Những "nhà khoa học áo trắng"

Những căn bệnh khó chữa, cơ sở vật chất còn thiếu thốn, nhu cầu chăm sóc sức khoẻ với chất lượng ngày càng cao của bệnh nhân... đòi hỏi các y, bác sĩ phải không ngừng nghiên cứu để tìm ra những sáng kiến có lợi cho ngành y, cho người bệnh. Họ xứng đáng được mệnh danh là “Những nhà khoa học áo trắng”.

Bác sĩ Đỗ Văn Cường vận hành hệ thống “VAC Bãi Cháy”.

“VAC Bãi Cháy”

Sinh năm 1981, quê Hà Nội, tốt nghiệp Học viện Quân y, bác sĩ Đỗ Văn Cường đã chọn Quảng Ninh để lập thân, lập nghiệp. Công tác tại Khoa Chấn thương chỉnh hình (Bệnh viện Bãi Cháy) từ năm 2011, anh không chỉ là bác sĩ điều trị chính trong Khoa mà còn rất tích cực trong nghiên cứu khoa học. Anh từng là chủ nhiệm của 2 đề tài cấp cơ sở và hiện là thư ký cho nhiều đề tài cấp tỉnh, ngành. Trong số những đề tài, sáng kiến khoa học mà bác sĩ Đỗ Văn Cường thực hiện có giải pháp thay thế máy hút áp lực âm bằng hệ thống áp lực âm trung tâm trong ứng dụng phương pháp hút chân không (VAC) hỗ trợ điều trị vết thương chậm liền (gọi tắt là VAC Bãi Cháy) được đánh giá cao, mang lại lợi ích lớn cho bệnh viện và người bệnh.

Khoa Chấn thương chỉnh hình thường xuyên tiếp nhận những bệnh nhân chấn thương nặng với những vết thương hở, viêm rò, chậm liền. Để chữa trị những chấn thương này, y học sử dụng phương pháp VAC. Đây là liệu pháp tiên tiến, được Mỹ và các nước Tây Âu đưa vào điều trị cho bệnh nhân bị gãy xương hở từ năm 1995. Cơ chế hoạt động của liệu pháp VAC gồm: Bọt xốp hoặc gạc bao phủ vết thương; ống dẫn kín từ vết thương đã bao phủ bởi bọt xốp đến máy hút chân không; máy hút chân không. Trong bộ ba dụng cụ để triển khai liệu pháp VAC thì bọt xốp và ống dẫn kín là vật tư tiêu hao cho từng bệnh nhân, còn máy hút chân không được các hãng cho thuê với giá khá cao, từ 300.000-500.000 đồng/ngày hoặc các cơ sở y tế trang bị với giá khoảng 12.000 USD/máy. Với những bệnh nhân nặng, vết thương chậm liền, phải nằm viện trong thời gian dài thì chi phí thuê máy là rất lớn, gây khó khăn trong quá trình điều trị.

Bệnh viện Bãi Cháy áp dụng phương pháp điều trị VAC từ năm 2012. Trong quá trình công tác, bác sĩ Cường nhận thấy thiết kế mới của dãy nhà C (dãy nhà có Khoa Chấn thương chỉnh hình) của Bệnh viện có hệ thống hút áp lực (vacumm) được lắp đặt đến đầu giường bệnh, nhằm phục vụ cho công tác điều trị như hút đờm dãi, hút liên tục trong dẫn lưu màng phổi v.v.. Anh đã nghiên cứu, so sánh cơ chế, chức năng của máy hút áp lực âm và hệ thống hút áp lực mà Bệnh viện hiện có, sau đó thay thế thành công máy hút áp lực âm bằng hệ thống hút áp lực âm trung tâm trong ứng dụng VAC điều trị vết thương chậm liền tại Bệnh viện.

Hơn 1 năm qua, Bệnh viện Bãi Cháy đã điều trị cho nhiều bệnh nhân có vết thương hở khó liền bằng phương pháp “VAC Bãi Cháy”. Phương pháp này vừa giảm chi phí điều trị cho bệnh nhân, giảm tiếng ồn, tiết kiệm điện, giảm thời gian điều trị mà vẫn giữ nguyên được tính hiệu quả của VAC.

Thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Cửu Long khám bệnh cho bệnh nhân tại đơn nguyên Cấp cứu, BV Đa khoa tỉnh.

Người ở tuyến đầu

So với các khoa, phòng khác trong bệnh viện, Khoa Cấp cứu (Bệnh viện Đa khoa tỉnh) được coi là tuyến đầu trong khám, điều trị cho bệnh nhân. Mỗi ngày, Khoa tiếp nhận hàng chục bệnh nhân ở đủ thể bệnh và mức độ nặng, nhẹ khác nhau. Với cương vị Trưởng khoa, Thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Cửu Long không chỉ làm tốt nhiệm vụ chuyên môn mà còn dành tâm sức thực hiện các đề tài nghiên cứu, góp phần nâng cao chất lượng khám, chữa bệnh.

