"Hậu" di dời nhà bè trên Vịnh Hạ Long: Bài 1: Trở lại các làng chài

Việc di dời ngư dân các làng chài lên bờ để “an cư lạc nghiệp” là một chủ trương lớn của tỉnh để nâng cao hiệu quả bảo tồn, phát huy giá trị của Vịnh Hạ Long và đem lại cuộc sống bền vững cho người dân làng chài. Đến nay, việc di dời đã cơ bản xong với số nhà bè của các hộ gia đình trong diện được bồi thường, hỗ trợ và tái định cư.

Tuy nhiên, thực tế nhiều nhà bè (chủ yếu không thuộc diện trên) vẫn tiếp tục “bám trụ” trên Vịnh Hạ Long để đòi hỏi sự bồi thường, hỗ trợ của Nhà nước. Thêm nữa, việc giải quyết các vấn đề, quản lý các hoạt động trên Vịnh sau di dời cũng đặt ra yêu cầu phải có hướng giải quyết cụ thể.

Một nhà bè hiện vẫn “bám trụ” trên Vịnh Hạ Long. (Ảnh chụp ngày 1-7-2014 tại khu vực Cửa Vạn). Ảnh: Thu Hương

Vẫn còn nhà lênh đênh trên vịnh

Một ngày cuối tháng 7 vừa qua, chúng tôi có dịp đi cùng đoàn công tác của BQL Vịnh Hạ Long kiểm tra tại các làng chài Ba Hang, Cửa Vạn, Vung Viêng... sau khi thực hiện dự án di dân lên bờ sinh sống. Thật ngạc nhiên là vẫn còn một số hộ dân đang sinh sống tại các nhà bè trên Vịnh. Cuộc sống của họ diễn ra khá nhộn nhịp, dường như việc di dời chưa chạm tới họ vậy.

Tàu thuyền hỏng của ngư dân bỏ lại trên Vịnh Hạ Long.

Theo báo cáo của UBND TP Hạ Long, trên Vịnh Hạ Long có tổng số 614 bè (597 nhà bè của cá nhân, 17 nhà bè của tổ chức). Trong đó, TP Hạ Long đã tuyên truyền, vận động được 147 nhà bè và tổ chức cưỡng chế được 5 nhà bè di dời. Còn lại 462 nhà bè sẽ di dời (449 nhà bè phải lập phương án, 13 hộ không phải lập phương án do không đủ điều kiện tách bè sau ngày 21-3-2008). TP Hạ Long đã phê duyệt 449/449 phương án bồi thường, hỗ trợ tái định cư, trong đó có 324 hộ đủ điều kiện giao đất và nhà tái định cư, 38 hộ có nhà trên bờ chỉ được hỗ trợ về kiến trúc, 87 hộ không được hỗ trợ, tái định cư phải tự di chuyển. Vừa qua, khi khu tái định cư Cái Xà Cong tại phường Hà Phong, TP Hạ Long được hoàn thành, đã có 322/324 hộ dân vào đây.

Theo số liệu cập nhật đến ngày 25-7 của UBND TP Hạ Long, chỉ còn 24 nhà bè trên Vịnh chưa được di dời. Nhưng theo thông tin từ Ban Quản lý Vịnh cung cấp ngày 31-7, thì trên Vịnh Hạ Long vẫn còn 74 hộ nhà bè, mảng chưa di dời, tập trung ở khu vực Cửa Vạn, Hoa Cương, Vung Viêng, Ba Hang... Trong đó phần lớn bè, mảng của các hộ dân nằm trong diện không được đền bù, hỗ trợ phải tự di dời.

Những nỗi lo

Điều đáng nói, các nhà bè chưa di dời hiện nay đang sắp xếp rất lộn xộn, mất mỹ quan, do có sự chồng chéo giữa hộ nhà bè đã nhận tiền đền bù, tái định cư nhưng chưa được kéo về bờ tháo dỡ với các nhà bè còn dân sinh sống, chưa di dời.

Việc lộn xộn, ngổn ngang của các nhà bè trên Vịnh Hạ Long đã ít, nhiều ảnh hưởng đến hoạt động du lịch. Ông Tăng Văn Phiến, Chủ nhiệm Hợp tác xã Vạn Chài Hạ Long bày tỏ: “Chúng tôi mong muốn làng chài sớm được quy hoạch lại để tránh những tác động xấu, phản cảm đối với khách du lịch”. Ông Phiến cho biết thêm, Hợp tác xã cũng đã có văn bản giải thích rõ với các công ty lữ hành đưa khách đến làng chài Cửa Vạn, Vung Viêng, rằng sự lộn xộn này là do công cuộc chuyển đổi tái định cư của một cộng đồng dân cư trên biển. Hợp tác xã cũng cam kết là đến hết tháng 7 sẽ quy hoạch xong và sắp xếp lại các nhà bè trong diện bảo tồn để đón khách tham quan.

Không chỉ lộn xộn, các nhà bè này còn gây ra tình trạng mất an toàn, an ninh trật tự trên Vịnh. Một số nhà bè chưa được di dời, tháo dỡ được kéo đi khắp nơi, trôi nổi là nguy cơ lớn trong mùa mưa bão; một số nhà bè thì bị phá dỡ lấy nguyên vật liệu phao, xốp... Gần đây, còn có hiện tượng những nhà bè sau khi di dời đã quay trở lại hoạt động trên Vịnh. Đặc biệt, theo báo cáo của đại diện lãnh đạo Trung tâm 3 (BQL Vịnh Hạ Long) trong một cuộc họp mới đây, tại một số vùng giáp ranh với các Vịnh thuộc quần đảo Cát Bà (Hải Phòng) đã xảy ra hiện tượng, một số đối tượng lấy trộm bè ở Vịnh Hạ Long kéo sang Cát Bà bán, gây mất an ninh trật tự.

Một số hộ dân mặc dù đã có nhà tái định cư trên bờ nhưng vẫn quay trở lại Vịnh sinh sống, thay bằng ở trên bè, họ đầu tư thuyền đò để sống trên biển. Theo nhận định của ông Nguyễn Văn Duyên, khu trưởng khu Ba Hang, phường Hùng Thắng (TP Hạ Long) thì số thuyền bè hoạt động trên Vịnh đã có dấu hiệu gia tăng.

Thu Hương - Phan Hằng
-------------------------------
Bài 2: Để tháo gỡ những tồn tại