Phẳng hầu như chưa đáp ứng được trọn vẹn tiêu chí nào trong 19 tiêu chí xây dựng nông thôn mới. Nếu được quan tâm đầu tư cải tạo đường sá và đê biển, thôn Đá Phẳng mới có điều kiện để thoát nghèo, còn như hiện nay, không biết đến bao giờ Đá Phẳng mới nghĩ đến chuyện xây dựng nông thôn mới.

Ông Đặng Phúc Sinh, Chủ tịch UBND xã Quảng Phong, cho biết: Việc đầu tư, nâng cấp trục đường chính từ trung tâm xã vào thôn Đá Phẳng từ lâu cũng đã được xem là nhiệm vụ quan trọng của xã nhưng khó thực hiện được vì không huy động được nguồn lực. Để xây dựng nông thôn mới ở một thôn nghèo như ở đây, nếu chỉ phát huy nội lực, huy động sự đóng góp của nhân dân là rất khó khăn. Hiện hơn 500 nhân khẩu của thôn Đá Phẳng vẫn mang nặng tư duy nông nghiệp tự cung, tự cấp, quảng canh là chính, do đó để người dân Đá Phẳng thay đổi phương thức sản xuất, phát triển kinh tế - xã hội, thì việc đầu tư nâng cấp đường vào thôn và hệ thống đê biển là vô cùng cấp thiết.

Hữu Việt