Năm 2014, bác sĩ Nguyễn Cửu Long thực hiện đề tài “Mô tả thực trạng bệnh nhân chấn thương do tai nạn nhập viện tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Quảng Ninh”. Đề tài chỉ rõ: Ở nước ta, chấn thương là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở những người dưới 50 tuổi, ước tính mỗi ngày có hơn 11.500 trường hợp chấn thương, trong đó 57 trường hợp tử vong, hàng trăm trường hợp tàn phế, để lại gánh nặng không thể bù đắp cho gia đình cũng như toàn xã hội. Khoảng 80% tử vong do chấn thương xảy ra trong 1 giờ đầu…

Bác sĩ Long cho biết: “Kết quả điều trị cũng như tiên lượng bệnh nhân chấn thương phụ thuộc vào nhiều yếu tố: Được tiếp cận cấp cứu ban đầu sớm, vận chuyển an toàn, nhanh chóng đến cơ sở y tế có đủ khả năng điều trị, cấp cứu hồi sức tốt, phẫu thuật kịp thời, phục hồi chức năng… Ở các nước phát triển, cấp cứu chấn thương trở thành một dây chuyền phối hợp nhịp nhàng từ khâu tiếp nhận thông tin, tiếp cận cấp cứu, cấp cứu ban đầu, vận chuyển cấp cứu, hồi sức, phẫu thuật, phục hồi chức năng…, vì vậy hiệu quả cấp cứu cao, tránh được những tử vong không đáng có. Thực hiện đề tài này, tôi mong muốn mang lại cái nhìn đầy đủ về thực trạng bệnh nhân chấn thương do tai nạn nhập viện để có cách xử lý tốt hơn”.

Đơn nguyên Cấp cứu, Bệnh viện Đa khoa tỉnh là một trong những nơi tiếp nhận bệnh nhân cấp cứu từ ngoài vào (bao gồm bệnh nhân chấn thương), phân loại cấp cứu, kiểm soát, ổn định các chức năng sống, giải quyết các vấn đề cấp cứu, chuyển bệnh nhân về đúng các chuyên khoa. Trong quá trình làm việc, bác sĩ Nguyễn Cửu Long nhận thấy, hầu hết các bệnh nhân chấn thương trước khi tới bệnh viện không được kiểm soát các chức năng sống, không được cố định xương gãy, không được băng bó cầm máu, vận chuyển không đúng tư thế. Nhiều bệnh nhân tử vong trên đường vận chuyển. Sau khi tiến hành nghiên cứu về vấn đề này, anh đã đưa ra những con số, kết luận và kiến nghị đối với ngành y tế trong việc cần xây dựng hệ thống cấp cứu có khả năng đáp ứng nhu cầu cấp cứu ngoại viện và vận chuyển cấp cứu để hạn chế những thương tổn, tử vong không đáng có do không được cấp cứu kịp thời và vận chuyển an toàn.

Tiến sĩ, Thầy thuốc Ưu tú Nguyễn Quang Trung (ngoài cùng, bên trái) hướng dẫn nhân viên làm việc tại Phòng thí nghiệm.

Chủ nhân giải thưởng KOVA

Tiến sĩ, Thầy thuốc Ưu tú Nguyễn Quang Trung (Trưởng khoa Sinh hoá, Bệnh viện Việt Nam - Thụy Điển Uông Bí) là cá nhân đầu tiên của Quảng Ninh được Cục Sở hữu trí tuệ cấp Bằng độc quyền cho loại hình giải pháp hữu ích. Giải pháp đó mang tên “Phương pháp chiết xuất lá, rễ cây dâu tằm bằng dung môi ethanol và bột chiết từ lá, rễ dâu theo phương pháp này”.

Từ trước đến nay, trên thế giới và ở Việt Nam, các nhà khoa học đa phần đều dùng dung môi methanol để chiết xuất lá, rễ dâu. Cách làm này khá tốn kém vì methanol rất đắt, khó kiếm và rất độc hại. Bác sĩ Nguyễn Quang Trung đã dùng ethanol để chiết xuất vì ethanol dễ tìm, rẻ, ít độc hại mà hiệu suất chiết suất cao (đạt 16,5% so với 12,5% nếu dùng methanol). Phương pháp này là mới, lần đầu tiên áp dụng ở Việt Nam; đồng thời cũng là một trong những giải pháp để bác sĩ Nguyễn Quang Trung thực hiện đề tài luận án Tiến sĩ y học cấp Nhà nước mang tên “Đánh giá tác dụng của bột chiết lá dâu trên các chỉ số lipid và trạng thái chống oxy hoá trong máu ở chuột cống trắng gây rối loạn lipid và đái tháo đường thực nghiệm”.

Sau khi bảo vệ luận án thành công, kết quả nghiên cứu và quy trình chiết xuất bột lá dâu tằm của bác sĩ Nguyễn Quang Trung đã được chuyển giao cho Công ty CP Y dược phẩm Vimedimex TP Hồ Chí Minh. Công ty này đã sản xuất và cho ra sản phẩm thực phẩm chức năng Morussan, có tác dụng hỗ trợ điều trị đái tháo đường type 2.

Không dừng ở kết quả nghiên cứu của mình, hiện nay bác sĩ Nguyễn Quang Trung đang tiếp tục nghiên cứu thử nghiệm lâm sàng để đưa sản phẩm Morussan từ thực phẩm chức năng trở thành thuốc phục vụ người bệnh. Đây cũng là đề tài nghiên cứu cấp Trung ương, giai đoạn 2011-2015 đã được Bộ KH&CN phê duyệt thực hiện. Nhờ những kết quả trên, năm 2013, bác sĩ Nguyễn Quang Trung đã vinh dự là một trong 7 cá nhân trong cả nước được trao Giải thưởng KOVA vì có thành tích xuất sắc trong nghiên cứu khoa học ứng dụng thực tế, đem lại hiệu quả cao trong lĩnh vực kinh tế, xã hội.

Hoàng Quý